Esas sözleşme değişikliği için gerekli yeter sayılar değişti mi?

Soner ALTAŞ / Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi

Okurlarımız soruyor: Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun anonim şirket esas sözleşme değişikliği için aradığı toplantı ve karar yeter sayısı nedir? Yeni Türk Ticaret Kanunu bu konuda eski kanundan farklı bir düzenleme getirmekte midir?

Bildiğiniz üzere, esas sözleşme denildiğinde, anonim şirket esas sözleşmesindeki bir veya birden fazla madde hükmünün değiştirilmesi, kaldırılması veya esas sözleşmeye önceden olmayan bir hükmün konulması anlaşılmaktadır. 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu gibi 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu da şirket esas sözleşme değişikliklerine uygulanacak toplantı ve karar nisapları hususunda, adi tabir ettiğimiz olağan konuların görüşülmesine ilişkin yeter sayılara kıyasla daha ağır yeter sayılar öngörmüştür.

Olağan konular diye kastettiğimiz, yönetim kurulu üyelerin seçimi, ibrası, finansal tabloların onaylanması, kâr dağıtımı gibi gündem maddeleridir. Kanun, bu gündem maddelerini görüşüp karara bağlayabilmek için, şirket sermayesinin en az dörtte birine (%25'ine) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmasını ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilmesini şart koşmuştur. Yeni TTK, esas sözleşmenin değiştirilmesi hususunda ise "Kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır" demektedir. Bu hükümle, eski kanunda öngörülen yeter sayılar korunmuştur. Dolayısıyla, esas sözleşme hükümlerinin değiştirilebilmesi için genel kural şirket sermayesinin en az %50'sini temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurul toplantısına katılması ve kararların toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile alınmasıdır.

İlk toplantıda öngörülen bu toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için gerekli olan toplantı yeter sayısı şirket sermayesinin en az üçte biridir. Dolayısıyla, esas sözleşmesinin değiştirilebilmesi için, ilk toplantıda şirket sermayesinin en az yarısını temsil eden pay sahiplerinin yahut temsilcilerinin hazır bulunması, bu sağlanamadığı takdirde en geç bir ay içerisinde ikinci bir toplantının yapılması ve bu toplantıda da şirket sermayesinin en az üçte birinin temsil edilmesi gerekmektedir. Kanunun gerek birinci gerek ikinci toplantı için aradığı yeter sayıların, şirket esas sözleşmesine konacak bir hüküm ile düşürülmesi yahut nispi çoğunluğun öngörülmesi mümkün değildir. Bir aylık süre geçirildiği takdirde, ilk toplantıya ilişkin nisap aranacak, yani sermayenin en az yarısının temsili gerekecektir.

Genel kural bu olmakla birlikte, yeni TTK, eski TTK gibi, esas sözleşmenin bazı maddelerinin değiştirilebilmesi için daha ağır yeter sayılar öngörmüştür. Örneğin şirket esas sözleşmesinde "bilânço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük konulması ya da şirket merkezinin yurtdışına taşınması" yönünde değişiklik yapılabilmesi için, sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin genel kurul toplantısına katılması ve bu yöndeki kararları oy birliği ile almaları gerekmektedir. Toplantı ve karar yeter sayısına ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde, izleyen toplantılarda da aynı yeter sayı aranacaktır.

Şirket esas sözleşmesinde "şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi; imtiyazlı pay oluşturulması; nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması" yönünde değişiklik yapılabilmesi için ise, şirket sermayesinin en az %75'ini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyu gerekecektir. Toplantı ve karar yeter sayısına ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde, izleyen toplantılarda da aynı yeter sayı aranacaktır.

Yine, esas sermayenin azaltılması, dolayısıyla da şirket esas sözleşmesinin sermayeye ilişkin maddesinin değiştirilmesi yönünde karar alınabilmesi için, şirket sermayesinin en az %75'ini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları gerekir. İlk toplantıda bu nisabın sağlanamaması üzerine yapılacak toplantılarda da aynı nisap aranır.

Bu ağırlaştırılmış nisaplar yanında, yeni TTK, pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören anonim şirketlerce alınacak "sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri ile birleşme, bölünme ve tür değiştirme yönündeki kararlar" için, esas sözleşmelerinde ağırlaştırılmış bir nisap öngörülmediği takdirde, genel kurul sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanmasını ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile karar verilmesine izin vermiştir. Yani, pay senetleri borsada işlem gören şirketler yönünden anılan kararların alınmasını kolaylaştırmıştır.