Anayasa Mahkemesi 'dinlemeleri' esastan görüşüyor

ANKARA - Anayasa Mahkemesi heyeti, bugünkü gündemini görüşmek üzere toplandı. Heyet, MİT, polis ve jandarmaya telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimi tespit, dinleme ve kaydetme konusunda yetki veren kanunun bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemini esastan görüşecek.

Toplantıda, MİT, polis ve jandarmaya telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimi tespit, dinleme ve kaydetme konusunda yetki veren kanunun, "Dinlemelerde faaliyetlerin denetiminin, başbakanın özel olarak yetkilendireceği kişi veya komisyon tarafından yapılmasını" öngören hükmünün iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemini esastan görüşülecek.

10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, polis, jandarma ve MİT'e telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimi tespit, dinleme ve kaydetme konusunda yetki veren 3 Temmuz 2005 tarihli 5397 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açmıştı. Anayasa Mahkemesi heyeti, bugünkü gündem toplantısında, davayı esastan karara bağlayacak.

İptali istenen hükümler

Kanun ile Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu'na eklenen, "Dinleme faaliyetlerinin denetiminin Başbakanın özel olarak yetkilendireceği kişi veya komisyon tarafından yapılmasını" öngören hükmün iptali ve yürürlüğünün durdurulması isteniyor.

Kanunun ayrıca, Telekomünikasyon Kurumu bünyesinde oluşturulan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nın "Bir başkan ile teknik, hukuk ve idari olmak üzere üç uzmandan oluşacağı" ve "Telekomünikasyon İletişim Başkanı'nın, Telekomünikasyon Kurumu Başkanının teklifi üzerine Başbakan tarafından atanacağına" ilişkin kurallarının da iptali talep ediliyor.

Jandarma ve MİT tarafından yapılan dinlemelerin denetimi

10. Cumhurbaşkanı Sezer, dava dilekçesinde, kanun ile Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'na eklenen dinleme faaliyetlerinin denetiminin "Başbakanın özel olarak yetkilendireceği kişi veya komisyon tarafından yapılmasını öngören" hüküm ile Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu'na eklenen, "Dinleme faaliyetlerinin denetiminin, Başbakanın özel olarak yetkilendireceği kişi veya komisyon tarafından yapılmasına" olanak tanıyan ibarelerinin iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesini istedi.

CHP de aynı kanunun bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açmıştı.

CMK 135. madde'ye kısmen iptal istemi

Yüksek Mahkeme ayrıca, Manisa 4. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 135. maddesinin 5353 sayılı yasanın 17. maddesiyle değiştirilen 1 ve 3. fıkralarının da iptal istemlerinin ilk incelemesini yapacak.

İptali istenen 1. fıkra, "Hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin tespit, dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirmesine" olanak sağlıyor. Bu fıkraya göre, Cumhuriyet savcısı söz konusu kararını derhal hakimin onayına sunmakla ve hakim de kararını en geç yirmidört saat içinde vermekle hükümlü. Sürenin dolması veya hakim tarafından aksine karar verilmesi halinde tedbir Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılıyor. Söz konusu yasa maddesinin iptali istenen 3. fıkrası ise şöyle:

"Birinci fıkra hükmüne göre verilen kararda, yüklenen suçun türü, hakkında tedbir uygulanacak kişinin kimliği, iletişim aracının türü, telefon numarası veya iletişim bağlantısını tespite imkan veren kodu, tedbirin türü, kapsamı ve süresi belirtilir. Tedbir kararı en çok üç ay için verilebilir; bu süre, bir defa daha uzatılabilir. Ancak, örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili olarak gerekli görülmesi halinde, hakim bir aydan fazla olmamak üzere sürenin müteaddit defalar uzatılmasına karar verebilir.

Anayasa Mahkemesi, ilk inceleme sonunda dosyada bir eksiklik bulmaz ve davada uygulanacak kural olarak kabul ederse, iptal istemini esastan incelemeye karar verecek.

Hakim veya cumhuriyet savcısının kararıyla dinlemede esastan güşülecek

Ayrıca Anayasa Mahkemesi, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 135. maddesinde yer alan ve "hakim veya cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla yaptığı iletişimin tespit, dinlenme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesine" izin veren hükmün iptal istemini esastan görüşmeye karar verdi.

Manisa 4. Asliye Ceza Mahkemesi, kanunun 135. maddesinin 5353 sayılı yasanın 17. maddesiyle değiştirilen 1 ve 3. fıkralarının iptal istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştu.

Yüksek Mahkeme, iptal istemine ilişkin ilk incelemesini tamamladı. Heyet, dosyada bir eksiklik bulmayarak iptal istemini esastan incelemeye karar verdi.