Çalışan emekli yüzde 15 prim ödeyecek

ANKARA- Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun sosyal sigorta hükümleri ile getirilen kısa ve uzun vadeli sigorta kollarından bağlanan gelir ve aylıklar ile öngörülen yardımlara ilişkin usul ve esaslar belirlendi.

Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren, "5510 Sayılı Kanunun 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (b) bendi Kapsamında Sigortalı Olanlarla Hak Sahiplerinin Tahsis İşlemlerine İlişkin Tebliğe" göre, sigortalının veya işverenin talebi üzerine, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin kurum sağlık kurulunca incelenmesi sonucu, hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile kendi adına bağımsız çalışan sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60'ını kaybettiği tespit edilen sigortalı, malul sayılacak. 

Maluliyeti nedeniyle sigortalı çalıştığı işten ayrıldıktan veya iş yerini kapattıktan veya devrettikten sonra, kurumca hazırlanacak tahsis talep dilekçesine bir adet fotoğrafını ekleyerek, ilgili üniteye başvuracak. 

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı, bu hastalık veya özrü sebebiyle malullük aylığından yararlanamayacak.

Birden fazla sigortalılık haline bağlı olarak çalışan veya prim ödeyen sigortalıların malullük aylığı bağlanmasına ilişkin talepleri, son sigortalılık haline göre sonuçlandırılacak.

Kendi adına bağımsız çalışan sigortalılara malullük aylığı bağlanabilmesi için kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekecek.    

Malullük durumunu gösteren sağlık raporu alınmadan doğrudan malullük aylığı bağlanması talebinde bulunan sigortalılar, öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilen sağlık kuruluşuna sevk edilerek, malullük durumunun tespitine esas sağlık kurulu raporunun temini yoluna gidilecek.

Hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile kendi adına bağımsız çalışan sigortalılardan geçirdiği iş kazası veya tutulduğu meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60'ını kaybettiği Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca tespit edilenlerden malullük aylığı bağlanması için yeni bir sağlık kurulu raporu istenmeyecek.

Yaşlılık aylığı

Sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için 30 Nisan 2008 tarihinden sonra sigortalı olan, kendi adına bağımsız çalışan 58 yaşını doldurmuş kadınlarla 60 yaşını doldurmuş erkekler için en az 9 bin gün, hizmet akdiyle çalışanlar için ise en az 7 bin 200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekecek. 

Yaş hadlerinin uygulanmasında, prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadlerinin esas alınması, kanunda belirtilen yaş hadlerine 65 yaşı geçmemek üzere, üç yıl eklenmesi ve adlarına en az 5 bin 400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekecek. Ancak hizmet akdi ile çalışan sigortalılar için 5 bin 400 prim gün sayısı, ilk defa 30 Nisan-31 Aralık 2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar için 4 bin 600 gün, takip eden yıllarda da 5 bin 400 günü geçmemek üzere 100'er gün artırılmak suretiyle uygulanacak.

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilen çocuğu bulunan kadın sigortalıların, Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen prim gün sayılarının 1/4 oranı, sigortalının prim ödeme gün sayısına ilave edilecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecek.

Sosyal Güvenlik destek primi

İlk defa hizmet akdi, bağımsız ya da kamu idareleri kapsamında sigortalı olup, yaşlılık aylığı alanlardan, bağımsız çalışmaya başlayanlar, yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunduklarında yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilecek. İlk defa hizmet akdi, bağımsız ya da kamu idareleri kapsamında sigortalı olup, bağımsız çalışırken sigortalılık faaliyetine son vermeyeceğini beyan ettikten sonra yazılı istekte bulunanlara yaşlılık aylığı bağlanacak.

Ancak, hizmet akdiyle ve bağımsız çalışan sigortalılardan tarımsal faaliyetlerde bulunanlar hariç, almakta oldukları veya bağlanacak yaşlılık aylıklarının yüzde 15'i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecek. Yaşlılık aylığından kesilecek olan bu tutar, bağımsız çalışan sigortalılara ilgili yılın Ocak ayında ödenen en yüksek yaşlılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacak.

Yaşlılık toptan ödemesi, hizmet akdi ve bağımsız çalışan sigortalılardan çalıştığı işten ayrılan veya iş yerini kapatan, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya yapılacak.

Bundan yararlanmak isteyen sigortalılardan, hizmet akdiyle çalışanların işten ayrıldıktan, bağımsız çalışanların ise iş yerini kapattıktan veya devrettikten sonra, yazılı başvuru şartı aranacak.

Ölüm aylığı

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlarda meslekte kazanma gücü en az yüzde 10 oranında azalmış bulunduğu belirtilen ve SGK Sağlık Kurulunca bu durumu onaylanan sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanacak.

Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için sigortalının çalıştığı işten ayrılması, iş yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmayacak. Bağımsız çalışan sigortalılara, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartı aranacak.

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri almakta iken 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ölen sigortalıların ölüm aylığı en az bin 800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, hizmet akdiyle çalışan sigortalılar için her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş ve malullük veya yaşlılık aylığı alırken veya malullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış, bağlanan malullük veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş durumdayken ölen sigortalıların hak sahiplerine bağlanacak.

Birden fazla sigortalılık haline bağlı olarak çalışan sigortalıların hak sahiplerinin aylıkları, sigortalının en son tabi olduğu sigortalılık hali esas alınacak. Son sigortalılık haline göre ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, diğer sigortalılık hallerindeki hizmetlerine göre ayrı ayrı değerlendirme yapılarak, aylığa hak kazanacağı sigortalılık hali esas alınarak aylık bağlanacak.

Evlenme ve cenaze ödeneği

Evlenme ödeneği ise ölüm geliri veya aylığı almakta iken evlenen ve bu nedenle aylığı kesilen kız çocuklarına bir defaya özgü olmak üzere, evlenme tarihindeki gelir ve aylığının iki yıllık tutarı olarak ödenecek.

Evlenme ödeneği verilen kız çocuklarının, gelir ve aylıkları, evlenme tarihini izleyen ödeme dönemi başından itibaren durdurulacak. Gelir ve aylıkların durdurulduğu tarihten iki sene sonra da kesilecek, varsa diğer hak sahiplerinin gelir ve aylıkları, gelir ve aylığın kesildiği tarihten itibaren yükseltilecek.

Kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş iken ölen sigortalıların hak sahiplerine cenaze ödeneği verilmesi için ölüm tarihinde sigortalı olma şartı aranmayacak.