Holding şirketler ticaret ve sanayi odasına kayıt ücreti öder mi?

Soner ALTAŞ / Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi

Bilindiği üzere, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun 9'uncu maddesi gereği, ticaret siciline kayıtlı tacirler ile sanayici ve deniz taciri sıfatını haiz tüm gerçek ve tüzel kişilerin, bunların şubeleri ile fabrikalarının, bulundukları yerde müstakil olarak kurulmuş bir ticaret odası var ise buna, yok ise karma mahiyetteki ticaret ve sanayi odasına kaydolmaları zorunludur. Bu çerçevede, anonim ve limited şirketlerin, tüzel kişi tacir olarak, bulundukları yerdeki ticaret ve sanayi odalarına üye olarak kaydolmaları gerekir. Bu yükümlülük, anonim şirket statüsünde olmaları nedeniyle, holding şirketleri de kapsamaktadır. Yani, holding şirketler de, bulundukları yerde varsa müstakil ticaret odasına, yok ise ticaret ve sanayi odasına üye olarak kaydolmak zorundadırlar.

Yine, 5174 sayılı Kanun'un 24'üncü maddesine göre, üyelerin ticaret ve sanayi odalarına kaydolmaları sırasında kayıt ücreti ödemeleri gerekir. Kayıt ücreti, on altı yaşından büyükler için uygulanan aylık asgarî ücretin brüt tutarının yüzde onundan az, yarısından fazla olamaz. Yani, yılın bu dönemi için söyleyecek olursak, 76.05 TL'den az 380.25 TL'den fazla olmaz. Süresinde ödenmeyen kayıt ücretlerine ise, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca günlük gecikme zammı tahakkuk ettirilir.

Ancak, holding şirketler, bu kayıt ücretini ödemekten muaftır. Neden mi? Çünkü, 20 Eylül 1960 tarihinde kabul edilen ve 22/9/1960 tarih ve 10610 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 86 sayılı "Yatırımlar (Holding) Anonim Şirketine Bazı İstisna Ve Muaflıklar Verilmesine Dair Kanun"un 3üncü maddesinin ikinci fıkrası ile, holding anonim şirketler, ticaret ve sanayi odasına kaydolurken kayıt ücreti ödemekten muaf tutulmuşlardır. Kanımızca, birçok kişi böyle bir yasanın varlığından dahi haberdar değildir. Ancak, yarım asır önce kabul edilen bu yasa halen yürürlüktedir ve söz konusu muafiyet halihazırda geçerliliğini korumaktadır.

Peki, 76 lira ile 360 TL arasında değişen bir meblağı ödememek holding şirketlere ne gibi bir yarar sağlar ya da holding şirket kuruluşunu teşvik eder mi? Tabi ki, hayır. Ama, yasa ile tanınmış olan bir muafiyettir. Yoksa, bugün ulaştıkları ekonomik güç itibariyle anılan kayıt ücreti holding şirketler yönünden devede kulak kalmaktadır.

Ancak, bu muafiyeti değerlendirirken, 86 sayılı Kanun'un ülkemizde holding şirket kuruluşunu teşvik etmek üzere çıkarılmış bir yasa olduğunu ve yasalaştığı dönem itibariyle, ülkemizde herhangi bir holding şirket de bulunmadığını dikkate almak gerekir. Nitekim, ülkemiz ilk holding şirketine anılan yasanın çıkmasından üç yıl sonra, yani, 1963 yılında kavuşmuş ve yarım asrı bulan süre zarfında da ülkemiz holding şirket uygulaması muazzam bir seviyeye ulaşmıştır. Bu nedenle, 86 sayılı Kanun ile holding şirketlere tanınan muafiyetlerin amacına ulaştığını fakat günümüz itibariyle güncelliğini yitirdiğini söylemek yanlış olmayacaktır.