Anonim şirketlere konulacak sermaye

Bilindiği üzere, 30.06.2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6335 sayılı Kanun ile bazı hükümleri değiştirilen ve 01.07.2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunan 6102 sayılı meri Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 329-331'inci maddelerine göre anonim şirket (AŞ), sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirket olup, pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur. AŞ'ler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. TTK'nın 332'nci maddesi uyarınca, AŞ'lerde, tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye 50 bin Türk Lirası'ndan (TL) ve kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan AŞ'lerde başlangıç sermayesi ise 100 bin TL'den aşağı olamaz. Bu en az sermaye tutarı Bakanlar Kurulu'nca artırılabilir. Kayıtlı sermayeli AŞ'lerde başlangıç sermayesi, kuruluşta ve sisteme ilk geçildiğinde haiz olunması zorunlu sermayedir; çıkarılmış sermaye ise, çıkarılmış payların tümünün itibari değerlerinin toplamını temsil eder. Halka açık olmayan AŞ'ler gerekli şartları artık haiz olmadıkları takdirde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'ndan (Bakanlık) izin alarak kayıtlı sermaye sisteminden çıkabilecekleri gibi, bu sisteme alınırken aranan nitelikleri kaybettiklerinde, istemleri bulunmasa bile aynı bakanlık tarafından sistemden çıkartılırlar. 28.07.1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun (SPKn) 12'nci maddesi hükmü saklıdır.
Diğer taraftan, TTK 342'nci madde uyarınca üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dahil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz. Ancak TTK'nın 343'üncü maddesi gereğince, konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere ve ayınlara, şirket merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesince atanan bilirkişilerce değer biçilir. Değerleme raporunda uygulanan değerleme yönteminin somut olayın özellikleri bakımından herkes için en adil ve uygun seçim olduğu, sermaye olarak konulan alacakların gerçekliğinin geçerliğinin ve uygunluğunun belirlendiği, tahsil edilebilirlikleri ile tam değerleri, ayni olarak konulan her varlık karşılığında tahsis edilmesi gereken pay miktarı ile TL karşılığı, tatmin edici gerekçelerle ve hesap verme ilkesinin icaplarına göre açıklanır. Bu rapora kurucular  ve menfaat sahipleri itiraz edebilir. Mahkemenin onayladığı bilirkişi kararı kesindir.
AŞ'lerde TTK'nın 344'üncü maddeye göre, nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az %25'i tescilden önce, gerisi de şirketin tescilini izleyen 24 ay içinde ödenir. Payların çıkarma primlerinin tamamı tescilden önce ödenir. SPKn'nun pay bedellerinin ödenmelerine ilişkin hükümleri saklıdır. Nakdi ödemeler, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu'na bağlı bir bankada, kurulmakta olan şirket adına açılacak özel bir hesaba, sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılır. Taahhüt edilen payların, kanunda veya esas sözleşmede öngörülmüş bulunan ve kanunda yazılı olandan daha yüksek olan tutarlarının ödendiği, ticaret siciline yöneltilecek bir banka mektubuyla ispatlanır. Banka, bu tutarı, şirketin tüzel kişilik kazandığını bildiren bir sicil müdürlüğü yazısının sunulması üzerine, sadece şirkete öder. Şirket, noter onayı tarihinden itibaren, 3 ay içinde tüzel kişilik kazanamadığı takdirde, bu hususu doğrulayan bir sicil müdürlüğü yazısının sunulması üzerine, bedeller banka tarafından sahiplerine geri verilir (TTK m.345). Bununla birlikte, esas sözleşmede taahhüt edilmiş olup da taahhüt sahiplerince, şirketin tescilinden itibaren en geç 2 ay içinde halka arz edileceği esas sözleşmede belirtilmiş ve ayrıca garanti edilmiş bulunan nakdi payların karşılıkları satıştan elde edilen gelirden ödenir. Pay senetlerinin halka arz edilmesi sermaye piyasası mevzuatına göre yapılır. Satış süresinin sonunda, payların itibari değerlerinin, varsa çıkarma priminin karşılığı şirkete, giderler düştükten sonra kalan tutarsa, pay senetlerini halka arz eden pay sahiplerine ödenir. Halka arz edilip de süresinde satılmayan payların bedellerinin tamamı, süresinde halka arz edilmeyen payların bedellerinin ise, %25'i 2 aylık süreyi izleyen 3 gün içinde ödenir (TTK m.346).
Diğer yandan, meri TTK ile birlikte 14.02.2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6103 sayılı Kanun'un 16'ncı maddesi uyarınca, TTK'nın yürürlüğe girdiği tarihten önce bazı taşınmazlar bir (anonim) şirkete sermaye olarak konulmuş, ancak bunların tapu sicilinde tescillerinin şirket adına yapılmamış olması halinde, şirket alacaklıları, ortakları veya pay sahipleri tescil isteminde bulunabilecekleri gibi, tescilin, ticaret sicili müdürlerince yaptırılması talimatını bakanlık da verebilir. Tescil harcı ile diğer harç ve masraflar, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde şirketten alınır. Yine, 6103 sayılı Kanun'un 20'nci maddesine göre, AŞ'ler ve limitet şirketler, TTK'nın yayımı tarihinden itibaren 3 yıl içinde sermayelerini, TTK'nın 332 ve 80'inci maddelerinde öngörülen tutarlara (AŞ'ler m.332: 50 bin/100 bin TL; limitet şirketler m.580:10 bin TL) yükseltirler ; aksi halde mezkur sürenin sonunda infisah etmiş sayılırlar. Sermayenin TTK'da öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğuyla alınır ve şartları bulunsa bile 6762 sayılı mülga TTK'nın 389'uncu ve meri TTK'nın 454'üncü maddeleri uygulanmaz. Bu hükümler, TTK'nın 26 ve 28'nci maddesi uyarınca yapılacak esas sözleşme değişiklikleri için toplanacak genel kurullara da uygulanır. Halka açık olmayan AŞ'lerin kayıtlı sermaye sistemini kabul etmelerine, daha sonra bu sisteme geçmelerine, sermayelerini artırmalarına, kayıtlı sermaye tavanını yükseltmelerine, sistemden çıkmalarına ve çıkarılmalarına, yönetim kurulunun imtiyazlı ve primli paylar ihracına, rüçhan haklarını kanun çerçevesinde sınırlamasına ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından hazırlanacak tebliğle; tescil ve ilana dair hususlar ise yönetmelikle (6335 sayılı Kanun m.46/4 gereğince "Ticaret Sicili Tüzüğü'yle" ibaresi, "yönetmelikle" biçiminde değiştirilmiştir) düzenlenir. Bakanlık yukarıda yazılı süreyi 1'er yıl olarak en çok 2 kez uzatabilir.
6102 sayılı meri TTK ile halen SPKn uyarınca yalnızca halka açık AŞ'lerde uygulanmakta olan kayıtlı sermaye sisteminin halka açık olmayan AŞ'ler için de uygulanabilir hale gelmiştir. Bu önemli bir yeniliktir. Meri TTK ile getirilen diğer bir yenilik de, sermayenin ¼'ünün kuruluşun tescilinden itibaren 3 ay içinde ve kalanının 3 yıl içinde ödeneceği düzenlemesinin değiştirilerek, ¼'ünün tescilden önce ve kalanının da tescili izleyen 24 ay içinde ödeneceğine ilişkin düzenlemedir.
---------------
(1) TTK m.343'ün birinci fıkrasında yer alan "işlem denetçisi" ibaresi 30.06.2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 26.06.2012 tarihli ve 6335 sayılı Kanun'un 41'nci maddesinin 6 numaralı bendi gereğince madde metninden çıkarılmıştır.
(2) Bakanlığın 26.12.2009 tarihli ve 27444 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İç Ticaret 2009/3 sayılı Tebliği'nin 2'nci maddesine göre; "24.12.2008 tarihli ve 27090 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Anonim ve Limited Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Miktarlara Yükseltme Sürelerinin Uzatılmasına İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: İç Ticaret 2008/2) ile belirlenen süreler değiştirilmiştir. Sermayeleri 50 bin TL'den az olan AŞ'ler ile 5 bin TL'den az olan limitet şirketlerin sermayelerini yeni asgari miktarlara yükseltmek amacıyla en geç 31.12.2011 tarihi mesai bitimine kadar şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicili memurluğuna müracaat etmeleri gerekmektedir. Bu şekilde müracaat eden şirketlerin sermaye artırımına ilişkin tescil işlemleri 31.03.2012 tarihine kadar sonuçlandırılacaktır."