Gıdada 'patent ışığı' yandı

Sayime BAŞÇI

İSTANBUL - Zorlu rekabet koşulları içinde başarıya giden yollar daha zorlu bir hal aldı. Gıda sektöründe artık sadece her ürün segmentinde farklı markalar yaratarak sadece isme odaklanmak yetmiyor. Kaliteli üretimin zaten bir zorunluluk haline geldiği sektörde teknolojiyi ve yeni çıkan ürünleri fuarlardan takip etmek de gerilerde kaldı. İnovatif ürünlerin başarının en önemli ölçütü olduğu günümüzde gıda şirketleri de patent ve marka tescilinin önemini kavramaya başladı. 2010 yılında gıda sektörü 183 patente imza atarken, geçen yıl bu rakam 211'e çıktı. TÜBİTAK desteklerinin de etkisi ile şirket ve kurumların ilgisi yoğunlaşırken diş çürütmeyen çikolatadan kefire kadar inovatif ürünlerde günlük hayatta yer etmeye başladı.

Bu yılın ilk 6 ayında 5 bin 700 başvuru

TPE verilerine göre, Türkiye'de patent başvuruları, yılın ilk 6 aylık döneminde 5 bin 700'e ulaştı. Geçen yılın ilk 6 aylık döneminde 4 bin 800 olan toplam patent başvuruları ise bu yılın 6 ayında yüzde 15 oranında artarak 5 bin 700'e ulaştı. 2012 yılının ilk 6 ayında 2 bin 160 yerli patent başvurusu gerçekleşirken, bunlardan sadece 28'i Patent İşbirliği Anlaşması (PCT) kapsamı ile dünyada, 63'ü ise Avrupa kapsamında korunması için başvuruldu. Başvurusu yapılmış ve tescil kararı çıkmış patentlere bakıldığında 980 patenti tescillenen Alman firmaları ilk sırada yer alırken, ABD'nin 560, Türkiye'nin ise 462 tescile hak kazanmış patenti bulunuyor.

Son dönemlerde Ar-Ge çalışmalarının şirketlerce kavranan önemi de bu değişimde önemli bir rol oynuyor aslında. Halen Türkiye'de Ar-Ge harcamalarına ayrılan pay toplam cironun yüzde 1'i civarında. İhracat odaklı devam eden büyüme planları da şirketleri markalarını ve ürünlerini global pazarlarda koruma adına biraz daha Ar-Ge ve patent çalışmalarına yoğunlaştırıyor. Başlarda Yunanistan ile girilen sarma-sarmaki, baklava-baklavas tartışmaları ile gündeme gelen patent ve marka koruma önlemleri şimdilerde zorlu rekabette firmaların olmazsa olmazı durumunda. Markalara 7 ile 20 yıl arasında koruma sağlayan patent sürecinde belli bir maliyet söz konusu. Patent belgesi için ortalama maliyet bin TL ile 2 bin 500 euro arasında değişiyor.

TÜBİTAK 100 bin TL'ye kadar destek veriyor

Bu noktada 2023'teki 50 bin patent hedefi doğrultusunda TÜBİTAK'ın da desteği söz konusu. TÜBİTAK, Teşvik ve Destekleme Programı ile kişi ya da kurumlara 100 bin liraya kadar destek veriyor. Bunun dışında 3 farklı alanda destek söz konusu. Türk Patent Enstitüsü'ne yapılan ulusal patente uygunluk bildiriminin ardından destek talebinin kabul edilmesi durumunda başvuru sahibi adına 3 bin TL destek veriliyor. Başvurunun bir vekil aracılığıyla yapılması durumunda ise bu rakam 450 TL'ye iniyor. Bunun dışında Uluslararası Patent Başvurusu ve Üçlü (triadic) Patent Başvuruları'na da destek veriyor.

Pazar zorluyor teknolojik yenilik de şart

Son patent rakamlarını değerlendiren Destek Patent Genel Müdür Kemal Yaman Karadeniz ekonomideki gelişme paralelinde yeniliğe olan talebin de arttığına işaret etti. TPE tarafından açıklanan son rakamların bu alanda artan ilgiyi de gözler önüne serdiğini kaydeden Karadeniz, gıda sektöründe farklı kombinasyonlar ve tatlar üzerine araştırmaların devam etiğini iletti. Karadeniz, sektörün teknolojik yeniliklerle birlikte bu alanda önemli bir gelişim kaydedeceğini ileterek, "Pazar zorluyor, pazarda var olan firma sayısı farklılaşma zorunluluğunu artırıyor. Diğer firmaların ön plana çıması için farklı ürünlerle ortaya çıkması lazım. Bu da yeni marka, buluş ve tasarım demek. Gıda sektöründe marka sayısının fazla olmasının nedeni rekabetin ön planda olması. Bu rekabet daha da hızlanacak. Bunu karşılayabilmek için firmaların bu alanda teknolojik yeniliklere imza atması gerekiyor. Firmalar da  sektörde globalleşebilmek için farklı tatlar bulmaya çalışıyor. Bunun için de iyi bir Ar-Ge lazım. Henüz dünya tatlarını oluşturamıyoruz ama özellikle şekerleme ve unlu mamullerde ciddi bir çalışma var" değerlendirmesini yaptı.