Giyimdeki fiyat artışının sırrı

TÜİK'in hafta başında açıkladığı mayıs verileri,  tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) kapsamında en yüksek oranlı fiyat artışının % 11.7 oranıyla giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleştiğine işaret ediyordu.

Ancak DÜNYA'ya ulaşan sektör temsilcileri, geçen ay bu ölçüde fiyat artışlarının yaşanmadığını ifade ederek, TÜİK verilerine yönelik kuşku ve soru işaretlerini dile getirdiler.

Bunun üzerine TÜİK'in, TÜFE'ye ilişkin veri seti üzerinde yaptığımız inceleme bize, sektör temsilcilerinin itirazlarında haklı olduğunu düşündürdü.

Çünkü, giyim ve ayakkabı grubundaki aylık genel fiyat artışı % 11.7 olarak açıklanırken, Endeks kapsamındaki madde sepetinde yer alan giyim ve ayakkabı grubunu oluşturan ürünler içinde en yüksek fiyat artışının % 10.07 ile kadın tişörtünde olduğu dikkati çekti.

Yine bu gruptaki çocuk çorabında aylık % 5.7'le yüksek oranda bir fiyat düşüşü yaşandığı, diğer ürünlerdeki aylık fiyat artışlarının da % 0.74'le % 9.25 arasında değiştiği görüldü. Buna göre, giyim ve ayakkabı grubundaki aylık ortalama fiyat artışının % 11.7 çıkması, olası gözükmüyordu. O halde, ilk başta verilerin hatalı olduğu görülüyordu.

Bunun üzerine TÜİK yetkilileri ile görüşerek, bu durumu sorduk. Bizden başkaları da sormuş olacak ki uzmanlar, yanıt konusunda oldukça hazırlıklıydı.

Verdikleri yanıt, hem sektör temsilcilerini hem de hesaplamayı doğru çıkarıyordu. "Ama nasıl olur" şeklindeki olası sorunun yanıtı ise maddelerin sepet içindeki ağırlıklarının "aydan aya değişen" oranlarında saklı bulunuyor.

Bunun basit bir örnekle açıklayalım:

Aylık fiyat artışını hesaplayacağımız sepetin sadece iki üründen oluştuğunu varsayalım. Bunlardan "x" ürününün nisan ayı fiyatı 50 TL, "y" ürününün fiyatını da 150 TL olsun. Birinci ürünün nisan ayı sepetindeki ağırlığını yüzde 55, ikinci ürün ağırlığını da yüzde 45 alalım. Buna göre oluşturacağımız endekste, bu ağırlıklara göre birinci ürün için 27.5, ikinci ürün için de 67.5i alarak, bu grubun nisan ayı endeks değerini 95 olarak buluruz.

Mayıs ayında iki üründe de fiyat artışının sıfır olduğunu varsayalım. Ancak ağırlıklarını "x" ürününde yüzde 45, "y" ürününde yüzde 55 olarak değiştirelim. Gerçek fiyatların hiç değişmediği varsayımına göre bile söz konusu ürünlerin ağırlıklarındaki değişim nedeniyle, endeksin mayıs ayı değeri 105 olduğu için bu grupta nisan ayına göre yüzde 10.5 oranında bir enflasyon ortaya çıkıyor.