Kredi kartı sayısı 60 milyona yaklaştı

Naki BAKIR

ANKARA - Türkiye’de son yıllarda adeta patlama yaşanan kredi kartlarının sayısı 60 milyon adede yaklaştı. Bu artış temposuyla kredi kartı sayısının yılın sonunda 60 milyonu, ilk on ayda alışveriş ve nakit çekim olarak 350 milyar lirayı geçen toplam işlem tutarın da yılın tümünde 425-430 milyar lira arasında bir hacme ulaşması bekleniyor. 

Önce yaz aylarında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “kullanmayın” uyarısıyla gündeme gelen ve bugünlerde hükümetin kısıtlayıcı önlemler üzerinde çalıştığı kredi kartlarının özellikle 2000’li yıllarda hızlı bir artış gösterdiği belirlendi. Türkiye’de 1970’li yıllardan itibaren kullanılmaya, daha çok 1980’lerde yaygınlaşmaya başlayan, kredi kartlarının sayısı 2000’li yıllarda ise katlanarak büyüdü. 1997 yılında 5 milyonun altında bulunan, 2001 sonunda 14 milyona yaklaşan kredi kartı sayısı, izleyen dönemdeki hızlı artışla Ekim 2013 itibariyle 56.7 milyon adede ulaştı. Kredi kartı sayısı 2002 sonundan bu yana yüzde 261 oranında artış gösterdi. Bu dönemde kredi kartı sayısında net 41 milyon adetlik artış oldu.

Hacim 430 milyar

Kredi kart sayısındaki artışa paralel olarak bu kartlarla yapılan alışveriş ve nakit çekimlerin hacminde yaşanan hızlı büyüme de son yıllarda ivme kazandı. 2008 yılında alışveriş ve nakit çekim olmak üzere toplam 185.5 milyar lira olan kredi kartı işlemlerinin tutarı 2012 yılında 361.4 milyar liraya ulaştı. Geçen yılın tümünde kredi kartlarıyla 329.8 milyar liralık alışveriş, 31.6 milyar liralık da nakit çekim işlemi gerçekleştirildi.

Bu yılın ilk on ayında ise kredi kartıyla yapılan alışveriş ve nakit çekimlerin tutarı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 18.2 artışla 350.2 milyar TL oldu. Ocak-Ekim döneminde kredi kartı kullanılarak toplam 319.4 milyar lira tutarlı 2 milyon 204 bin adet alışveriş işlemi, toplam 30.8 milyar lira tutarında 78 bine yakın da nakit çekim işlemi yapıldı. Geçen yılın aynı dönemine göre kredi kartıyla yapılan alışveriş sayısı yüze 9.3, tutarı yüzde 18 artış gösterdi. Nakit çekim işlemleri adet bazında yüzde 2.2, tutar olarak yüzde 19.4 oranında artış kaydetti.

İlk on aydaki artış temposunu sürdürmesi durumunda, kredi kartlarıyla yapılan alışveriş ve nakit çekim işlemlerinin toplam tutarının yılın tümünde 425-430 milyar lira arasında bir hacme ulaşması bekleniyor. Bu da GSYH’de yaklaşık yüzde 72 paya sahip olan özel tüketim harcamalarının yüzde 40’ına yakın bir orana denk geliyor.

Borç bakiyesi 92 milyar

Kredi kartlarındaki borç bakiyesi 22 Kasım itibariyle 91.9 milyar liraya ulaştı. 2002 sonunda sadece 4.3 milyar lira olan bireysel kredi kartı sahiplerinin borç yükü, bu yıl 22 Kasım itibariyle 78.2 milyar liraya yükseldi. 2004 sonundan itibaren kayıtlara giren kurumsal kredi kartı sahiplerine ait borç yükü de aynı tarih itibariyle 10.4 milyar lira oldu. 2002 sonundan bu yana bireysel kredi kartlarındaki borç bakiyesi yaklaşık 18 kat, bireysel ve kurumsal tüm kredi kartlarındaki toplam borç yükü ise 20.2 kat artış gösterdi.

Bankalar kredi kartı müşterilerinden “ilk kart veriliş ücreti, yıllık aidat, kart yenileme, ek kart ücreti, nakit çekim ücreti ve komisyonu” gibi değişik adlar altında aldığı ücret ve komisyonlardan önemli miktarda gelir elde ediyor. Bankalar, müşterilerinden kartın türüne ve limitine göre 500 liraya kadar yıllık üyelik ücreti alabiliyor. Kredi kartından nakit çekmek isteyenler ise yüzde 2.12 oranındaki faizin yanı sıra çektiği miktarın yüzde 3’üne kadar komisyon ödüyor.

Bankacılık sektörünün kredi kartlarından elde ettiği faiz geliri 2011 yılında 4.6 milyar, 2012 yılında 6.1 milyar, bu yılın ilk dokuz ayında ise 5 milyar liraya yaklaştı. Bankaların, kredi kartlarının yanı sıra kredili mevduat hesapları ve benzeri kalemlerden elde ettiği “bankacılık hizmetleri gelirleri”nin dokuz aylık tutarı ise 12.6 milyar liraya ulaştı.