İSO 26000 Sosyal Sorumluluk kılavuzu nedir, kurumlara ne verebilir?
Nejdan YILDIZ / Sürdürülebilirlik Uzmanı ALP Sürdürülebilirlik Yönetim Danışmanlığı
Günümüzde sosyal sorumluluk kavramının tanımına ve uygulamalarına dair çeşitli tartışma ve farklı görüşler bulunmakta. Bir yanda "sosyal sorumlu" olduğunu iddia eden misyon ve değerler taahhütleri, diğer yanda sayısız kurumsal sosyal sorumluluk proje uygulamaları. Fakat bunların hangi standarda göre yapıldığı belli değil. İşte bu ortamda yayınlanan bu kılavuz, var olan karmaşayı azaltmayı amaçlıyor.
108 sayfalık kılavuz Kasım 2010'da Uluslararası Standartlar Örgütü (İSO) tarafından yayınlandı. Sosyal sorumluluk terimleri ve uygulamaları üzerinde anlaşmaya varılmış olan ilk resmi belge özelliğini taşıyor. İSO 26000, sadece özel sektör için oluşturulmadı. Kamu kurumlarından sivil toplum kuruluşlarına, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere tüm kurumların yararlanabileceği bir kılavuz.
Amaç: Sürdürülebilir kalkınma - Araç: Sosyal sorumluluk
Sosyal sorumluluk uygulamaları nihai hedef olan sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleştirmek için yapılır. Kılavuz, bu ilkenin sosyal sorumlu olduğunu iddia eden kurumlar tarafından içselleştirilmesini ve iş süreçlerine eklenmesini sağlıyor. İSO 26000, özel sektör veya kamu için farklı sosyal sorumluluk stratejisi ve uygulamaları olduğu görüşünü reddediyor. Kurumsal Sosyal Sorumluluk terimini kullanmayarak sadece tek bir Sosyal Sorumluluk kavramı olduğunu vurguluyor.
İSO 26000, diğer İSO standartları gibi bir sertifikasyon ve denetleme sürecine sahip değil. Benimsenmesi gönüllülük esasına dayanır. Bunun nedeni, özel sektörün bu kılavuzu pazarlama amacıyla doğasına aykırı kullanmasını engellemek. Böylece, İSO 26000 kılavuzu gerçekten sosyal sorumlu olmak isteyen ve iş süreçlerini İSO 26000 ilkeleri doğrultusunda güncellemek isteyen şirket ve KOBİ'ler tarafından uygulanabilecek.
İSO 26000, hâlihazırda var olan diğer sosyal sorumluluk inisiyatiflerini destekliyor ve bunlara alternatif olmadığını belirtiyor. Yayınlandığı tarihten bu yana İSO 26000'in ortaklık anlaşması imzaladığı kurum ve platformlar:
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)
- Birleşmiş Milletler Küresel İlkeler Sözleşmesi (UNGC)
- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)
- Global Reporting Initiative (GRI)
Kurumlara ne yarar sağlayabilir?
İSO 26000 kılavuzunun üzerinde durduğu 7 ana başlık var: Yönetişim, insan hakları, işgücü uygulamaları, çevre, etik iş uygulamaları, müşteriler ve yerel halkın kalkınması. Her bir başlık altında kurumun yapması gereken faaliyetleri belirleme ve uygulama süreçleri anlatılmaktadır. Ve bu süreçler her kurumun değerleri ve iş alanına göre belirlenmek zorundadır. Örneğin etik iş uygulamaları başlığı dernek veya STK için öncelikli değildir. Tükettiği doğal kaynaklar arasında ağaç bulunmayan bir şirketin, orman yaratmaktan daha öncelikli sosyal sorumluluk faaliyetleri olmalıdır.
Ayrıca, İSO 26000'i benimseyen bir kurumun yapacağı tüm sürdürülebilirlik faaliyetleri için alt yapısı hazır hale gelir. Kılavuz, paydaş katılımı çalışmalarından sürdürülebilirlik raporlamasına kadar gereken yapısal değişikliklerin gerçekleşmesini sağlar. Ve en önemlisi, İSO 26000'i benimseyen kurum sosyal-çevresel katma değerini artırmakta ve sürdürülebilir kalkınmaya destek olmaktadır.