Enerji prestijdir yatırım yapın

Mehmet KARA

İSTANBUL - DÜNYA Gazetesi Enerji Sayfası, her hafta perşembe günleri, enerji alanındaki önde gelen vizyoner isimleri ağırlayacak. Bu sayfa, sektördeki oyunculara, bu alana yeni adım atmayı planlayanlara ve tüm ilgili kesimlere ufuk açmayı hedefliyor. Ve ilk konuğumuz, bu alandaki en yetkili isim: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız. Bakan Yıldız’a, enerjinin Türkiye için taşıdığı önemi,
bu alanda yapılanları ve de yapılacakları sorduk. Yıldız, iş dünyasının bu sektöre nasıl bakması gerektiğinin ipuçlarını verdi, enerjiyi prestijli ve yatırım yapılması gereken bir sektör olarak niteledi.

Küresel enerji sektörünün geleceğini şekillendirecek ana eğilimler ışığında Türkiye'nin küresel enerji oyunundaki konumu, fırsatlar ve tehditler neler?

Uluslararası Enerji Ajansı'nın verilerine göre, dünyada normalde petrol ve doğalgazın mevcut yerini koruyacağı öngörülüyor. Bunun yanına bir de kömürü eklersek, dünya, enerji ihtiyacının yarısından fazlasını bu üç ana kaynaktan karşılayacak... Hal böyle olunca, Türkiye de bundan etkileniyor. Bölgemizde gerek Hazar çevresindeki ülkelerin, gerekse diğer komşu ülkelerin, Rusya, Türkmenistan, İran, Azerbaycan ve Irak gibi ülkelerin çok zengin kaynakları var. Ve bizim onlara komşu olmamız çok büyük bir avantaj. Siyaseten bölgemizde oluşan bir kısım istikrarsızlıkların
da dezavantajını kaldırmaya çalışıyoruz. Tabii ki Türkiye böyle bir ortamda pozitif, olumlu ve yapıcı bir rol üstlenir, şu ana kadar yaptığı gibi...
Türkiye’nin bu konumu gereği birçok ülkeyle, çok çeşitli projeleri geliştirme imkanı var. Trans Anadolu Gaz Boru Hattı Projesi’nde (TANAP) olduğu gibi... Bakü-Tiflis- Ceyhan (BTC) ham petrol boru hattı var, önceden yaptığı gibi… Doğalgaz getirdiğimiz, Bakü-Tiflis- Erzurum doğalgaz boru hattımız var. Kerkük-Yumurtalık ham petrol boru hattımız var. İhtiyaçların karşılanması için daha birçok projeyi geliştirme imkanımız da olacak.

Irak gazının 2015’te Türkiye'ye gelmesi ne kadar gerçekçi bir hedef?

Irak'ın kendi içerisinde, böyle bir şeyi hangi hızla yapacağını hep beraber izleyeceğiz. Ama bunlar ne kadar hızlı olursa, Irak'ın normalleşmesinin de o kadar hızlı olacağını bilmemiz, söylememiz gerekiyor. Ben bu manada Türkiye olarak, komşu Irak’ın yapacaklarına katkı koymaya her zaman hazır olduğumuzu bildiriyorum. Oradaki üretimin pazara çıkarılması için gereken yatırımlar vardır. Bunların en önemlisi de boru hatlarıdır. Türkiye bu manada komşu ve kardeş ülke Irak'a bütün desteğini verecektir.

Boru hatlarının Türkiye kısmını devlet mi yapacak?

Özel artı kamu diyelim. Yani ikisinin arasına “ve” de koyabiliriz “veya” da koyabiliriz. Çünkü her ikisinin de, kamunun da özel sektörün de ayrı ayrı kaabiliyetleri var.

Enerjiye yatırım yapmak isteyenlere öneri ve uyarılarınız var mı?

Enerjiye yatırım yapmak isteyenlere öneri ve uyarılarınız var mı?

Bir kere onlara öncelikle yenilenebilir enerji kaynaklarını tavsiye ediyorum. Su, rüzgâr, güneş ve jeotermal gibi kaynakları. Ve hangi oranda yatırım yapacakları önemli tabii ama yerli kömürden de üretim yapmalarını tavsiye ediyoruz.  Şimdi iş bununla bitiyor mu? Hayır... Kendi sektörleriyle karşılaştırsınlar. Enerji sektöründe makul bir kâr vardır. Kurduğu yatırım, 7-8 yılda, yerine göre 6-7 yılda, yerine göre 9-10 yılda kendini amorti eder. Enerji sektörü böyle bir sektör... Eğer kendi sektörlerinde daha fazla kazanabiliyorlarsa enerji sektörüne gelmeyebilirler.
Ama bu sektörde sürdürülebilir bir kazancın olduğunu bilmeleri lazım. Biz çok aşırı kâr vererek bir sermaye transferi, aşırı düşük bir kâr vererek de sağlıksız bir özel sektörün oluşmasını istemiyoruz. Biz onu piyasadan gözlemliyoruz, kolluyoruz, makul bir kârı fazlasıyla elde edeceklerine inanıyoruz.

Doğalgaza, hatta bu konuda da tek ülkeye aşırı bağımlılık eleştirileri var...

Bize Rusya'ya aşırı bağımlısınız, oradan çok alıyorsunuz diyenlerin alternatif çözüm sunmaları lazım. Bize desinler ki, oradan almayın, şuradan alın. Biz dünyada kim gaz satıyor, kim satmıyor, ne kadar hangi miktarda satıyor, kaç paraya satıyor, bunların her birinden haberdarız. Sırf problemi öyle ortaya koymakla çözüm bulunmaz.
Varsa bize tavsiyede bulunacak arkadaşlarımız, sivil toplum örgütleri, kuruluşlar, kim varsa, gelsin bize anlatsın... Biz anlattıklarının ne kadar makul olup ne kadar olmadığını kendilerine söyleyelim... “Biz Rusya'dan çok alıyoruz, ihtiyacımız var ama bundan sonra almayacağız. Doğalgaz kullanmak isteyenler de kullanmasınlar” demeyiz…  Eğer bizden daha iyisini tedarik etme ihtimali olanlar varsa, gelsinler bize anlatsınlar, biz de "Evet, doğru, onu tercih edelim bundan sonra" diyelim...

BOTAŞ'ın getirdiği gazın 6 milyar metreküplük kısmı özel sektöre devredildi... Kalan kısımlarla ilgili bir hazırlık var mı?

Yılbaşından sonra Batı Hattı'ndaki diğer 4 milyar metreküpü de özelleştirme teklifinde bulunacağız. Bu teklifi Gazprom'a bulunmayı düşünüyoruz. Sayın Putin'in ziyaretinde bu projeyi de konuştuk. Yaklaşımları olumsuz olmadı, değerlendireceklerini söylediler. O 4 milyar metreküplük gazın da değerlemesini yapacaklarını söylediler. Ondan sonra bize dönecekler. Bir çalışma grubu kurduk, onlar çalışacaklar.
Bunun dışında yeni gaz ithalatı yapmak isteyenler olursa, ne yapabilirler?
LNG, yani sıvılaştırılmış doğalgaz getirebilirler farklı ülkelerden. Özel sektörün böyle bir yetkisi var. Özel sektör gelir der ki ben şu ülkeden, şu kadar LNG getireceğim.
Getirsinler, bize teklif etsinler, değerlendiririz.

Yeni gaz getirmek isteyenler için mevcut boru hattı kapasitesi yeterli mi?

Talep arttıkça dağıtım kapasitemiz azalıyor. Bunu tabii ki itiraf etmem lazım, söylemem lazım. Bunların hızlıca tarafımızdan takviye edilmesi gerekiyor.
Bir yandan o projelerimizi de geliştiriyoruz. Bir kere öncelikle bu
TANAP boru hattını geçirmemiz lazım. Bu önemli bir aşama 2017 sonuna kadar bu hattı tamamlarız inşallah. Şu anda ölçümlemeleri, her türlü işleri başladı.

2. nükleeri kimin yapacağı ne zaman belli olacak?

Aralık ayının sonuna kadar inşallah iyi bir şey çıkartmamız lazım. Belli, somut, ele gelir bir projeyi ortaya koymamız lazım... Çünkü teklifler var, bunların analizleri var, değerlendiriyoruz...
Dört firma var. Kanadalı CANDU, Güney Koreli CEPCO, Çin firması ve bir de Japon firması var. Ruslar zaten birinciyi yapıyorlar. Onların ikincide yer almaması, kaynak
çeşitlendirmesiyle ilgili bizim yaklaşımımızdan kaynaklanıyor.

3. Nükleer santralin yeri belirlendi mi?

Yeri hemen netleşmez. Bir-bir buçuk yıldan önce netleşmez. Çünkü bunların zemin etütleri, deprem etütleri yapılacak. Biri gelip de araştırma yaptığında demesinler ki işte buraya karar verdiler... Bu bir süreç. 4-5 ana alternatif yer belirleyeceğiz. Ondan sonra da diyeceğiz ki en uygun, bütün risklerden arındırılmış en iyi yer burasıdır.

DÜNYA'yı tebrik ediyorum

DÜNYA'yı tebrik ediyorum

Enerji sayfası için DÜNYA’yı tebrik ediyorum bu sayfaya her zaman katkı koymaya hazırız Öncelikle DÜNYA gazetesinin böyle bir sayfa açmasını memnuniyetle karşılıyoruz. DÜNYA’yı bu yöndeki tercihi nedeniyle tebrik ediyorum. Çünkü iş dünyasının enerji sektöründen ayrılmaz ve bağımsız olamaz bir yanı var. Nasıl? İster tekstilde olsun, ister otomotivden olsun, hangi sektörden olursa olsun, oradaki tasarruf miktarları, orada oluşan kârlar genelde yeni bir sektör arayışına gidebiliyor. Şu anda Türkiye'nin son 10 yılında, bu manada tasarrufların değerlendirilebileceği en önemli sektörlerden biri enerji sektörü. Ve işadamlarımız için bir prestij sektörü haline geldi. Bunu da sevinerek söylüyorum. Türkiye'de iş yapan, Türkiye'de iş geliştirmek isteyen birçok yapı, birçok işadamımız böyle bir sektörü tercih ediyor. Bu da hem sektörümüze hem de siyasi istikrarımıza duyulan güvendir diyorum. Ve DÜNYA Gazetesi'nde her hafta yayımlanacak olan enerji sayfasına da katkı koymaya hazır olduğumuzu bildiriyorum.

FİYAT OLUŞUMLARI

Uğuray ALTAYLI / Borusan EnBW Enerji Satış Müdürü

Elektrik fiyatlarında sürpriz beklemeyin

Kasımda havaların yumuşak seyretmesiyle elektrik fiyatları beklentilerin altında kalmıştı. Gün öncesi piyasasında megawatt başına fiyatların aritmetik ortalaması 145 lira, gün içi piyasada ise 125 liraydı. Aralık ayına girilirken sıcaklıkların mevsim normellerinin 3-4 derece altına ineceği, dolayısıyla elektrik fiyatlarının artması bekleniyordu. Ancak sıcaklıklar mevsim normallerinde kaldı.

Salı günü gün öncesi piyasada fiyatlar ortalama 162 liraya çıktı. Perşembe günü Zonguldak'taki 1.4 GW'lik kömür santralinde arıza yaşanması sistem marjinal fiyatlarını yukarıda tuttu. Cuma günü havaların ani soğuması dengeleme piyasasında etkisini gösterdi ve SMF 216 TL/MWh seviyesine kadar yükseldi. Hafta sonu ise sıcaklıklar beklenen ölçüde düşmeyince, fiyatlar aşağıda kaldı. Bu durumda aralık ayının ilk haftasında elektrik piyasasında fiyatlar, beklentilerin altında oluştu. İlk 12 günde oluşan gön öncesi fiyat ortalama 152 TL/MWh iken gün içi piyasasında bu rakam 142 TL oldu. Kamu santrallerine verilen doğalgaza yapılan yüzde 37’lik zammın fiyatlara etkisi ise henüz görülmedi. Çünkü tüketim talebi göreceli olarak düşük kaldı. Haftaya sıcaklıklarda ani bir düşüş beklenmiyor, dolayısıyla fiyatların bu seviyelerde kalması beklenebilir.