Rezervlerdeki düşüş durdu, bundan sonra artış bekleniyor

Ece CEYHUN

Yılın ilk 5 aylık döneminde artan döviz talebini dengeleyerek piyasadaki dalga boyunu azaltmaya çalışan Merkez Bankası’nın likidite hamleleri sonrasında net rezervi 7.5 milyar dolar düştü. Yılın başında 36.5 milyar dolar düzeyinde olan net rezervler, reeskont imkanının bittiği mayıs sonunda 29.1 milyar dolara kadar geriledi. 9 Haziran haftasında da 29.1 milyar dolar seviyelerini koruyan net rezervlerde yılın kalan 6 aylık döneminde artış bekleniyor.

Ekonomistler, Merkez Bankası’nın döviz rezervi gelişmelerinde yılın ilk 5 ayındaki hareketin tam tersinin yaşanmasını bekliyor. İhracatçıya açılan reeskont penceresi de artık tersine işleyecek.

Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, Haziran 2016’da 103 milyar dolar seviyesinde bulunurken mayıs sonunda 87 milyar dolara kadar gerilemişti. 9 Haziran ile biten haftada ise brüt rezervler 89 milyar dolara yükseldi. Altın rezervleri ise hem mayıs sonunda hem 9 Haziran itibariyle 18 milyar dolar düzeyinde hareket ederken toplam rezervler 107 milyar dolara çıktı.

Haziran 2016’da 123 milyar dolar düzeyinde bulunan toplam rezervler Eylül 2016’da 118 milyar dolar, Aralık 2016 ve Mart 2017’de 106 milyar dolar düzeyinde seyrettikten sonra Mayıs 2017’de 105 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu.

Depo operasyonları baskıladı

Rezerv düşüşünün yaşandığı bu dönemde bu etkiyi sınırlamak için Merkez Bankası’nın da faizlerini yükselttiği ve fonlama miktarını azalttığı görüldü. Mayıs sonu itibariyle reeskont kredilerinde TL geri ödeme imkanı sona ererken yılın kalanında yıl başından bu yana yaşanan 7.5 milyar dolarlık kaybın telafi edileceğini düşünülüyor.

Ekonomistlerin tahminlerine bakıldığında 9-13 milyar dolar aralığında bir rakamın rezervlere ekleneceği hesaplanıyor. Garanti Bankası Baş Ekonomisti Uğur Namık Küçük, “Bu yılın başında Merkez Bankası rezervlerinde yaşanan azalma, temelde Merkez Bankası’nın piyasaya döviz likiditesi sağlamak adına zorunlu karşılıklarda indirim ve reeskont kredilerinin Mayıs sonuna kadar olan ödemelerinin döviz yerine TL cinsinden kabul edileceği kararlarından kaynaklanmıştı” dedi.

Şekerbank Baş Ekonomisti Gülay Elif Girgin, zorunlu karşılıklarda indirim ve reeskont kredilerinin rezervleri güçlendirici etkisinin Mayıs sonuna kadar olmamasının yanısıra Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin azalmasında TL karşılığı döviz depo operasyonunun ve son dönemde cari açığın finansmanında Merkez Bankası yabancı para rezervlerin kullanılmasının etkisinin hissedildiğini belirtirken “Açıklanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre Ocak-Nisan 2017 döneminde 7.8 milyar dolarlık MB döviz rezervi cari açığın finansmanı için kullanılmış. İlaveten TL karşılığı döviz depo operasyonları da rezervleri yaklaşık 6 milyar dolar kadar baskılamıştır” bilgisini paylaştı.

Rezervler 13 milyar dolar artabilir

Rezerv hareketlerinde bundan sonra nasıl bir gelişim beklediklerini sorduğumuzda ise Şekerbank Baş Ekonomisti Gülay Elif Girgin, “Bu depo operasyonları Merkez Bankası tarafından sonlandırıldığında döviz rezervlerinde 6 milyar dolarlık net artış göreceğiz. Ek olarak, Mayıs sonu itibariyle reeskont kredilerinin TL olarak ödenme imkanı bittiğinden yılsonuna kadar 7-8 milyar dolarlık reeskont desteği geri dönecektir” ifadesini kullandı.

Bu durumda, önümüzdeki dönemde sermaye akımlarının cari açığı finanse edebildiği varsayımı altında Merkez Bankasının döviz rezervlerinde yaklaşık 13 milyar dolarlık bir artış görme imkanı olacağı öngörüsünde bulunan Girgin, “Merkez’in aslında piyasada rezerv alacağı var, durum o kadar kötü değil sadece özellikle Trump’ın başkan seçilmesi sonrasındaki panik havası ve iç taraftaki referandum öncesi sıkışıklığın ekonomi üzerindeki negatif etkilerini minimize edebilmek için FX piyasasını desteklemek için atılmış bazı adımlar var ve bu adımlar geçici” değerlendirmesini yaptı.

Piyasada döviz talebi görülebilir

Garanti Yatırım Yatırım Danışmanlığı Birim Müdürü Tufan Cömert “Haziran ayı ile birlikte TCMB rezervlerinde yine düzenli reeskont kredisi katkısı görülmeye başlanacak” diyerek yılın geri kalanında ortalama 9-10 milyar dolar civarı bir katkı beklenebileceği tahmininde bulundu. Cömert şöyle devam etti: “Reeskont kredilerinin yeniden döviz olarak ödenecek olması piyasada bir miktar döviz talebi yaratabilir, ancak dövizde günlük spot işlem hacminin 8 milyar dolar civarında olduğu düşünülürse, aylık 1.5 milyar doların, TL üzerinde doğrudan bir etki yaratması güç.”

Uğur Namık Küçük ise yılın geri kalanında gelişen ülkelere sermaye girişlerinin sürmesinin yaratacağı katkıyla birlikte net döviz rezervlerinin artmasını beklediklerini söyledi.

TL ile ödeme, düzenli artışı durdurdu

Garanti Yatırım Yatırım Danışmanlığı Birim Müdürü Tufan Cömert, 2017’nin ilk aylarında Türkiye’ye olan sermaye akımındaki hızlı yavaşlama ve çıkışların yurtiçi döviz rezervlerinde erimeye yol açtığına işaret ederek, “Buna ek olarak TCMB’nin Şubat ayında aldığı bir kararla reeskont kredilerinin 31 Mayıs’a kadar 2 Ocak 2017 dolar kuru olan 3,53 TL’den geri ödenmesi imkanı, TCMB net döviz rezervlerinde neredeyse ayda 1.5 milyar dolara varan düzenli artışı tamamen durdurdu” hatırlatmasını yaptı.