'Gelir Testi' belirsizliğini koruyor

Mehmet KAYA

ANKARA - Türkiye'nin dar gelirlilerin sağlık hizmeti aldığı yeşil kart sistemi bu yılın sonunda sona eriyor. Yeşil kartlılar, Genel Sağlık Sigortası kapsamında sosyal güvenlik kapsamına alınacaklar. Ancak, bu kişilerin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için genel sağlık sigortası kapsamında prim ödemesi, ödeyemeyecek durumda olanların da belirlenmesi gerekiyor. Bu testi, Sosyal Güvenlik Kurumu yapacak. SGK daha önce bu teste ilişkin yönetmelik taslağını Başbakanlığa sundu. Ancak diğer sosyal yardımların da aynı sistemle belirlenmesi için testin geniş kapsamlı olması yönünde bildirilen görüşler nedeniyle Aile ve Sosyal Yardım Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında yeni bir çalışma süreci başlatıldı.

Yeni sağlık sigortası sistemi

2008 yılında yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510 Sayılı Kanun), bütün toplumun SGK bünyesinde sağlık hizmeti almasını öngörüyor. Bu kapsamda, devlet memurları 2010'da kanun kapsamına alındı. Genel sağlık sigortası kapsamı dışında kalan en büyük grup olan yeşil kartlılar da bu kanunun geçici 12. Maddesi kapsamında bu yılın sonunda SGK bünyesinde hizmet almaya başlayacak.

Kanuna göre, toplam hane gelirlerinin kişi başına düşen kısmı asgari ücretin üçte birinden az olan kişilerin sağlık sigortası primi devlet tarafından karşılanarak genel sağlık sigortalısı sayılacaklar. Ailenin bakmakla yükümlü olunan kişiler kapsamındaki diğer üyeleri de bu haktan yararlanacaklar. Bu gelir seviyesinin üstünde olanlar da kademeli olarak prim ödeyerek genel sağlık sigortasından yararlanabilecek.

Sağlık sigortası primi devlet tarafından ödenecekler ile bir kısmını kendisi ödeyerek kapsama girecek kişilerin belirlenmesi için SGK'nın bu kişilerin gelirlerini belirlemesi ya da bilmesi gerekecek. Bu konuda yapılacak çalışmayı belirlemek için SGK tarafından bir "gelir testi yönetmeliği" hazırlanarak Başbakanlığa sunuldu. Ancak, diğer sosyal yardımların da gelir testine dayalı olarak yürütülmesi için başlatılan çalışmalar nedeniyle her iki ödemenin tek bir gelir testine dayalı olarak yapılması yönünde görüşler nedeniyle belirsizlik doğdu.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK ile birlikte başlattığı "Sosyal Yardım Yararlanıcılarının Belirlenmesine Yönelik Puanlama Formülünün Geliştirilmesi Projesi" henüz tamamlanmadı. Bu projede de kapsamlı araştırmalarla hane gelirlerinin tespiti öngörülüyor.

Geçiş düzenlemesi yapılması bekleniyor

Kanuna göre, yeşil kart taşıyanların tamamı 1 Ocak 2012'den itibaren genel sağlık sigortalısı sayılacak. Bu kişilerin herhangi bir hak kaybı olmayacak. Ancak bu kişiler ödemelerin devam edebilmesi için gelir testine tabi tutulmak zorunda bulunuyor. Yönetmelikle bu kişilere 3 ya da 6 ay süre verilerek gelir testine girmeleri için zaman verilmesi bekleniyor. Kanunun geçici 12. Maddesinde, 2010'da yapılan bir eklemeyle "1.1.2012 tarihine kadar bu Kanunun uygulanmasında Kurumca talep edilen aile içindeki kişi başına düşen gelir tutarlarının tespiti kararları, gerekli araştırma ve inceleme yapıldıktan sonra, il ve ilçe idare kurulları tarafından verilir" hükmü konularak, gelir testi olmadan da ayrı bir araştırmayla ödeme yapılmasına imkan verilmişti.

Prim ödemesi nasıl hesaplanacak

Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu geçici 12. Maddesinde, yeşil kartlıların tabi olacağı hesaplamalar yer aldı. Buna göre, aynı evde yaşayan evli olmayan çocuklar ile anne baba ve onların anne ve babaları hane halkına dahil sayılıyor. Bu kişilerin toplam gelirlerinin aile bireyi sayısına bölünmesi durumunda, kişi başına gelir asgari ücretin üçte birinden az ise sağlık sigortası primleri SGK tarafından ödeniyor.

Kişi başına gelir, asgari ücretin üçte biri ile asgari ücret arasında ise prime esas kazanca göre hesaplama devreye giriyor. Bu kapsamdakilerin prime esas tutarı, 30 günlük asgari ücretin üçte biri olarak belirleniyor. Sağlık sigortası primi, aylık prime esas ücretin yüzde 12'si düzeyinde. Bu kişiler yaklaşık olarak brüt asgari ücretin üçte birinin yüzde 12'si oranında prim ödeyerek sağlık sigortalı sayılıyor.

Yeşil karta tabi olup, kişi başına hane geliri asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olanlar, bir aylık prime esas asgari ücretin bir aylık tutarının yüzde 12'sini ödeyerek sağlık sigortasından yararlanacak.

Asgari ücretin iki katından fazla gelir elde edenler ise bir aylık prime esas asgari ücretin iki katı yani yaklaşık olarak yüzde 24'ü kadar prim ödeyerek sağlık sigortasından faydalanabilecek.

Bu tutarlar, 1 Ocak 2012 itibariyle belirlenecek yeni asgari ücrete göre hesaplanacak.