KOBİ'ler sendikalı işçiyi tazminatsız işten atabilecek

 

ANKARA-Toplu İş İlişkileri Kanunu olarak sevkedilen ancak ismi "Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu" olarak değiştirilen yasada işkolu barajı; bu yılın sonuna kadar uygulanmayacak. Yasa maddesine göre işkolu barajı, 1 Temmuz 2016'ya kadar yüzde 1.1 Temmuz 2018'e kadar yüzde 2 daha sonra da yüzde 3 olarak uygulanacak. Çalışma hayatında büyük değişiklikler getiren Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün onaylamasının ardından  yürürlüğe girecek yasa 

 

Bu yılın sonuna kadar sendikalar herhangi bir işkolu barajına takılmaksızın çoğunluk sağladıkları bütün işyerleri ve işletmelerde yetki başvurusu yapabilecek.  Yasayla, sendikalara üyelikte kolaylık sağlanırken, 30 işçinin altındaki işyerlerinde sendikal çalışma nedeniyle işten atılanların ek tazminat alamamasına yönelik daha önce yapılan değişikliğin hukuki tartışma yaratacağı belirtiliyor. Sendika ve toplu sözleşme düzeninde ciddi değişiklikler getiren yasa TBMM'de kabul edildi. Üzerinde 5 yıldan uzun süredir tartışma yapılan ve Türkiye'nin ILO'da en fazla eleştiri konusu olan ülkeler arasında yer almasına yol açan yasal düzenleme nihayet TBMM'de kabul edildi. İsmi değiştirilerek "Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu" yapılan tasarıyla, örgütlenme konusunda kolaylık sağlanırken, sendikal tazminat hakkında kısıtlamaya gidildi. 

 

Kanunun TBMM görüşmelerinde son dönem yaşanan tıkanmalardan biri olan işkolu barajı ve kısa vadedeki uygulamasına ilişkin de son karar verildi. Tasarı yürürlüğe girdikten sonra bu yılın sonuna kadar Eylül 2012'ye kadar kurulan ve işyeri-işletmede yüzde 51 çoğunluğu sağlayan sendikalar, işkolu barajı uygulanmaksızın toplu sözleşme imzalayabilecek. Bu duruma uygun Hak-İş'e Bağlı Öz Büro İş'in Kültür Bakanlığı'nda çoğunluğu sağladığı belirtiliyor. Öteyandan, medya işkolunda kurulan Medya-İş'in de bazı işyerlerinde çoğunluk sağlayabileceği belirtiliyor. 

 

Geçiş dönemi dışında tartışmalı olan genel işkolu barajında da kesinleşme sağlandı. Genel işkolu barajının yüzde 3 olarak uygulanması ancak geçiş döneminde, Ekonomik Sosyal Konsey'de temsil edilen konfederasyonlara üye sendikalar için 1 Temmuz 2016'ya kadar yüzde 1 olarak uygulanması, 1 Temmuz 2018'e kadar yüzde 2 olarak uygulanması kararlaştırıldı. Yüzde 1 işkolu baraj uygulaması 1 Ocak 2013'te açıklanacak yeni istatistiklerle başlayacak. 

 

Yeni düzenlemeyle işyeri barajı yüzde 50+1 olarak korunurken, işletme barajı yüzde 40'a indirildi. Birden fazla sendikanın örgütlü olduğu ve yüzde 40'ın üzerinde üye kaydettiği işletmelerde en fazla işçiyi üye yapan sendika yetkili olacak. 

 

 

Yasayla, sendikaların hem genel hem de hukuki itirazlarına konu olan sendikal tazminat hakkı kısıtlaması da yürürlüğe girmiş oldu. Kanuna eklenen bir hüküm ile 30 kişinin altında çalışanı bulunan işyerlerinde, sendikal çalışmaları sonucu işten atılanlar, bu gerekçeyle işten atıldıkları ispat edilse bile, hukuki olarak verilen fazla tazminatı alamayacaklar. Sendikalar, bu düzenlemenin sendikal örgütlenmeyi fiilen engelleme çabası olması yanında, Anayasal hakkın kullanımının engellenmesini yaptırım dışı bırakması nedeniyle de hukuki olarak itiraz ediyordu. Türkiye'deki 1 milyon 504 bin 481 işletmenin yüzde 95,7'sini oluşturan 1 milyon 440 bin 827 işletmede 30 işçinin altında kişi çalışıyor. Türkiye'de 30 kişinin üstünde işçi çalıştıran işletme sayısı ise 63 bin 609.. 

 

 

 

 

 

Kabul edilen kanunla sendikal hayatta kapsamlı düzenlemeler yapılıyor. Toplu sözleşme süreçleri ve uyuşmazlıklara ilişkin sürelerde kısaltma yapılarak sürenin azalması sağlandı. Kanunla, can ve mal kurtarma işlerinde; defin işlerinde, mezarlıklarda, şehir  şebeke suyu, elektrik, doğalgaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta veya doğalgazdan başlayan petrokimya işlerinde, bankacılık hizmetlerinde, Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı'nca doğrudan işletilen iş yerlerinde, kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde ve hastanelerde grev ve lokavt yapılamayacak.

 

Kanunla, grev yasağı kapsamında bulunan sivil havacılığı da grev yasağı kapsamından çıkardı. Havayolu taşımacılığı yapılan işyerlerinde de grev yapılabilecek  Bakanlar Kurulu'nun grev ve lokavt engelleme veya ertelemeye ilişkin yetkisi bu yasada da korundu. 

 

Geçiş döneminde, Bakanlık kendi kayıtlarındaki üye listeleri üzerinden her sendikaya üye bildiriminde bulunacak. Sendikalar bu listelere itiraz edebilecek. Bakanlık, yeni işkolu listesine göre bir yönetmelik düzenleyecek. Sendikalar bu yönetmeliğin yayınlanmasından sonra  bir ay içinde bu yönetmeliğe uyum sağlayacak.

 

Sendikalara üyelikte noter aracılığıyla işlem yapma zorunluluğu kaldırıldı. Çalışma Bakanlığı bir yıl içinde sendikalara e-devlet kapısı üzerinden üyeliğin yapılabilmesi için altyapıyı hazır hale getirecek. Kanun, sendika aidatlarının işveren tarafından kesilerek hesaplara yatırılması uygulamasını da devam ettiriyor. 

 

Kanuna göre 28 olan işkolu sayısı 20'ye düşürüldü. Yeni işkolu listesi şöyle

"Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık", "Gıda sanayi", "Madencilik ve taş ocakları", "Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç", "Dokuma, hazır giyim ve deri", "Ağaç ve kağıt", "İletişim", "Basın-yayın ve gazetecilik", "Banka, finans ve sigorta", "Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar", "Çimento, toprak ve cam", "Metal", "İnşaat", "Enerji","Taşımacılık", "Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk", "Sağlık, sosyal hizmetler", "Konaklama ve eğlence işleri", "Savunma ve güvenlik" ile "Genel işler"