Çin'de mega ölçekli bilim ve teknoloji parkları
Doç. Dr. Mustafa Hilmi ÇOLAKOĞLU
Dünyanın ekonomisi en hızlı gelişen ülkesi Çin'de 54 ekonomik ve teknolojik bölge ile 53 milli ileri teknoloji bölgesi bulunmaktadır. Ülkemizde 2001 yılında 4691 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte ABD'den 50 yıl sonra kurulmaya başlanan teknoloji geliştirme bölgelerinin sayısı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın başarılı çalışmaları neticesinde 45'e yaklaşmıştır.
Bir öğrenme sürecinden geçen ve teknoloji ve bilgi tabanlı ekonomiye geçişte önemli görevler yüklenen teknoloji geliştirme bölgelerine ve bilişim vadisine ne kadar çok önem vermemiz ve kaynak aktarmamız gerektiğini vurgulamak açısından Çin'deki üç bilim ve teknoloji parkını kısaca inceleyelim.
Beijing'de Zhongguancun Bilim Parkı
Bu bilim parkında faaliyet gösteren 20 bin işletmede 1 milyona yakın araştırmacı çalışıyor. Bilim parkının yıllık geliri 124 milyar dolar. Yıllık geliri 15 milyon doları aşan 800'den fazla işletme bulunmakta. Parktaki işletmelerin %56.6'sı bilişim teknolojileri, %12.5'i yeni enerji, %12.3'ü biyotıp, %9.4'ü ileri imalat teknolojisi ve %8.4'ü ise yeni malzemeler alanında Ar-Ge ve ürün geliştirme çalışması yürütmektedir. Bilim parkında, akademik çalışmalarını ABD ve benzeri gelişmiş ülkelerde tamamladıktan sonra o ülkelerde kalmayarak Çin'e geri dönen 10.000 civarında "deniz kaplumbağası" olarak adlandırılan bilim adamı çalışmaktadır. Bu bilim adamları Zhongguancun Bilim Parkı'nda 4 bin 200 işletme kurarak Çin ekonomisine katkıda bulunmaktadır.
Şanghay'da Zhangjiang Yüksek Teknoloji Parkı
Pudong'un orta bölgesinde 1992 yılında kurulmaya başlayan parkta teknik yenilik bölgesi, ileri teknoloji endüstri bölgesi, bilimsel araştırma ve eğitim bölgesi ve yaşam bölgesi bulunmaktadır. İşletmeler yaşam bilimleri, yazılım ve bilişim teknolojileri alanında faaliyet göstermektedir.
Teknoloji parkındaki işletmelerden altısı dünyanın en büyük on ilaç ve bilişim teknolojileri şirketleri arasında yer almaktadır. Teknoloji parkında 60 şirket küçük moleküllü ilaç, 35 şirket tıbbi cihaz, 15 şirket geleneksel Çin tıbbi konusunda faaliyet göstermektedir. Teknoloji parkı Şanghay'ın gayri safi milli hâsılasının %50'sini, dış ticaretinin %50'sini ve yabancı yatırımların %30'unu tek başına sağlamaktadır. 25 kilometrekarelik alanı kapsayan teknoloji parkındaki 3 bin 600 şirkette 140'ı yabancı olmak üzere 100 bin Ar-Ge personeli çalışmaktadır. Bu nitelikte bir teknoloji parkının henüz ABD'de dahi bulunmadığı belirtilmektedir.
Suzhou Endüstri Park
Çin ve Singapur arasında kalan alanda iki devletin işbirliğiyle 1994 yılında kurulmaya başlayan Suzhou Endüstri Parkı Şanghay'ın 80 kilometre batısındadır. Suzhou Endüstri Parkı'nın toplam alanı Çin'in %0.1'ini, nüfusu ise %0.5'ini oluşturmasına rağmen Çin'in gayri safi milli hâsılasının %2.3'ü, dış ticaretin %10'u Suzhou Endüstri Parkı'nda üretilmektedir. Çin'deki yabancı yatırımların %8.3'ü bu endüstri parkındadır. Fortune 500'e giren 113 şirketin Suzhou Endüstri Parkı'nda birimleri bulunmaktadır.