Ürün Borsası faaliyete geçtiğinde 9 borsanın yetkisi kalkacak

Sedat ALP

İZMİR - Türkiye’de lisanslı depolarda saklanan tarım ürünlerinin ürün senedi bazında alınıp satılabileceği Türkiye Ürün Borsası AŞ’nin kurulması konusunda, ortaklar arasında hisse paylarının dağılımı konusunda ihtilafların bulunduğu ve bu ihtilafların kısa sürede aşılmasının beklendiği belirtildi.

Türkiye Ürün Borsası AŞ’nin ortaklık yapısında TOBB ve ticaret borsaları, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), Borsa İstanbul, Takasbank, Merkezi Kayıt Kuruluşu ve bazı bankalar yer alacak. Türkiye Ürün Borsası AŞ kurulduğunda, ilk aşamada hububat, pamuk, baklagiller, fındık, Antep fıstığı, kayısı, zeytin ve şu anda tebliği hazırlanmakta olan kuru üzüm ürünlerinin senetleri üzerinden işlem yapacak.

Faaliyet yetkisini Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan alıyor

5174 sayılı TOBB İle Odalar ve Borsalar Kanunu’nunda öngörüldüğü gibi bölgesel, ulusal ve uluslararası yetkiyle faaliyette bulunacak bir ürün borsasının kurulacağını söyleyen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı İsmail Yücel, “Türkiye’de ürün borsasının kurulmasının geciktiğinin farkındayız. Ama kanunun öngördüğü gibi ürün borsası kurulacak. Türkiye Ürün Borsası AŞ ortaklık yapısında emtia borsacılığı yapan ticaret borsaları var; TOBB, Takas Bank, Merkezi Kayıt Kuruluşu, Borsa İstanbul ve bankalarımız var. Ama şu an itibariyle pay sahipleri arasında, hisse dağılımı konusunda çok küçük ihtilaflar var. Bu ihtilafların çözülmesi için taraflar arasında müzakereler sürüyor. Çok kısa sürede çözülmesi bekleniyor. İrade olarak herhangi bir eksiklik yok. Bu konuda yapılan müzakerelerin de Ürün Borsası’nın geleceğinin daha güçlü olması açısından yararlı olacağına inanıyoruz. Bu aynı zamanda kurumların bu borsada yer alma ve etkin rol üstlenme iştahlarını da gösteriyor. Biz de düzenleyici bakanlık olarak bundan memnuniyet duyuyoruz” diye konuştu.

Yücel, Bakanlar Kurulu kararı ile kurulacak Türkiye Ürün Borsası AŞ’nin faaliyet yetkisini Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan alacağını belirterek, faaliyet izni verildikten sonra bugün geçici yetki ile ürün senedi alım satımı yapan 9 borsanın bu yetkisinin de kalkmış olacağına dikkat çekti. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 9 borsaya bu yetkiyi ürün ihtisas borsası kuruluncaya kadar kullanılmak koşuluyla verildiğini vurgulayan Yücel, “Türkiye Ürün Borsası AŞ kurulduğunda ürün senedi işlemlerini yapmaya yetkili tek mekanizma olacak. Bu 9 borsa da sadece emtia borsacılığı faaliyetlerini sürdürüyor olacak” dedi.

TMO, depolarını lisanslı depoculuğa devredecek

Ürün borsacılığının lisanslı depoculuk sistemi için en temel faktör olduğunu, bir birini tamamlayan bu iki faktörle Türkiye’nin tarımsal ürün ticaretini geliştirmek, üreticinin mahsulünün değerini arttırmak istediklerini söyleyen İsmail Yücel, ülkenin lisanslı depoculuk kapasitesinin geliştirilmesi için TMO’nun depolarını bu mekanizmaya devredeceğini söyledi. Yücel, şunları söyledi: “Sistemin taşıyıcı iki kolonu var. Birincisi lisanslı depoculuk; ürünler orada saklanacak. Bu ürünleri temsil eden senetler de ürün borsasında alınıp satılacak. Böylece ürün menkul değer kazanacak. Lisanslı depoculuğun da güçlendirilmesi için TMO’nun kanun gereği depolarını lisanslı depoculuk sistemine devretmesi süreci yürüyor. TMO yaklaşık 1 milyon 800 bin ton kapasitesindeki depolarını lisanslı depoculuk kapasitesine eklenmesini bekliyoruz. TMO aynı zamanda TOBB ile birlikte lisanslı depoculuk faaliyeti yürütün LİDAŞ’ı kurdu. Sahip olduğu depoları bu şirkete devredebilirler. Böylece bu depolarda emanet usulü makbuz senedi kesilerek yapılan işlemler, ürün senedi ile yapılan lisanslı depoculuk sistemine dahil edilmiş olur.”