İthalat 'düşük kur'la patladı

Naki BAKIR

ANKARA - Yılın ilk sekiz ayında dış ticaret tablosunda yaşanan bozulma, ağırlıkla sanayi sektörünün yeniden büyüme sürecinde nükseden ithal girdi bağımlılığından kaynaklandı.

İç talepteki canlanma paralelinde üretime hız veren sanayinin, değerli TL'nin ucuzlattığı ithal girdiye yüklenmesi, dış ticarette tabloyu daha da bozarak, açığın hızla büyümesine yol açtı. Ocak-ağustos döneminde tüm sektörler ve mal gruplarında yapılan toplam ihracatla, ara malı ithalatının ancak yüzde 88'i; toplam ithalatın ise sadece yüzde 63.5'i karşılanabildi. İhracat sekiz ayda yüzde 12.9 artışla 72.9 milyar dolar olurken, ithalatta ise sadece ara mallarına ödenen fatura yüzde 32.6 artışla 82.9 milyar dolara ulaştı.

Özellikle, bu faturada en büyük kalemi oluşturan “sanayi için işlem görmüş hammaddeler” ithalatında geçen yıla göre artışın yüzde 265 olduğu dikkati çekti. Tüketim ve sermaye malları ile birlikte toplam ithalat 114.9 milyar dolara ulaşarak, geçen yılın yüzde 30.5 üzerine çıktı. Bunun sonucunda dış ticaret açığı yüzde 79 artışla 41.9 milyar dolar oldu. Toplam ithalatta ocak-ağustos döneminde geçen yıla göre kaydedilen 26.8 milyar dolarlık artışın 20.4 milyar doları ara mallarında gerçekleşti. Çoğu KOBİ konumundaki yerli tedarikçilerin aleyhine gelişen, Türkiye'nin değil ihracatçı ülkelerin istihdamına katkı yapan ara malı ithalatı, sekiz aydaki toplam ihracatın yüzde 113.7'si düzeyine ulaştı.

İthal girdi iç tüketime

Ara mallarında ithalat hacmi hızlı bir büyüme gösterirken, ithal girdilerin tüketim malı ihracatına dönüşüm oranı daha da geriledi. Ara malı ithalatının yüzde 32.6 artarak 82.9 milyar dolara ulaştığı ilk sekiz ayda, tüketim malı ihracatının yüzde 14.1 artışla 28.6 milyar dolar oldu. Bu gelişmeler sonucunda tüketim malı ihracatının hammadde ithalatına oranı, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 6 puan düşerek yüzde 40.1'den yüzde 34.5'e geriledi. Buna göre dış talepte canlanmanın daha zayıf olması nedeniyle, ithal girdi daha çok, canlı iç piyasaya talebini karşılamada kullanıldı.