İşçi ve işverenler dikkat: ücret hesap pusulası!

İşçi işveren ihtilaflarının çoğu kayıt düzenine uyulmamasından kaynaklanmaktadır. Bu konuda en önemli belge ücret hesap pusulasıdır. İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.

Ücret hesap pusulası neden çok önemli?

1) İşten ayrılan ücretli, fazla çalışma, hafta tatilinde çalışma veya genel tatil günlerinde çalışma karşılığı ücretlerinin ödemediğini iddia ve dava ederse, yazılı ispat kaynağı 4857 sayılı İş Kanunun'un 37. maddesinde tanımlanan "ücret hesap pusulasıdır.” Davaların çoğu bu mahiyettedir. Ücret pusulasının olmayışı, tanık beyanlarını ön plana çıkarmaktadır. Bu da dava sürecinin uzamasına yol açmaktadır. Ücret hesap pusulasının ihmal edilmesinin bir nedeni de, ücretlerin banka aracılığı ile ödenmesinin yeterli olduğu yönündeki yanlış kanaattir. Oysa, fazla çalışma ve tatil günlerinde çalışma yapılıp yapılmadığı konusunda yazılı ispat ancak ücret hesap pusulası ile mümkün olmaktadır. Bir çok işveren,ücret hesap pusulasını düzenlememenin bedelini ağır ödemek durumunda kalmaktadır.

2) Ücret hesap pusulasını 2 nüsha düzenleyin. Bir nüshasını çalışana verin. Sizde kalan nüshasında çalışanın imzasını alın . Sosyal güvenlik denetim standartlarına göre çalışanın imzaları arasındaki bariz farklılık durumlarında kayıtlar geçersiz sayılmaktadır. Bu nedenle imzalar arasındaki uygunluğa dikkat edin.

3) Ücret hesap pusulasında, fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalışma olsun veya olmasın muhakkak bu çalışmalar ile ilgili bölümlerin yer almasına dikkat edin. Bu bölümün boş bırakılması işçinin fazla çalışma yapmadığının kanıtı olarak kabul edilmez. Bu nedenle bu sütunda fazla çalışma yapılıp yapılmadığının açıkça yazılması gerekmektedir. 

4) Ücret hesap pusulası gerçeği yansıtmıyorsa, işçinin ücret pusulasına çekince (ihtirazi) kaydı ile imza atması veya imzalamaması gerekmektedir. Yargıtay'ın yerleşik kararlarına göre, fazla çalışma sütunu bulunan ve ayın bazı günlerine fazla çalışma yapıldığı görünen bordroları ihtirazi kayıt koymadan imzalayan işçi kural olarak sonradan fazla çalışma ücreti talep edemez.

5) Yargıtay, 9.HD., 9.5.1984, E. 1984/4549 K. 1984/5176 sayılı kararında;işverence ödeme yapıldığının tanıkla değil yazılı belge ile kanıtlanması gerekir denmektedir.

Sonuç olarak, ülkemizde işçinin günlük işe başlama ve çıkış saatleri düzgün olarak kayıt altına alınmamaktadır. Bu durumda, çalışanın fazla çalışma, hafta tatilinde çalışma veya genel tatil günlerinde çalışma yapıp yapmadığı veya ne kadar yaptığı yönünde yazılı kanıt olarak ücret hesap pusulası önemini korumaktadır.