EBK'nın yeni yapısına sektörden büyük tepki

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Et ve Balık Kurumu'nun (EBK) İktisadi Devlet Teşekkülü kapsamından çıkarılarak, hayvancılık piyasasına müdahale edecek bir kurum yapısına dönüştürülmesine ilişkin düzenleme hazırlıkları sürüyor.

Üzerinde çalışılan taslak aynen yasalaşırsa, HPDK ve EBK LİDAŞ adlı iki yapı oluşturulacak ve bunlar Kamu İhale Kanunu'na tabi olmayacak. Kurul, ürün fazla olduğunda alacak, arz yetersizliğinde piyasaya sürecek. TOBB Başkan Yardımcısı Faik Yavuz, yeni yapıda üretici, sanayici ve tüketicinin de yer almasının şart olduğunu söyledi.

Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Bülent Tunç ise tamamı kamudan oluşacak bir kuruldan verim alınamayacağını belirtti ve elini taşın altına koyanların işin içinde yer alması gerektiğini bildirdi.

Müdahale ve Düzenleme Katılım Payı Hesabı kuruluyor

DÜNYA, EBK'nın yapısını ve işlevlerini tamamen değiştirecek düzenlemenin taslağını mercek altına aldı. Personel ve kurumsal yapıya ilişkin teknik detayların yer aldığı 12 geçici madde hariç 54 maddeden oluşan taslak, Türkiye'nin hayvancılık sektöründe köklü değişiklikler öngörüyor. HPDK'nın faaliyet alanıyla ilgili konularda harcanmak üzere Müdahale ve Düzenleme Katılım Payı Hesabı oluşturulacak.

Bu hesaba; HPDK'nın alım ve satımlarında, borsaya tescil işlemlerinde yapılacak binde 5 kesinti yapılarak aktarılacak. Kanunla birlikte üretim, lisanslı depoculuk, yetkili sınıflandırmacılık, hayvansal ve su ürünleri ticareti yapmak üzere bağlı şirket olarak EBK LİDAŞ adı altında bir şirket kurulacak.

"Avrupa'daki örnekler dikkate alınsın"

TOBB Başkan Yardımcısı ve Ankara Ticaret Borsası Başkanı Faik Yavuz, yapı değişikliğine gidilirken, Almanya ve Hollanda gibi ülke örneklerinin dikkate alınması gerektiğini bildirdi. Yapının içinde üretici, sanayici ve tüketicilerin yer alması gerektiğinin altını çizen Yavuz, bütün bu unsurların sistemli çalışmasının önemine işaret etti. "Hayvan yetiştirmeyen tek başına karar veremez" Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Genel Sekreteri Hüseyin Velioğlu, içinde üreticinin olmadığı bir yapının eksik olacağını söyledi.

Oluşturulacak kurumun gelirleri arasında her türlü satış işleminden alınacak binde 1 payın da bulunması gerektiğini ifade eden Velioğlu, "Biz sürekli devletten destek almak istemiyoruz. Kurum parasal anlamda bağımsız olmalı. Hangi sektörün ne kadar destekleneceğine bu yapı karar vermeli" dedi.

Yeni kurulun sadece hayvancılıkla değil tarım sektörünün tamamıyla ilgilenmesi gerektiğinin altını çizen Hüseyin Velioğlu, "TMO'yu da ayrı bir kurum haline getirirseniz bu işin içinde çıkılmaz. Tek bir kurum oluşturup, alt sektörleri şube haline getirilmelidir" şeklinde konuştu.

Velioğlu, hiç et ve süt işiyle uğraşmamış kişilerin sektörle ilgili tüm kararları almasının sakıncalı olacağını vurguladı. "Elini taşın altına koyanlar yer almalı" Türkiye Kırmız Et Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Bülent Tunç da, tamamı kamu çalışanlarından oluşacak kuruldan verim alınamayacağını söyledi.

Taşın altında eli olanların mutlaka sistemin içinde yer alması gerektiğini ifade eden Tunç, "Kurul, fiyat yükseldiği zaman satacak, düştüğü zaman alacaksa bir anlamı olmaz. Yetkisini biraz genişletirseniz EBK zaten aynı işi yapabilir. Burada sistemin tamamını ilgilendiren konularda karar alınabilmesi gerekir" dedi.

Tunç, Türkiye'de hayvancılığın gerilemeye başladığını belirterek, Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği ve Süt Üreticileri Merkez Birliği ile birlikte EBK'yı satın almaya talip olduklarını söyledi.

EBK'yı ücreti karşılığında yönetmek istediklerine dikkati çeken Tunç, "Çünkü EBK'nın çekilmesi lazım, devletin bu işten elini çekmesi gerekiyor. Devlet, kasaplık yapmamalı çünkü bu işte eline yüzüne bulaştırdı. Bu noktada kesinlikle idaresine ve çalıştırılmasına talibiz çünkü mal bizim malımız" diye konuştu.

EBK'nın ithal hayvan alıp sattığını hatırlatan Tunç, kurumun kendilerine devredilmesiyle tüketicilerin yerli et yiyeceklerini ifade etti. "EBK bize verilirse halkımız hem yerli hem de ucuz et yiyecek. Ayrıca et piyasasında dengeyi de sağlamış olacağız" diyen Tunç, EBK'nın sattığı ürünlerin yüzde 70'inin ithal et olduğunu söyledi.

Tunç, EBK'nın vergisiz ve İhale Kanunu'na tabi olmadan hayvan ithal ettiğini, EBK ile rekabet etmelerinin mümkün olmadığını belirterek, "Bu şekilde olduğu halde EBK, geçen yıl görev zararı verdi yine. Böyle bir kurumun işin içinde olan insanlara verilmesi lazım. Böyle olursa ülkemizin faydasına olacaktır. Bunun yanı sıra kendi markamızı oluşturabiliriz çünkü aracı ve köprü olunca fiyatlar artıyor" ifadelerini kullandı.

İşte düzenlemenin temel esasları

* Et ve Balık Kurumu (EBK) yeniden yapılandırılarak Hayvansal Ürünler Piyasa Düzenleme Kurumu ile EBK Hayvansal ve Su Ürünleri Üretim Lisanslı Depoculuk İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret AŞ (EBK LİDAŞ) kurulacak.

* HPDK ve EBK LİDAŞ Kamu İhale Kanunu'na tabi olmayacak.

* EBK, İktisadi Devlet Teşekkülü statüsünden çıkarılacak.

* HPDK, görev alanlarıyla ilgili ürünlerin alımı, stoku ve satışını yapacak.

* Ürünlerin piyasa istikrarını sağlamak amacıyla ithalat ve ihracat yapabilecek

* Gerekli hallerde gerçek ve tüzel kişi işletmeleri şirket veya kamu kurum ve kuruluşlarını yetkilendirecek.

* Et piyasasında arz fazlası olduğunda geç kesim primi, arz eksikliği olduğunda ise erken kesim primi ödeyecek.

* Süt fiyatları referans fiyatın altına düştüğünde, sanayici normal fiyattan alıma devam edecek. Aradaki fark HPDK tarafından sanayiciye ödenecek.

* Müdahale ürün stokları, okullara, hayır kurumlarına ve muhtaçlara gıda yardımı olarak dağıtılabilecek. Bunun bedelinin yarısı müdahale ve katılım payı hesabından, kalan yarısı da ilgili STK'lar tarafından karşılanacak.

* Faaliyetleriyle ilgili yurtiçi ve yurtdışında şirket kurabilecek.

* HPDK faaliyetleriyle ilgili konularda, bağlı şirket, iştirakler ile diğer kurum, şirket, gerçek ve tüzel kişi işletmeleri ile kooperatif ve birlikleri yetkilendirebilecek.

* HPDK'da Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı; yönetim kurulu başkanı, iki başkan yardımcısı ve bir üye olmak üzere 4 üye ile temsil edilecek. 7 kişilik yönetimin diğer üyeleri, Maliye Bakanlığı, Hazine'nin bağlı olduğu bakanlık ve Kalkınma Bakanlığı'nın önereceği üyelerden oluşacak.

* HPDK'ya tavsiyede bulunmak üzere 45 kişiden oluşan Hayvansal ve Su Ürünleri Danışma Konseyi kurulacak. Konsey sadece tavsiye niteliğinde karar alacak bu kararların bağlayıcılığı bulunmayacak. Konseyde kooperatif ve birliklerden 15, HPDK'dan 7, ilgili borsalardan 5, sanayicilerden 5, ihracatçı ithalatçı birliklerinden 5, meslek kuruluşlarından 4, tüketicilerden 2 ve üniversitelerden de 2 kişi yer alacak.