'Hükümet' için son 3 gün

7 Haziran seçimlerinin ardından hükümet kurma sürecinde son 3 güne girildi. Anayasa hukukçuları, hükümet kurulması için yeni bir görevlendirme yapılması durumunda 45 günlük sürenin tekrar başlamayacağını dile getirdi. 

Karadeniz Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Anayasa Hukukçuları Derneği Başkanı Prof. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez, süreçle ilgili değerlendirmelerde bulundu.   

Prof. Dr. Hakyemez, Anayasa'daki sürece göre, Cumhurbaşkanının hükümeti kurma görevini bir milletvekiline vereceğini, bu milletvekilinin hükümeti kuramaması halinde Cumhurbaşkanına görevi iade edeceğini söyledi.  

Cumhurbaşkanının tekrar bir başkasına hükümeti kurma görevi verebileceğini anımsatan Hakyemez, "Sayın Cumhurbaşkanı hükümeti kurma görevini, bir sonraki en çok oyu alan partinin genel başkanına verebilir. Bunlar teamül, illa ona vermek zorunda değil, başkasına da verebilir. Hükümet kurma çalışmaları yapılırken, bahsedilen 45 günlük süre dolarsa Cumhurbaşkanı o zaman Meclis Başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir" dedi.  

Hakyemez, hükümeti kurmak için verilen 45 günlük sürenin ikinci kişinin Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilmesiyle yeniden başlamayacağına vurgu yaparak, Anayasa hükmünün açık olduğuna işaret etti. 

45 günde Bakanlar Kurulu oluşmazsa seçimler yenilenir 

Prof. Dr. Hakyemez, hükümet kurma sürecini içeren 45 günlük süreye ilişkin "Bunun tersi 1982 Anayasasının ruhuyla çelişir. 'Cumhurbaşkanı, Başkanlık Divanı seçiminden sonra 45 gün içinde Bakanlar Kurulunun kurulamaması halinde seçimlerin yenilenmesine karar verebilir' diyor. Başkanlık Divanı seçiminden sonra hükümeti kurma görevini birisine verecek, ondan sonra 45 günlük süre içinde Bakanlar Kurulu kurulamamışsa, ister bu birinci görev verilme, ister ikinci, ister üçüncü görev verilme aşamasında olsun, o zaman hükümeti kurma görevi başarıyla tamamlanamadığı için seçimler yenilenir" değerlendirmesini yaptı.  

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın görevi daha önce AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Ahmet Davutoğlu'na verdiğini hatırlatan Hakyemez, Davutoğlu'nun görevi 40'ncı yerine 10'ncu günde iade etmesi durumunda hükümet kurmak için 35 gün daha kalacağını söyledi. Hakyemez, "Bu da Cumhurbaşkanı diğerlerine de sırasıyla görev verme fırsatı verecekti. Diğeri 10 gün sonra iade etti, diğerine verebilirdi. Ama Cumhurbaşkanı uzayda yaşayan bir insan değil. Cumhurbaşkanı siyasi atmosferi görüyor. Hükümetin kurulabileceğine yönelik sinyaller alıyorsa, 45 gün geçmesine rağmen seçimlerin yenilenmesi kararı vermeyebilir, esnetebilir" ifadesini kullandı.  

Hakyemez, 1982 Anayasası'ndan sonra şimdiye kadar hiçbir Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermediğini, olması halinde bunun ilk kez yaşanacağını dile getirdi.  

Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi yetkisinin, 1982 Anayasası'nın isabetli hükümlerinden biri olduğuna dikkati çeken Hakyemez, "1982 Anayasası'nı pek çok yönüyle eleştiriyoruz ama bu hükmü olumlu. 45 günlük süre içinde hükümet kurulamıyorsa ülkede sorunlar ortaya çıkacaktır. Bu nedenle işi çözümsüzlüğe bırakmamak için yeniden seçime gidilmesi biçimindeki caydırıcı silahı Cumhurbaşkanı devreye sokacaktır" ifadesini kullandı.  

'45 günlük süre yeniden başlamaz'

Anayasa hukukçusu ve eski Adalet Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk de hükümet kurulması için gereken 45 günlük sürenin başlangıcı belirlenirken, TBMM Başkanlık Divanı seçiminin baz alındığını aktardı. Türk, bu sürenin henüz dolmadığını, teamüller gereği CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'na hükümet kurma görevi verilmesi gerektiğini savundu. 

Davutoğlu'nun görevi iade etmesinin ardından Cumhurbaşkanının bir başka isme görev vermesi durumunda 45 günlük sürenin yeniden başlamayacağına vurgu yapan Türk, "45 günlük süre yeniden başlamaz ancak '45 gün doldu hemen seçime gidelim' anlamına da gelmez. 45 günlük süre, hükümet kurma çalışmaları olursa, bu süre boyunca makul bir süre uzatılabilir. 45 günlük sürenin dolmasına birkaç gün kaldı. Örneğin, Cumhurbaşkanı, Kılıçdaroğlu'na görev verse bu 'hemen 3 gün içinde hükümeti kur' anlamına gelmiyor. Anayasa'da 'Cumhurbaşkanı yenilenmesine karar verebilir' diyor. Burada bir zorunluluk yok. Siyasette bir esneklik vardır" diye konuştu. 

'Arka planda partilerle görüşme olabilir ama dayatmayla olmaz'

Eski TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Burhan Kuzu da Geçici Bakanlar Kurulu kurulma sürecini değerlendirdi. Süreci başlatma yetkisinin Cumhurbaşkanı'nda olduğunu hatırlatan Kuzu, "Karar Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra birini görevlendirecek, hükümet de beş gün içinde kurulacak" dedi.  

Cumhurbaşkanının normal hükümet kurma sürecinde olduğu gibi, bu hükümetin kuruluş sürecine müdahale edebileceğini dile getiren Kuzu, şöyle konuştu: 

"Elbette oturup listeyi kendi yazmaz. Hükümeti kuracak olan yine başbakandır. Başbakan her partinin kontenjanına göre bakanlıkları verir. Partiye nezaketen isimleri sorabilir fakat verdiği isimleri de yazmak zorunda değil. Ondan üç isim ister, birini kabul eder, 'İkisini değiştir' diyebilir. Hiç sormadan kendi de isimleri yazabilir. Buna bir engel yok. Kabul etmeme hakları her zaman olduğu için, derlerse ki 'Ben istemiyorum', olabilir. Girmeyenlerin yerine dışarıdan bağımsız atanacak. Hiçbir siyasi parti 'Benim listem budur, al bunu yaz' demez. Böyle bir yol yok. Çünkü hükümeti kurma görevi tamamen başbakana ait. Arka planda tabii ki görüşme yapabilirler. Ona bir engel yok ama dayatmayla olmaz."