Derici kötü niyetli üreticiden şikayetçi

GAMZE ŞENER

İSTANBUL - Derideki çekme payı, kötü niyetli üreticinin ekmeğine yağ sürüyor. Ortalama yüzde 5 ila 6 oranında fire payı verilen deride, bu pay son yıllarda yüzde 20’lere kadar çıkmış durumda. Uluslararası ticarette özellikle Hindistan ve Pakistan’da bu tür örneklere sık rastlanıyor. Ancak aynı uygulama Türkiye’deki bazı üreticilerde de görülüyor. Sorunun uzun bir geçmişe dayandığını belirten Deri Tanıtım Grubu eski Başkanı Lemi Tolunay, çözüm olarak Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın denetleyici olması gerektiğini belirtiyor ve ekliyor: “Bakanlığa defalarca ‘Bir laboratuvar yetkilendirin ve anlaşamama durumunda o laboratuvardan çıkacak karar en doğrusu olsun’ önerisiyle gittik. Ancak bir türlü sonuca gidilemiyor.” Desa’nın Kurucusu Melih Çelet ise bu çalışma şeklinin ne ihracatta ne de ithalatta olumsuz bir yansıması olmadığını; suistimal yapan firmaların azınlıkta olduğunu söylüyor. 

Derinin ölçümü lazer sistemi kullanılarak yapılıyor. Yürüyen bantın üzerine deriler yayılıyor ve lazerle kesiliyor. Derinin salması ya da çekmesine göre de ölçüm çoğu zaman yüzde 6 fazla yansıtılıyor. Sıfır ölçümün dünya ticaretinde hiçbir zaman yapılmadığını kaydeden Tolunay, “Baştan ödediğiniz fiyatın yüzde 6 fazlasını ödersiniz. Ancak son yıllarda bir takım ülkeler bunu abarttı ve makine kalibrasyonlarıyla da oynayarak bu fark yüzde 20’lere çıktı. Özellikle Hindistan, Pakistan gibi ülkelerde önce yüzde 12 deniyordu şimdi yüzde 20’lerde. Bu resmen gözünüzün içine bakarak paranızı çalmak gibi bir durum. Bunu ihracat için değerlendirdiğiniz zaman fiyatınız yüksek çıkıyor. Fiyat yüksek çıkınca da uluslararası rekabette satıştan kaybediyorsunuz” dedi. 
Türkiye’de de benzer uygulamaların yapıldığını ve denetleyecek bir mercinin olmadığını söyleyen Tolunay, “Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği kalibrasyonuyla oynanamayan bir makine getirdi ama ne kadar başarılı olacağını bilmiyoruz henüz çok yeni” bilgisini verdi. Derinin boyamaya girdiğinde yüzde 5-6 çekebileceğini kaydeden Desa’nın kurucusu Melih Çelet ise olumsuz bir tablo çizmeksizin şunları söyledi: “Bitmiş mal olarak yüzde 6-7 fire payı konur. Bazı firmalar bunu yüzde 10-15’lere getirirler ama orada suistimal vardır.”