Girişimcilik ruhu zayıflayan Macaristan, Türkleri bekliyor

Güneş DOĞDU SOYLU

BUDAPEŞTE - Kayseri Büyükşehir Belediyesi'nin Miskolc ile kardeş şehir protokolü imza töreni için gittiğimiz Macaristan'da Türk-Macar İşadamları Derneği Başkanı, aynı zamanda DEİK-DTİK (Dünya Türk İş Konseyi) Avrupa Bölge Başkanı Yardımcısı Osman Şahbaz ile tanıştık. Bizlere ev sahipliği yapan Şahbaz, Macaristan'ın Türk yatırımcıları beklediğini ve yeni yatırımcılara sunulan fırsatları anlattı.

20 yıldan fazladır Macaristan'da yaşayan Şahbaz, İstanbul'daki aile şirketlerinde ürettikleri konfeksiyon ürünlerini ihraç ediyor. Macaristan ve Türkiye'de hizmet sektöründe ve çeşitli alanlarda faaliyetleri olan Şahbaz, Macaristan'a yatırım yapmak isteyenlere Türkiye'de uzman oldukları üretim dallarında yatırım yapmalarını önerdi. Macaristan ekonomisinin büyük oranda AB pazarına bağımlı olmasının sakıncasının idrak edildiğini ve ihraç pazarlarını çeşitlendirmeye yönelik çalışıldığını aktaran Şahbaz, "Macaristan ihracatının neredeyse yüzde 80'i AB ülkelerine yönelik. Bu kapsamda, Rusya, Uzakdoğu, Afrika, Orta Asya, Körfez ülkeleri ile ve bu arada Türkiye ile ekonomik ilişkilerini güçlendirmeye çalışılıyor. 2011 yılının başından bu yana Rusya, Çin, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, Mısır, Suudi Arabistan, Lübnan ve Türkiye'ye başbakan veya cumhurbaşkanı düzeyinde resmi ziyaretlerde bulunuluyor" dedi.

Tarıma çok uygun

Türkiye için Macaristan'ın coğrafi konumu itibariyle ve sunduğu lojistik imkanları sayesinde önemli bir ticaret üssü olarak değerlendirilmesi gerektiğini bildiren Şahbaz, "Macaristan'dan Avrupa'nın her yerine 24 saatten kısa sürede dağıtım yapma olanağı var. Ayrıca, Macaristan canlı hayvan yatırımları ile işlenmiş tarım ürünü imalatı yatırımları için de uygun. Yabancılara toprak satışı mümkün olmamakla birlikte arazi kiralamak mümkün ve Macaristan'daki ekilebilir arazi fiyatlarının AB ortalamasının yarısı" şeklinde konuştu. Ucuz ve nitelikli işgücü Macaristan'ın nitelikli ve görece ucuz işgücüne sahip bir ülke olduğunu söyleyen Şahbaz, sözlerine şöyle devam etti: "Macarlar matematik ve fen bilimlerine yatkın olmaları, mühendis özellikleri ve en çok da mucit olmaları ile tanınır. Sinir küpü, dizel motor, bilgisayarın atası sayılan cihaz, C vitamini, tükenmez kalem ve daha onlarca eşya Macarlar tarafından icat edilmiş. Çoğu bilim alanında 11 Nobel Ödülü var. Bulgaristan'dan sonra AB içerisinde asgari ücretin en ucuz olduğu, ortalama 350 euro, ikinci ülke. Macaristan hükümeti sektörüne ve bölgesine göre yüzde 70'e varan yatırım teşvikleri veriyor. Miskolc şehri yatırım teşviki verilen bölgelerin başında geliyor. Bu önemli bir destek. Türk yatırımcıların bunu iyi değerlendirmesi lazım. Verimli toprakları, hayvancılığa uygun coğrafyası, lojistik avantajları, turizm açısından avantaj sağlayan termal su kaynaklarının bol oluşu ve Türklerle olan tarihi ve kültürel bağları dikkate alındığında da Macaristan'ın Türk yatırımcılar için göz önünde bulundurulması gereken önemli bir ülke olarak düşünüyorum. Macaristan'da eksik olan girişimci ruh ve cesaret Türk yatırımcısında var."

Yakın zamanda iki Türk firmasının Macaristan'a yatırım yapma planları olduğuna dikkat çeken Şahbaz, "Macaristan'ın 108 milyar dolar ihracatı 100 milyar dolarlıkta ithalatı var. Türkiye ile 2 milyar dolarlık ticaret hacmi var Macaristan'ın. Türkiye 560 milyon dolarlık ihracat yapıyor. Macaristan Türkiye'ye sanayi ürünleri ve kimyasal ürün gönderiyor. 2 bin civarında Türk var, bunun bini öğrenci. Bizim Türk-Macar İşadamları derneğimizde 76 üyemiz var. Türk işadamlarının faaliyet gösterdiği sektörler gıda, inşaat, hizmet, tekstil ve oto yedek parça. Şu sıralar Türkiye'den iki firma Macaristan'a yatırım kararı planlıyor. Ulusoy Holding tarafından planlanan 30 milyon euroluk yatırımla tır parkı, lojistik ve dopalama alanı kuracak. Daha önce çalışmalarının olduğu Macarlı bir ortakla yatılacak bu girişimi Macarlar çok önemsiyor. Bir diğer yatırım planı da Konya'da tarım makineleri üreticisi Şakalak Makine planlıyor. Kayseri'nin kardeş şehri Miskolc'da planlıyor yapılacak yatırım" şeklinde konuştu.

2004 yılında AB'ye üye olmanın ülke ekonomisini hareketlendirdiğini ifade eden Şahbaz, Macaristan 1989 yılındaki siyasi ve ekonomik dönüşümünün ardından serbest piyasa ekonomisine geçti. Bu kapsamda da bir dizi ekonomik liberalleşme gerçekleştirildi. Ulusal para birimi Forint konvertıbıl hale getirildi, dış ticaret mevzuatı AB standartında ve önemli miktarda özelleştirmeler yapıldı ve devletin ekonomideki payı yüzde 56 düzeyinden yüzde 10'lara geriledi. Bu arada 2004 yılında AB'ye üye oldu Macaristan, AB üyeliği de ekonominin liberalleşmesi ve dışa açılması sürecine ivme kattı. Öte taraftan, ülkeye kısa sürede önemli oranda yabancı sermaye girişi oldu" diye konuştu. Şahbaz, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'den sonra Macaristan Cumhurbaşkanı Dr.Ader Janos tarafında Devlet Üstün Hizmet madalyası alan ikinci Kayserili Türk olduğu bilgisini de verdi.

Yabancı sermayeli şirketlerin çoğunluğu Alman

Macaristan'daki yabancı sermayeli firmaların çoğunluğunun Alman olduğuna dikkat çeken Şahbaz, şunları söyledi: "Macaristan'da 3 bin 444 adet yabancı sermayeli şirket bulunuyor. Bunlar 344 bin istihdam sağlıyor. Macaristan'daki yabancı sermayeli şirketlerin büyük bölümü Alman sermayeli. Söz konusu Alman şirketleri ortalama 250 bin istihdam yaratmış durumda Macaristan'da. Alman yatırımlarını ABD yatırımları izliyor. En büyük 50 Amerikan firmasının 40'ı Macaristan'da mevcut.

Uzak Doğulu firmalar da ülkede etkili. Burada asıl önemli olan husus şu ki, Macaristan'daki yabancı sermayeli firmalar ülke ihracatının yüzde 65'ini gerekleştiriyor ve gayrisafi yurtiçi hasılanın neredeyse yarısını oluşturuyor. Bir başka çarpıcı detaya göre de, Macaristan'daki 3 Alman otomotiv firması, Mercedes, Audi ve Opel, sadece 3'ü, Macaristan'ın ihracatının yüzde 16-18'ini gerçekleştiriyor. Benzer şekilde, Macaristan'dan 6 ay kadar önce ayrılma karar alan Nokia da tek başına Macaristan GSYİH'nin neredeyse yüzde 5'ini gerçekleştiriyordu. Bu arada şunu hemen belirtmek gerekir ki, yabancı sermaye küresel ekonomik krize rağmen Macaristan'a gelmeye devam ediyor, mevcut yatırımlarda da kapasite artırımına gidiliyor. Nokia'nın Macaristan'dan ayrılması, Macaristan'la ilgili olmaktan ziyade, genelde firmanın rakipleri ile global ölçekte rekabette yaşadığı sorundan kaynaklanıyor. Kecskemet şehrindeki Alman Mercedes- Benz'in 2009 yılında fabrika inşaatına başlayıp 2012 yılı sonunda ilk üretimine başladığı A ve B karoseri araçlarını üretmek için 800 milyon yatırım yaptı. Ek yatırımlar yapmaya da devam ediyor."