Gümrüklü serbest bölgeler

İhap SUBAŞI / Subaşı Gümrükleme

Bu bölgelerin seneler evvel fizibilitesini hazırlayan benim. Almanya’nın Hamburg şehrindeki, serbest bölgeden esinlenerek, çok güzel noktalara vardık. Bu hususta Rahmetli Turgut Özal’dan bir hayli öneri ve bilgi almışımdır. Gümrüklü serbest bölgeler, Almanya ekonomisine büyük faydalar sağlamıştırlar. Bu manzara ortada iken ülkemiz ekonomisine yararlar sağlayacak çok değişik şekillerde yaptırımlar önermiştik. Bu bölgelerde reyonlar kurarak, Uzakdoğu’nun elektronik cihazları Avrupalı işadamının, görgüsüne sunmak, ticari hedefimiz olmalıydı. Avrupa o zamanlar, Uzakdoğu’nun ağır tonajlı mallarını, deniz yoluyla ülkelerine taşırlardı. Süveyş Kanalı ve Ümit Burnu’nu geçen bu gemiler çok uzun bir süre kat ederlerdi. O nedenle Avrupa gümrüklü serbest bölgeler kurarak, aradaki saat farkını yok etmiştir. Böylece, Avrupa’daki alıcının emrine büyük tonajlı malları serbest bölgelerde sunulması bizim ticari umut yollarımızı kapamıştır.

Türkiye’mizi bu gibi ticari girişimlerden başka coğrafi durumu itibariyle Avrupa’nın çok büyük ekonomik yaptırımlardaki sahası olabilirdi. Yeter ki biz coğrafi konumumuzu iyi değerlendirebilelim.

Bugün maalesef gümrüklü serbest bölgelerimiz önerdiğimiz şekilde ideal işletilmemekte. Montaj fabrikaları ve atölyeleri yok. Ülkede istenilen parçaları yerli sanayi olarak montajda kullanacağımız için ihtiyaca göre ithal edeceğimizden gümrüklü serbest bölgelerden istenilen, arzulanan sonuçlar alınamamıştır. Global ekonomi gereği dünyada üretim için hangi parça yararlı ise onu ithal edip, üniteye monte etmemiz imalatımız için istenilen, arzulanan bir ünite olması ideal bir sanayi hareketi olacaktı.

Bu bir arz-talep, ticari işleyiştir. Talebi yakalamak için arz ettiğimiz eşyanın al beni olması şarttır. Bugün bizdeki gümrüklü serbest bölgeler antrepo gibi işletilmektedir. Malda herhangi bir değişim olmadan sahibi tarafından gümrük muamelesi yapılıp, ithalatı gerçekleşmekte. Tabi bizim gönlümüz bu bölgelerin daha başka, Avrupa’daki gibi işletilmesidir. Ve yerli sanayi bu gibi mahallere parça üretip vermelidir. Gazetem DÜNYA’da yıllar önce Gümrük ve Ticaret Bakanlığı kurulurken bu bakanlığın “Gümrük ve Dış Ticaret Bakanlığı” olmasını önermiş, “Ticaret Bakanlığı” ayrı bir Bakanlık olmalıdır demiştim.

Şimdi Ekonomi Bakanı Avrupa’daki Gümrüklü Serbest Bölgeler hakkında yorum yapıyor. Benim bu hususta söyleyeceğim bu tetkiki ve açıklamayı Gümrük ve Ticaret Bakanımız açıklamalıydı.Gümrüğün mevzularına her zaman müdahale maalesef olmuştur.