'Kapıda vize' uygulaması geliyor

ANKARA - Yabancıların Türkiye'ye girişleri, kalışları ve çıkışları ile sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları AB uyumlu hale getirmeyi amaçlayan Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı, TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Tasarı, yabancıların Türkiye'ye girişleri, kalışları ve çıkışları ile talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları; İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenliyor.

Tasarıda "Kanun kapsamındaki hiç kimse, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulacağı veya ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemez" ifadesi yer alıyor.

Ülkeye girişlerde kapsamlı kontrole tabi tutulması gerekli görülenler en fazla 4 saat bekletilebilecek.
Yabancı, bu süre içerisinde her an ülkesine dönebileceği gibi 4 saatlik süreyle sınırlı kalmaksızın ülkeye kabulle ilgili işlemlerin sonuçlanmasını da bekleyebilecek.

Türkiye'ye girişlerine izin verilmeyecekler

Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya ikamet ya da çalışma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiği veya sahte olduğu anlaşılanlar; vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az 60 gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanların Türkiye'ye girişlerine izin verilmeyecek.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye dışında olup da kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından Türkiye'ye girmesinde sakınca görülen yabancıların ülkeye girişini yasaklayabilecek.
Türkiye'ye giriş yasağının süresi en fazla 5 yıl olacak. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit bulunması halinde bu süre en fazla 10 yıl daha artırılabilecek.

Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumları yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dışına çıkmak için valiliklere başvuruda bulunup hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıların Türkiye'ye giriş yasağı süresi bir yılı geçemeyecek.

Türkiye'yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilecek.

Genel Müdürlük, giriş yasağını kaldırabilecek veya giriş yasağı saklı kalmak kaydıyla yabancının belirli bir süre için Türkiye'ye girişine izin verebilecek.

Kamu düzeni veya kamu güvenliği sebebiyle bazı yabancıların ülkeye kabulü Genel Müdürlükçe ön izin şartına bağlanabilecek.

Vize zorunluluğu

Türkiye'de 90 güne kadar kalacak yabancılar, vatandaşı oldukları veya yasal olarak bulundukları ülkedeki konsolosluklardan geliş amaçlarını da belirten vize alarak gelebilecekler.

Vizenin veya vize muafiyetinin Türkiye'de sağladığı kalış süresi, her 180 günde 90 günü geçemeyecek.
Yabancı ülke diplomatları ile ülke menfaatleri göz önünde bulundurularak vize verilmesinde yarar görülen yabancılara, büyükelçiliklerce de resen vize verilebilecek.

Deniz limanlarına gelip, 72 saati geçmemek kaydıyla, liman şehrini veya civar illeri turizm amaçlı gezecek kişilerden vize aranmayabilecek.

Vize almadan sınır kapılarına gelen yabancılara, süresi içinde Türkiye'den ayrılacaklarını belgelemeleri halinde, sınır kapılarında istisnai olarak vize verilebilecek. Bu vize, Türkiye'de en fazla 15 gün kalma hakkı sağlayacak.

Türkiye'den transit geçecek yabancılara, havalimanı transit vizesi şartı getirilebilecek.

Vize verilmeyecek yabancılar

Talep ettikleri vize süresinden en az 60 gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlara; Türkiye'ye girişleri yasaklı olanlara; Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından sakıncalı görülenlere; kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşıyanlara; Türkiye'nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca suçluların geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanık olanlar ya da hükümlü bulunanlara; kalacağı süreyi kapsayan geçerli sağlık sigortası bulunmayanlara; Türkiye'ye giriş, Türkiye'den geçiş veya Türkiye'de kalış amacını haklı nedenlere dayandıramayanlara; kalacağı sürede, yeterli ve düzenli maddi imkana sahip olmayanlara; takip ve tahsil edilmesi gereken alacakları ödemeyi kabul etmeyenlere, takip edilen borç ve cezalarını ödemeyi kabul etmeyenlere vize verilmeyecek.

Bu madde kapsamında olmasına rağmen vize verilmesinde yarar görülenlere Bakan onayıyla vize verilebilecek.

İkamet izni

Türkiye'de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da 90 günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunlu olacak.

İkamet izni, 6 ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybedecek.

Tasarı, çalışma izni, kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni, insan ticareti mağduru ikamet izni ve iptal şartlarını düzenliyor.

Aile ikamet izni verilmeden veya uzatılmadan önce makul şüphe varsa, evliliğin sırf ikamet izni alabilme amacıyla yapılıp yapılmadığı araştırılacak. Araştırma sonucunda, evliliğin bu amaçla yapıldığı tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir.

Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilecek.

Türkiye'de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Göç Politikaları Kurulu'nun belirlediği şartlara uyan yabancılara, Bakanlığın onayıyla valilikler tarafından süresiz ikamet izni verilecek.

Vatansız Kişiler

Vatansız kişilere, Türkiye'de yasal olarak ikamet edebilme hakkı sağlayan Vatansız Kişi Kimlik Belgesi düzenlenecek.

Hiçbir harca tabi olmayan bu belge, ikamet izni yerine geçecek ve iki yılda bir valiliklerce yenilenecek.
Vatansız Kişi Kimlik Belgesi, kişinin herhangi bir ülke vatandaşlığını kazanmasıyla birlikte geçerliliğini kaybedecek.

Sınır dışı etme

Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilecek. Sınır dışı etme kararı şu hallerde alınacak:
"Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar.
Türkiye'ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar.
Türkiye'de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar.
Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.
Vize veya vize muafiyeti süresini 10 günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler.
İkamet izinleri iptal edilenler.
İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini 10 günden fazla ihlal edenler.
Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler.
Türkiye'ye yasal giriş veya Türkiye'den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler.
Hakkında Türkiye'ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye'ye geldiği tespit edilenler.
İkamet izni uzatma başvurulan reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye'den çıkış yapmayanlar."

Sınır dışı edilemeyecekler

Sınır dışı etme kararı alınamayacak yabancılar ise şöyle olacak:
"Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kinci ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar.
Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler.
Hayati tehlike arz eden hastalıklan için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkanı bulunmayanlar.
Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları.
Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları."

İdari gözetime alınan yabancılar, geri gönderme merkezlerinde tutulacak.

Tasarıda, mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma ve refakatsiz çocuklara ilişkin düzenlenmeler yer alıyor.

Göç alanına ilişkin politika ve stratejileri uygulamak üzere Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulacak.

TBMM Başkanlığı'na sunulan "Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı"na göre, uluslararası koruma başvurularında işkence, cinsel saldırı ya da diğer ciddi psikolojik, bedensel ya da cinsel şiddete maruz kalan kişilere, yeterli tedavi imkanı sağlanacak.

Başvuru sahipleri, kimlik veya vatandaşlık bilgilerinin doğruluğuyla ilgili ciddi şüphe olması, sınır kapılarında usulüne aykırı olarak ülkeye girmekten alıkonulması, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehlike oluşturması halinde idari gözetim altına alınabilecek. Başvuru sahibinin, idari gözetim süresi 30 günü geçmeyecek. İdari gözetim altına alınan kişi sulh ceza hakimine başvurabilecek.
Uluslararası koruma başvuruları valiliklerce kaydedilecek. Kayıt sırasında, başvuru sahibinden ülkesini terk ettikten sonra başından geçen ve başvuru yapmasına neden olan olaylar ve Türkiye'ye giriş şekline ilişkin bilgi ve belgeleri alınacak.

Başvuru sahibinin talep etmesi halinde, başvuru, kayıt ve mülakat aşamalarındaki kişisel görüşmelerde tercümanlık hizmetleri sağlanacak. Başvuru sahibine, kendisine gösterilen kabul ve barınma merkezinde, belirli bir ilde ikamet etme zorunluluğu gibi idari yükümlülükler getirilebilecek.

Uluslararası Koruma Kimlik Belgesi

Başvuru sahibinin, daha önceden mülteci olarak tanındığı ve halen bu korumadan yararlanma imkanının olduğunun ortaya çıkması halinde, başvuru kabul edilemeyecek. Söz konusu kişi ilk iltica ettiği ülkeye gönderilecek. Ancak gönderileceği ülkenin kabul etmemesi halinde başvuru işleme konulacak.

Kişilerin hayatının veya hürriyetinin, ırkı, dini, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle tehdit altında olmaması; işkenceye, insanlık dışı ya da onur kinci ceza veya muameleye tabi tutulacağı ülkelere geri gönderilmemesi, mülteci statüsü talep etme ve mülteci olarak nitelendirilmesi durumunda koruma elde etme imkanının bulunması, "güvenlik üçüncü ülke" olarak kabul edilecek. Bu kişilerin de başvuruları işleme konulmayacak.

Etkin ve adil karar verebilmek amacıyla, başvuru sahibiyle kayıt tarihinden itibaren 30 gün içinde bireysel mülakat yapılacak.

Mülakatı tamamlanan başvuru sahibine ve varsa birlikte geldiği aile üyelerine, uluslararası koruma talebinde bulunduğunu belirten ve yabancı kimlik numarasını içeren 6 ay süreli Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi düzenlenecek.

Eğitim hizmeti alabilecekler

Başvuru, kayıt tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde sonuçlandırılacak. Başvuru sahibine, zulüm veya ciddi zarar görme tehdidine karşı vatandaşı olduğu ülke koruma sağlayabiliyorsa, başvuru sahibinin uluslararası korumaya muhtaç olmadığına karar verilebilecek.

Başvuru sahibi ile uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler, itirazları durumunda, ücretleri kendilerince karşılanması kaydıyla avukat tarafından temsil edilebilecek. Avukatlık ücretlerini karşılama imkanı bulunmayan başvuru sahibine adli yardım hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanacak.

Mülteci statüsü verilenlere yabancı kimlik numarasını içeren üçer yıl süreli kimlik belgesi düzenlenecek.

Uluslararası koruma statüsü sahibi kişi; vatandaşı olduğu ülkenin korumasından kendi isteğiyle tekrar yararlanması, kaybettiği vatandaşlığını kendi isteğiyle tekrar kazanması, terk ettiği veya zulüm korkusuyla dışında bulunduğu ülkeye kendi isteğiyle dönmesi halinde uluslararası koruma statüsü sona erecek.

Başvuru sahibi ve uluslararası koruma statüsü sahibi kişilerden, gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere, ayni ve nakdi destek sağlanacak.

Başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişi ve aile üyeleri, ilköğretim ve ortaöğretim hizmetlerinden, sosyal yardımlardan faydalanabilecek.

Harçlık verilecek

Başvuru sahibi veya şartlı mülteci, uluslararası koruma başvurusu tarihinden 6 ay sonra çalışma izni almak için başvurabilecek. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi, statü almasından itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilecek. Türkiye'de 3 yıl ikamet eden, Türk vatandaşıyla evli olan ya da Türk vatandaşı çocuğu olan mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri için iş piyasasına erişimde sınırlama uygulanmayacak.

Muhtaç olduğu tespit edilen başvuru sahibine, Maliye Bakanlığı'nın uygun görüşü alınarak harçlık verilebilecek.

Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak Türkiye sınırlarına gelen ya da sınırları geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilecek.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Uluslararası Göç Örgütü ve diğer uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapılabilecek.

Yabancılar, ülkenin siyasi yapısı, dili, hukuki sistemi, kültürü ve tarihi ile hak ve yükümlülüklerinin temel düzeyde anlatıldığı kurslara katılabilecekler.

Türkiye'ye yasa dışı giren veya Türkiye'yi yasa dışı terk eden ya da buna teşebbüs eden yabancılar hakkında 2 bin, Türkiye'ye girişleri yasaklanmış olmasına rağmen ülkeye girenlere 1000, kendilerine tanınan süre içinde ülkeden ayrılmayanlara 1000, işlemler sırasında kaçanlar hakkında 1000 lira ceza uygulanacak.

Suçların bir yıl içinde tekrarı halinde, para cezaları yarı oranında artırılacak.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulacak

Göç alanına ilişkin politika ve stratejileri uygulamak, bu konularla ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak, yabancıların Türkiye'ye giriş ve Türkiye'de kalışları, Türkiye'den çıkışları ve sınır dışı edilmeleri, uluslararası koruma, geçici koruma ve insan ticareti mağdurlarının korunmasıyla ilgili iş ve işlemleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığı'na bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulacak.

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, insan ticareti mağdurlarının korunmasına ilişkin işlemleri yürütecek, Türkiye'deki vatansız kişileri tespit edecek, düzensiz göçle mücadele edecek ve bu konuda kurumlar arasında koordinasyonu sağlayacak.

Bazı bakanlıklar ile Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı ve Göç İdaresi Genel Müdürlerinin katılımıyla Göç Politikaları Kurulu oluşturulacak.

Kurul, Türkiye'ye kabul edilecek yabancılar ile bu yabancıların ülkeye giriş ve ülkede kalışlarıyla ilgili usül ve esasları belirleyecek, insan ticareti mağdurlarına yönelik yardım hatlarını kuracak.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatına toplam 3 bin 5 kadro ihdas edilecek.