Gizli hesapçılıkta eksen kayması
Fevzi ÖZTÜRK / Ekonomist-Yazar Bizim Menk. Değ. Fon ve Portföy Yönetimi Md. Yrd.
Mali piyasaların yıllarca etkin düzenlemelerden ve kontrolden uzak kalması, sermayenin vergilerden ve kontrollerden kaçabileceği vergi cennetlerini ve gizli hesapları beraberinde getirmiştir.
Vergi cennetlerinin ve gizli hesapçılığın her geçen gün büyümesinin ve kontrolden çıkmasının temel nedeni ise, küresel işbirliğinin bir türlü oturtturulamamasıydı. Takii 2007 yılında patlak veren küresel mali krize kadar.
Mali kriz, gizli hesapçılığı ve vergi cenneti olmanın kurallarını değiştirdi. Krizin servetler üzerinde oluşturduğu yıkım etkisi ve ülkelerin piyasalara destek için bütçelerinin ağzını açmasıyla, devletler kendilerinden kaçan sermayenin peşine düştüler.
Geçtiğimiz dönemde, en başta ABD olmak üzere kriz nedeniyle ekonomileri bozulan batılı ülkeler, gizli hesapların ifşa olması için kamuoyu oluşturmuş ve gizli hesaplara savaş açmıştı. Haziran ayında Londra'da gerçekleştirilen G-20 zirvesinde, uluslararası finans sisteminin yeniden yapılandırılması için vergi cennetlerinin ve gizli hesapların sonlandırılması kararları alınmıştı.
Bu sürecin fitilini ise ABD ateşlemişti. ABD'nin, İsviçre bankası UBS'den kendi vatandaşlarına ait gizli hesapların listesini almasının ardından, diğer ülkelerde kendi vatandaşlarına ait listeleri başta İsviçre olmak üzere, vergi cennetleri ve gizli bankacılık yapan ülkelerden aldılar.
ABD'nin öncülük ettiği bu süreç şu anda çok farklı bir noktaya kaymaya başladı bile. ABD'nin İsviçre'ye üst düzeyde uyguladığı baskının ardından, Türkiye'de dâhil olmak üzere birçok ülke kendi vatandaşlarına ait gizli hesapların ifşa edilmesi yolunda yasal uğraşlar verdi. Ve bu işlemde de başarılı oldular. Ancak küresel mali krizle birlikte ülkelerin kaynak sıkıntısına düşmesinin ardından, dünya kamuoyunun gündemini yeniden meşgul eden gizli hesaplar ve vergi cennetlerinde eksen kayması yaşanıyor…
Gizli hesapçılıkta eksen ABD'ye kayıyor
Gizli hesapçılığın ve vergi cennetinin sonlandırılması için en büyük uğraşı veren ABD son günlerde gizli hesapları kendisinde toplamaya başladı. ABD, gizli hesapçılıkta adeta İsviçre'nin ikamesi konumuna geliyor.
ABD'nin 870 bin nüfuslu Delaware eyaletinin tüm dünyadan gelen 200 bin yatırımcıya ait 2,7 trilyon dolarlık gizli hesabı tutması ve "Vergi Adaleti Ağı" adlı kuruluşun hazırladığı "finansal gizlilik endeksinde" bu eyaletin birinci çıkması kafaları karıştırmış durumda.
Sır saklamakla övünen İsviçreli bankaları geride bırakan bu eyalet, ABD'nin gizli hesaplarla verdiği savaşın bir taktik olabileceğini ve kaynak sıkıntısı içinde olan ekonomisi için gizli paranın eksenini kendine çekmeye çalışmanın bir parçası olabileceğini akıllara getiriyor.
Vergi Adaleti Ağı'nın yetkililerine göre; ABD'nin Delaware eyaletinde tutulan paranın önemli bir bölümünün kara para olma ihtimali çok yüksek. Vergi cennetlerinde ve gizli hesaplarda, dünya çapında 7 trilyon doların üzerinde para var. Bu paraların büyük kısmı da kayıt dışı yani kara para…
ABD'nin, vergi cennetlerinde ve gizli hesaplardaki 7 trilyon dolarlık paranın bir kısmını kendisine çekmesi ise, rekor seviyede devasa bütçe açığı veren ekonomisi için oldukça önemli bir kaynak olarak karşımıza çıkıyor.
Kara paranın gücü
Diğer taraftan kara para hakkında geçtiğimiz haftalarda Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç ile Mücadele Dairesi (UNODC) Başkanı Antonio Maria Costa'nın yaptığı açıklamalar oldukça dikkat çekici. Costa "küresel mali kriz döneminde çok sayıda bankanın, uyuşturucu tüccarlarının piyasaya sürdüğü kara parayı aklayarak ayakta kalabildiğini ve yıllık 325 milyon ABD doları tutarındaki gelirin birçok banka tarafından aklandığını" açıkladı. UNODC, uyuşturucu ve suç ticaretinden yıllık yüz milyonlarca dolar gelir elde edildiğini ve son saptamalara göre İtalya, İsviçre, İngiltere ve ABD'de bulunan bazı bankaların bu paraları akladığını savunuyor.
Paradigma değişmediği sürece her zaman yeni vergi cennetlerine ve kara paraları saklayacak gizli hesaplara ihtiyaç olacaktır. Bu nedenle de gizli hesap ve vergi cenneti arayışı da devam ederken sadece yer değiştirmeler söz konusu olacaktır. İsviçre ya da ABD…