Piyasalarda 'ticari' stres tırmanıyor

EVRİM KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Küresel piyasaların gündemine oturan ticaret savaşları konusundaki gerginlik Çin ve İran ile tırmanmaya devam ediyor. Misilleme hamleleriyle riskten kaçışın hızlandığı piyasalarda ticari gerilim kaynaklı stres dün iyice arttı. Savaşın en büyük cephelerinden Çin'de son günlerde borsada yaşanan düşüşler hızlandı ve Çin hissseleri dün 2'den fazla değer kaybederek 'ayı piyasasına' girdi. Çin'deki 300 büyük şirketi izleyen CSI300 endeksi ABD ile Çin arasında devam eden ticaret gerilimi nedeniyle 13 ayın en düşük seviyelerine indi. Bu yılın zirvesinin yüzde 20 altına inen Çin borsası 2'den fazla değer kaybı yaşayarak 'ayı piyasası'na girdi. Çin'den dünya borsalarına yayılan satış dünya borsalarını son iki ayın en düşük seviyesine çekti. Diğer yandan Çin parası yuanda gerileme sürüyor. Çin Merkez Bankası (PBOC) ekonomik görünümün bozulması nedeniyle yuanın dolar karşısında işlem gördüğü bandın orta noktasını art arda altıncı seansta da yükselterek dün 6.5569 yuan olarak belirledi. Bu düzey önceki günkü orta nokta 6.5180 yuana kıyasla yüzde 0.6 değer kaybına karşılık geliyor. Dolar/yuan işlem bandının orta noktası 25 Aralık'tan bu yana en düşük seviyeye indirilirken, yuan oran olarak 9 Ocak 2017'den bu yana en sert değer kaybını yaşadı.

Bu arada, bazı kaynaklar ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin yatırımlarına yönelik alınacak en sert önlemlerin aleyhinde karar verdiği belirtirken, bunun piyasalardaki karışıklığı azaltabileceği belirtiliyor.

İran kaygısıyla Brent 77 doları aştı

İran ile nükleer anlaşmadan çekildikten sonra petrol ihracatçısı Tahran'ın gelir kaynaklarını kesmeye çalışan ABD, müttefik ülkelerin ve şirketlerinin İran'dan yaptıkları petrol ithalatını 4 Kasım'a kadar durdurmasını istedi. Açıklamada, söz konusu şirketlerin bu tarihten sonra İran'dan petrol ithal etmeleri durumunda ABD'nin yaptırımlarıyla karşılaşabilecekleri uyarısında bulunuldu. Yetkili, ayrıca, ABD'nin Türkiye, Çin ve Hindistan gibi İran petrolü ithal eden ülkelerle konu hakkında temaslar içinde bulunacağı bilgisini paylaştı.

Açıklamanın ardından küresel petrol piyasasında ham petrol fiyatlarında hızlı artış görüldü. Uluslararası en yaygın olarak kullanılan Londra Brent türü petrolün varil fiyatı yüzde 2'den fazla artarak 77 dolara dayandı. ABD nin Batı Teksas (WTI) tipi petrolün varil fiyatı da 71 dolara yaklaştı. İran'ın ham petrol üretimi geçen ay günlük ortalama 3.8 milyon varili bulurken, ülkenin ham petrol ihracatının günlük ortalama 2 milyon varilin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. İran ise söz konusu süre içerisinde İran petrolünün piyasadan çekilmesinin imkansız olduğunu söylüyor. İran petrolü konusundaki belirsizlik fiyatları yukarı itiyor. Fiyatların yeniden 80 doları test edebileceği belirtiliyor. Bu de enflasyon endişelerini yeniden piyasaların gündemine taşıdı. Fiyatların yeniden bu seviyelere yaklaşması merkez bankalarının para politikalarını tahminlerden önce sıkılaştırmasına ve gelişmiş ülke paralarının daha fazla baskı altına girmesine neden olabilir.

Tüpraş hisselerine yüzde 7'lik darbe

ABD'nin birçok ülkeden İran'dan petrol ithalatını durdurmalarını istediği yönündeki haberlerin ardından, İran'dan ham petrol tedariki yapan Tüpraş hisselerinde gün boyu sert satışlar gözlenirken, hissedeki kayıp yüzde 7'yi buldu. Tüpraş, ham petrol tedarikinin yaklaşık yüzde 45'ini İran'dan yapıyor. Tüpraş İran'dan aldığı ham petrolü Irak, Rusya, Suudi Arabistan ve Kazakistan gibi ülkelerden, muhtemelen daha yüksek maliyetle almak zorunda kalabileceği belirtiliyor.