Gümrük işlemlerimizde suç ve ceza
İhap SUBAŞI
Gümrük çalışmalarını bu iki kelime sarıp sarmalamış durumda. Halbu ki, meslek: büyük Atatürk'ün buyurduğu gibi "Bir devlet ki! Gümrük işlerini, vergilerini, milletin ihtiyaçlarına göre düzenlemekten alıkonulmuş, böyle bir devlete elbette bağımsız devlet denilemez." İşte gümrüklerin önemi ve ehemmiyetini belirleyen Atatürk'ün gümrükler için, tespitleri bunlar.
Gümrüklerimizde, suç ve ceza nasıl oluşur, bir göz atalım. Rejiminin hayır dediği mal ve emtiaların başka tarife pozisyonları verilerek, ithal edilmek istemiyle hareket edilmesi, düşük kıymette fatura arzı veya rejimin, dış ticaret libere olmasıyla beraber, bazı makamlardan olur olmadan ithale teşebbüs edilmesi. Gümrük duayeni, İstanbul Gümrükler ???? Başmüdürü Sayın Nazım Bilican, "Hukuk tepelerin arkasında değildir." raporlarında çok ilginç notlar düşmüşler. "1932 yılında o günün sosyal ve ekonomik koşulları içerisinde yürürlüğe konulan kaçakçılık kanunu zaman içerisinde 19 defa değişikliğe uğramış ve bu güne kadar uygulana gelmiştir. Başlangıçta kaçakçılık suçları ihlal ettikleri hukuki menfaatleri gözetilerek yurt ekonomisine, devletin iç ve dış emniyetine, ülke çıkarlarına, ithalat ve ihracat rejim kararları ile güdülen ekonomik politikaya verilmiş bir zarar olarak değerlendirilmiştir. Zaman içerisinde kaçakçılık suçlarının yurt ekonomisine, devletin iç ve dış emniyetine ülke çıkarlarına zarar vermek amacıyla işlenebileceği gibi ekonomik bir menfaat temin etme amacıyla da işlenebileceği ayırımı noktasına gelinmiştir." Bu kadar sarih ve açık, kaçakçılığın tarifi yapılır.
Suç ve ceza oluşturan, gümrüklerdeki ithal ve ihraç hareketlerinde, yapana ve yaptırana, akıl almaz cezalar verilmesi istemiyle yanlış eylemlerin azalmasına, yok olmasına sebep olmayacaktır.
Yine Sayın Bilican'ın, yazılarından alıntı yaparak, olayı ışıklandırsak, bakınız neler görürüz: "Gümrük idaresi Gümrük kapılarında, iç gümrüklerde teknolojiye dayalı öyle organizasyonlar kurmalıdır ki, eşya ve yolcu hareketlerinde daha gümrük denetimine girer girmez toplum, çevre, hayvan sağlığı açısından riskli, olup olmadığı tespit, edilip, yasal olanlar ayıklanarak diğerleri üzerinde yoğunlaşılmalıdır. Artık dünyada gümrük kaçakçılığı ile mücadele boyutları farklılaşmıştır. Gümrük personeli ekonomik politikalara göre mal hareketlerini izlemek, bu değişime ayak uydurmak ve bu doğrultuda olmak ve çalıştırılmak zorundadır. Bunun aksi ehliyetsiz, bilgisiz, amacı gümrüğü bir menfaat kapısı gören zihniyetlerde artık gümrükçülük devri kapanmıştır." Böyle tespitleri var Sayın Bilican'ın. Çünkü artık gümrük işlerlerinin uygulama ve denetim görevleri diğer konu kuruluşlarının kararı ile alınmaktadır. Yine Sayın Bilican'ın yazılarında bir paragrafı sizlerle paylaşmak isterim; "Tasarı taslağının para cezası öngören maddeleri elbette belli gümrük rejimlerinin ihlali veya belge üzerinde yapılan kaçakçılık fiilleridir. Bu tür eylemler etkim ve etkili kontrol yöntemleri kullanılarak veya risk analizleri iyi çalıştırılarak sonrada kontrol sistemi özüne uygun kullanılarak, önlemek pek zor olmayacaktır. Başta gümrük idaresinin yönetim ve karar mekanizmaları, denetim mekanizmaları velhasıl tüm güçleri ile men görevini eksiksiz yapmalarıdır. Çağdışı yöntemler ile gümrük kontrolleri yapılmaya devam edilir ise, göz göre göre eldeki eşyalar kaçırılır çürütülür.
Sonrada, sanık ile tanık, giriş rejimi ile antrepo rejimi arasındaki farkı ayırt edemeyen bir sistemle, sahte evrak kullanılarak kaçakçılık yapıldı diye uzun seneler adli mercilerde davalar sürdürülür." İşte bir bilen tarafından, suç ve cezanın ne olup olmadığı anlatılıyor. Her şeyden evvel; Gümrüklerimizde iş yapanların başında Demokles'in Kılıcı gibi asılı 5607 sayılı Kaçakçılık Kanunu var. Ayrıca, 5326 sayılı, Kabahatler Kanunu'na uzanan ceza hükmeden kanun var.
Cezalar çoğaltılır, ağır müeyyideler içerir ise, kaçakçılık azalır, yanlış fikir ve düşünce yoğunluğunda, gümrüklerdeki işlevler sürdürülür. Eğer, gümrüklerde giriş ve çıkışta, işlevlerdeki yanlışlara cezaları arttırırsanız,
bu kanunlar yürürlükte olduğu için mahkeme kapılarında, suçlu kuyrukları uzar gider. Tekrarında, fayda görmekteyim ki, elektronik ortamda işlemlerin sürdürülmesi çok güzel bir tatbikat. Ama yine fiziki muayene eşya üzerinde, önemli bir hareket tarzıdır. Her zaman iddia ettiğim bir husus ile yazımı bitirmek istiyorum. Gümrüklerimizde beyan edilen bir eşyanın kaçağı olamaz, çünkü, o kendini beyan etmiş bir suiniyetti yoksa 4458 Gümrük Kanunu'nun, ilgi maddesi 241'le cezalandırılması gerekir görüşündeyim.