Anonim şirketin sermayesinin azaltılmasında aktiflerin tespiti

Soner ALTAŞ / Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi

Sermaye artırımı kadar sıklıkla olmasa da, anonim şirketler, zaman zaman sermayelerini azaltma yoluna gidebilmektedir. 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu, sermayenin azaltılabilmesi için mahkemeye müracaat edilip üç kişilik bir bilirkişi heyeti görevlendirilmesi talebinde bulunulmasını ve mahkemece tayin edilecek üç kişilik bilirkişi heyeti tarafından düzenlenecek raporla esas sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda şirket aktifinin bulunduğunun tespit edilmiş olmasını şart koşuyordu. 
6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu ise bu konuda eski kanundan farklı bir prosedür belirlemiş; sermaye azaltılmasına gidilmesinin sebepleri ile azaltmanın amacının ve azaltmanın ne şekilde yapılacağının ayrıntılı bir şekilde açıklanması, yönetim kurulunun sermaye azaltılmasına gidilmesinin sebepleri ile azaltmanın amacını ve azaltmanın ne şekilde yapılacağını içeren bir raporu genel kurula sunması, genel kurulca onaylanmış bu raporun tescil ve ilân edilmesi gibi yükümlülükler getirmiştir. Konumuz açısından ise sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette var olduğunun belirlenmesini şart koşmuştur. Bu belirleme oldukça önemlidir. Zira, sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette varlığı belirlenmiş olmadıkça genel kurul sermayenin azaltılmasına karar verilmez. Ancak, TTK’da, bu aktifin şirkette var olduğunu kimin tespit edeceğine dair bir açıklık bulunmamaktadır. Bunun nedeni, TTK’nın ilk halinde sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette var olduğunu tespit etme görevinin işlem denetçisine bırakılması, ancak TTK yürürlüğe girmeden işlem denetiminin kaldırılması olmuştur.

Dolayısıyla, bu tespitin kim tarafından yapılacağı hususunda yasal bir boşluk oluşmuş, ancak, anılan boşluk Ticaret Sicili Yönetmeliği ile getirilen bir düzenleme sayesinde doldurulmuştur. Söz konusu yönetmeliğe göre, sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin şirkette mevcut olduğu, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir; kuruluşu ve esas sözleşme değişikliği Bakanlık iznine tabi olan şirketlerde ise yeminli mali müşavir tarafından belirlenecektir. 

Sermayenin azaltılması işlemi ile birlikte eş zamanlı olarak, azaltılan miktarla aynı tutarda veya daha yüksek bir tutarda artırılmasına karar verilecek olması halinde ise; yukarıda sayılan rapora ilave olarak, sermayenin tamamının ödendiği, karşılıksız kalıp kalmadığı ve şirket özvarlığı yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ya da denetime tabi anonim şirketlerde denetçinin bu tespitlere ilişkin raporu ile tespit edilecektir.