Petrolde kırılgan birliktelik

Aydın ŞAHİNALP

Petrol fiyatları kritik OPEC zirvesi öncesindeki belirsizlik ve ABD stoklarının yükselmesi nedeniyle düşüyor. Küresel piyasalarda gösterge olan Brent tipi ham petrolün varil fiyatı çarşamba öğleden sonra itibariyle 34 sent düşüşle 63.27 dolar, Batı Teksas (WTI) tipi ham petrolün fiyatı da 57.68 dolar civarında seyrediyor. Dünyanın en büyük petrol ihraç eden ülkelerinden birisi Suudi Arabistan'ın Enerji Bakanı Halid el Falih şu anki fiyatlardan memnun görünüyor. Rus lider Putin, Suudi Arabistan Kralı Salman ile yakın sıkı bir petrol ittifakı kurmuş gibi görünse de Moskova, kesintileri gelecek yılın sonlarına doğru genişletmenin sessiz bir rakibi olarak ortaya çıkıyor.

Suudi Arabistan ve Rusya anlaşmanın mimarlarıydı

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) içinde ve dışında yer alan önemli üretici ülke enerji bakanları Viyana'da bir araya gelirken, Rusya'nın iç baskılardan ötürü üretimin azaltılması için anlaşmayı genişletme planlarını erteleyebileceği yönünde endişeler yükseliyor. Geçen yıl Suudi Arabistan ve Rusya’nın liderliğinde OPEC ve 11 grup dışı üretici ham petrol üretimini günde 1.8 milyon varil azaltmak için el sıkışmıştı. Taraflar anlaşmaya daha önce hiç görülmemiş bir biçimde riayet ediyor. Fakat mevcut anlaşma mart ayında sona erecek. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ekimde arz kısıntısının 2018 sonuna kadar uzatılması yönünde açıklamalarda bulunmuştu. O günden bu yana, Rus petrol piyasalarında Putin’in anlaşmayı daha fazla uzatmasına izin verilmemesi yönündeki baskılar olduğu söylentileri Viyana'daki toplantılarda Rusya'nın pozisyonunun önemini artırıyor.

Moskova altı ay uzatmadan yana

Bazı analistler, petrol kartelinin Moskova’nın endişelerini azaltabileceğini düşünüyor. Energy Aspets Baş Petrol Analisti Amrita Sen, konuya ilişkin verdiği demeçte, Rusya'nın anlaşmanın ne zaman sona ereceği ve bunun nasıl yönetilebileceği konusunda daha fazla açıklama istemesinin normal olduğunu söylüyor. Ve ekliyor:

“Bence onlar da (Ruslar) dokuz aylık bir uzantıya destek veriyor. Fakat söyledikleri bunun kendileri için çok kolay olmadığı. Rusya'da en az üç ya da dört büyük petrol şirketi bulunuyor. Bunların yıllık bir stratejiye sahip olmaları gerekiyor. Ayrıca havaların soğuk olması nedeniyle ilk ve son çeyrekte çok şey yapamıyorlar. Ekstra sondaj yapmaları mümkün değil. Bu nedenle onları kışa doğru götürdüğü için dokuz aylık olmaktan çok altı aylık bir uzantıyı tercih ediyorlar.” Kısacası Moskova, anlaşmanın sonrasında neler olacağı konusunda netlik istiyor. Bu da OPEC’in genellikle pek yapamadığı bir şey. Gazetecilerin kartelin bir çıkış stratejisi olup olmadığı sorusunu yönelttiği Kuveyt Petrol Bakanı İssam Al Mazruk ise, “Bu konuyu da görüşeceğiz" demekle yetindi.

Bu arada OPEC Genel Sekreteri Muhammed Barkindo, sanayileşmiş ülkelerdeki petrol stoklarının ocaktan bu yana yarı yarıya düşmesine karşın beş yıllık ortalamanın 140 milyon varil üzerinde kaldığını söyledi. Uzmanlar bugünkü OPEC toplantısından mevcut anlaşmanın dokuz aylık sürenin altında uzatılmasıyla sonuçlanması durumunda petrol fiyatlarında düşüşe yol açacağını belirtiyor.

Suudi Enerji Bakanı Halid El-Falih Dubai'de gazetecilere verdiği demeçte, "Her zaman tartışmalar olabilir. Her ülkenin görüşlerini dile getirmek için eşit ağırlığı var. Tarafların sağlam bir tartışmaya başlamasını dört gözle bekliyoruz ve doğru kararı bulacağız" dedi.

Suudilerin sıkı markaj yapması gerekiyor

OPEC için, çıkış stratejisini mümkün olduğunca bulanık bırakmak önümüzdeki yıl daha fazla esneklik sağlıyor. Rusya için ise çıkış stratejisi anlaşmanın uzatılması süresi çok daha önemli görünüyor.

2018 için arz ve talep tahminlerinde önemli bir farklılıklar bulunuyor. Uluslararası Enerji Ajansı, OPEC’in ürettiği petrole olası talebi 1 milyon varil olarak öngörüyor. Bu OPEC’in kendi analizlerinden daha düşük bir rakam. Citigroup'da emtia araştırmaları başkanı ve deneyimli bir OPEC gözlemcisi olan Ed Morsei “Mevcut anlaşmanın tam dokuz ay daha uzatılabilmesi için Suudilerin sıkı markajına ihtiyaç duyulacak "diye konuşuyor