Anonim şirket yönetim kurulundan kimler istifa etmek zorundadır?

Soner ALTAŞ

6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Önceki yazılarımızda da izah etmeye çalıştığımız üzere, yeni TTK şirketler hukuku alanında köklü değişiklikler ve yenilikler öngörüyor. Anonim şirket yönetim kurulu da bu değişikliklerden ve yeniliklerden payını alıyor.
Mesela, eski TTK anonim şirket yönetim kurulu için en az üç üye zorunluluğu aradığı halde, yeni TTK bu konuda bir sayı sınırlaması öngörmüyor. Yani, yeni TTK'ya göre anonim şirket yönetim kurulunun bir kişiden oluşması mümkündür, yani önümüzdeki günlerde tek üyeli yönetim kurulları ticaret hayatımıza girecektir. Yine, eski TTK yönetim kurulu üyeliği için pay sahibi olma şartı aradığı halde, yeni TTK'da yönetim kurulu üyesi olmak için pay sahibi olma zorunluluğuna yer verilmiyor. Böylece, anonim şirkette pay sahibi olmayan kişiler de yönetim kurulu üyesi olabilir.  
Yeni TTK ile bu alanda getirilen bir diğer yenilik ise, tüzel kişilerin, bizzat tüzel kişi olarak yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilmeleridir. Oysa eski TTK, pay sahibi olsalar bile tüzel kişilerin tüzel kişilik olarak yönetim kurulu üyesi olmalarını yasaklamakta, sadece gerçek kişilerin yönetim kurulu üyesi olmalarına izin vermekte idi. Hal böyle olunca da, tüzel kişi pay sahibinin şirkette ortak olmayan gerçek kişi temsilcisi yönetim kurulu üyesi olarak seçilip görev yapmakta idi. Bu yenilik ile 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren tüzel kişiler, pay sahibi olsun yahut olmasın, yönetim kurulu üyesi olarak seçilip görev yapabileceklerdir.
Peki, tüzel kişi üyelik görevini nasıl yerine getirecektir? Zira, tüzel kişi, bir gerçek kişi üye gibi yönetim kurulu toplantılarına bizzat katılıp oy kullanamaz. Bu hususu göz önünde bulunduran Yasa Koyucu, tüzel kişiye yönetim kurulu üyesi olma imkanı tanımış, ancak, tüzel kişinin kendisini yönetim kurulunda temsil edecek bir gerçek kişiyi belirlemesini, seçilen bu gerçek kişinin tüzel kişi yönetim kurulu üyesi ile birlikte tescil ve ilân olunmasını, bu tescil ve ilânın yapılmış olduğunun -eğer şirket internet sitesi yükümlülüğüne tabi ise- ayrıca şirketin internet sitesinde açıklanmasını şart koşmuştur. İşte, yönetim kurulu toplantılarına, tüzel kişi değil, tüzel kişinin belirlediği gerçek kişi katılıp oy kullanacaktır. Ancak, kullanılan oy gerçek kişinin değil tüzel kişinin olacaktır.
Yürürlüğe girdiği için yeni TTK'nın getirdiği bu düzenlemeler merak konusu olmakta ve eski TTK'ya göre seçilen yönetim kurulu üyelerinin hangi tarihe kadar görev yapacakları sorulara konu olmaktadır. Eski TTK'ya göre seçilip de halihazırda görev yapan yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri yeni TTK'nın yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle sona ermiş midir yoksa yeni bir seçim mi yapılacaktır? Yasa Koyucu bu konuda bir geçiş süreci tanımaktadır. Eski TTK'ya göre seçilip de YTTK'nın yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2012 tarihinde görevde bulunan anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, görevden alınmaları veya yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalması hâli hariç, sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam edeceklerdir. Örneğin, 30 Mart 2012 tarihli genel kurulda üç yıl süre ile yönetim kurulu üyeliğine seçilen bir kişi, istifa etmediği yahut görevden alınmadığı takdirde 30 Mart 2015 tarihine kadar yönetim kurulu üyesi olarak görev yapacaktır.
Ancak, hemen belirtelim ki, yasa koyucu bu süreyi şirkette bizzat kendisi pay sahibi olan yönetim kurulu üyeleri için öngörmüştür. Eski TTK'ya göre tüzel kişinin temsilcisi sıfatıyla seçilen ve görev yapan yönetim kurulu üyelerinin ise değiştirilmesini şart koşmuştur. Bu nedenle, eski TTK'ya göre tüzel kişinin temsilcisi olarak üye seçilmiş bulunan gerçek kişilerin, 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren üç ay içinde istifa etmeleri (yani, 1 Ekim 2012 tarihine kadar) ve yerlerine bizzat tüzel kişilerin ya da başkalarının seçilmesi gerekmektedir.
Konuyu bir örnekle açıklayalım: (KLM) Anonim Şirketi'nin pay sahipleri (A) AŞ, (B) AŞ, (C) AŞ, (D) Ltd. Şti. ve (F) Ltd. Şti. adlı tüzel kişiler ile Ömer ve Tümer adlı gerçek kişilerden oluşmaktadır. 2011 yılı Mart ayında toplanan genel kurul, üç yıl süreyle görev yapmak üzere pay sahibi Ömer ve Tümer ile (A) AŞ'nin temsilcisi Fatih'i yönetim kurulu üyesi olarak seçmiştir. Bu durumda, Ömer ve Tümer, görevlerinin son bulacağı Mart 2014'e kadar yönetim kurulu üyesi olarak çalışmaya devam edecek, (A) AŞ'nin temsilcisi olan Fatih ise en geç 1 Ekim 2012 tarihine kadar istifa edecek ve yerine ya (A) AŞ'nin bizzat kendisi ya da pay sahibi olan / olmayan diğer bir gerçek yahut tüzel kişi seçilecektir. Genel kurul dilerse, Fatih'i, pay sahibi olmadan yeniden yönetim kurulu üyesi olarak da seçebilecektir.
Dolayısıyla, üyeleri tüzel kişi temsilcilerinden oluşan anonim şirket yönetim kurullarının bu özel düzenlemeye dikkat edip yasada öngörülen süre içerisinde temsilcilerin istifasına ve yerlerine yeni üyelerin seçilmesine yönelik tedbirleri almaları, şirkette paysahibi olan tüzel kişilerin de istifa eden kişiler yerine kendilerini mi yoksa paysahibi olmayan üçüncü kişileri mi aday gösterecekleri konusunda bugünden bir plan yapmaları uygun olacaktır.