Kütahya termal, orman, tarih ve maden zengini ama...

Kütahya’yı yazarken... Biraz şeytanın avukatlığını yapalım. Türkiye’de 7 termal merkeze sahip tek il. En büyük jeotermal kaynaklara sahip. Masalcı Ezop’un, Evliya Çelebi’nin memleketi. Dünyada ayakta kalmış en eski Zeus tapınağı Kütahya’da. Hitit, Frig, Lidya, Pers, Makedon, Bitinya, Bergama, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı’yı yaşamış. Kurtuluş Savaşı’nın en tain edici muharebelerini görmüş. Çiniciliğin 700 yıllık iki merkezinden biri. Dünyada ilk toplu iş sözleşme (1766) Kütahya’da fincancı ustaları ile kalfalar arasında yapılmış. Bilinen ilk ticaret borsası Aizanoi antik kentinde... Fakat bu ilimizi, 2013’te sadece 1.500 yabancı turist ziyaret etmiş! Fazla söze gerek var mı? “Aizanoi antik kentinin canlandırılması” nın hala bir “proje” olması acaba bir ‘yavaşlık’ eleştirisinin konusu olabilir mi? Bunu değerlendirebileceklere bırakarak, Kütahya’nın termal turizm, sağlık turizmi, hatta ‘sağlık kenti’ potansiyeline dikkat çekelim. Umalım ki bu makus talih yenilsin. Şimdi önemli turizm yatırımları var. Yoncalı’da 5 milyon metrekare alan turizm alanı ilan edilmiş. 

Dikkat çekmek istediğim ikinci sektör tarım... 320 bin hektar tarım alanının sadece 13 bin hektarlık kısmında sebze ve meyve üretimi yapılıyor. 260 bin hektarında tahıl üretiliyor. Burada da yüksek katma değerli üretim kompozisyonu gözükmüyor. Aslında “Kiraz ve vişnede marka olabiliriz” görüşlerine göre bu mümkün. KUTSO Başkanı Nafi Güral da buna dikkat çekti; “Orman vasfını kaybeden alanlarda kestanecilik, badem olabilir. Kayısı, karadut, böğürtlen olabilir” dedi. Simav Tarıma Dayalı İhtisas (Seracılık) OSB projesi var. Proje 2005’ten kalma, 9 yıl geçmiş!.. İlk planda ayrılan alanın 13.5 hektarı toplu konuta gitmiş. Yer değiştirilmiş, yenisi hala bulunamamış. Türkiye’nin işlerine akıl sır ermiyor! 

Üçüncü konu madencilik. Kütahya maden zengini. En büyük bor ve magnezit yataklarının yanı sıra, linyit kömürü, demir, manganez, altın, mermer, krom, bakır, kurşun, çinko... Daha birçok maden. MTA maden haritasında işaret konulmamış yer yok. 

Emet’te 300 milyonluk yatırım 

Kütahya’nın ihracatı 154 milyon dolar. ‘Diğer metalik olmayan ürünler’le (% 83) madencilik ve taş ocakçılığı (% 6) ihracatı var. Yüksek teknolojili ihracatı yok, orta-yüksek teknolojili ürün ihracatı % 3.3 düzeyinde. 2009 - Şubat 2014 arası 160 teşvik belgesi alınmış. Bunların yatırım değeri 1.6 milyar lira. Kütahya’daki önemli yatırımların başında Emet’teki 300 milyon liralık çimento yatırımı var. Dünyanın ilk borlu çimentosu üretilecek. Bu yıl temel atılıyor. Plato Madencilik’in Tavşanlı’daki 171 milyon liralık çimento yatırımında Dubaili Al Ghurair’in payı % 88.5 düzeyinde. Bu yatırım beklemede. 2008’de hızlı bir giriş yapan firma teşvik belgesini revize etmiş. Polat Enerji’nin 92 milyonluk termik santral yatırım devam ediyor. Üner Enerji, Domaniç’te 36.7 milyonluk RES yatırımı, Suriye ortaklı SC Grup, Simav’da krom madeni yatırımı, Enel Eneri güç kaynağı konusunda 20 milyon liralık yatırım yapıyor. Hisarlar, tarım makineleri üretimini Kütahya’ya taşımış. Polya Yatak’ın yatırım projesi var. Arap yatırımcılar Türkmensu’yu almak istemişler, olmamış, şimdi Dinçsu’ya bakıyorlarmış. 

Doğuş Otomotiv’i istiyoruz 

Kütahya merkezde 1. OSB’de 88 firmaya tahsis gözüküyor. Birinci OSB’nin büyütülmesi kararı var. Kamulaştırmalar yapıldı, bu gelişim alanıyla ilgili de tahsisler yapıldı. 350 hektarlık 2. OSB’de 11 tahsis yapılmış. Bunların içinde İtalyan sermayeli Wam Makine de var. Ayrıca 15 talep daha var. Kütahyalı yetkililer “Doldu, yer kalmadı” dedi. Gediz’de 31 parselli OSB de dolu. Tavşanlı OSB’de 19 tahsis gözüküyor. Kütahya’da şimdi 3. OSB çalışması yapılıyor. KUTSO Başkanı Yardımcısı ve Kütahya 2. OSB Başkanı Salih Çetiner, “Doğuş Otomotiv gelsin istiyoruz. 8 bölgeye bakıp 2’ye düşürdüler. Kütahya ve Polatlı kaldı. 34 kritere göre değerlendirme yapıyorlar” dedi. 

Kütahya’da ne olabilir? 

Zerka Genel sekreteri Veli Oğuz ve diğer yönetici kadrodan Planlama ve Ar ge birim başkanı İskender Cem Leblebici, Kütahya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü Kutlu Eser, Kütahya hakkında bigiler verdi. ZERKA’nın önerdiği öncelikli projeler: Aizanoi antik kentinin canlandırılması, Altıntaş’a OSB ve termal seracılık merkezi kurulması, bölgesel fuar, kongre merkezi, maden, kimya, metal olayan mineral araştırma enstitüsü kurulması, lojistik merkezi, Murat Dağı turizm merkezi, gıda araştırma enstitüsü... Zerka Tepav araştırmasına göre Kütahya için önerilen yatırım alanları tekstil, bisküvi gıda, mobilya, meyve sebze işleme, ulaşım araçları bakım onarımı. İlde gıda imalatı ve metalik olmayan mineral ürünlerde ‘kümelenme’ potansiyeli var. 

Kütahya’nın potansiyel açıdan önemli olduğu görüşü haklı. Ancak Anadolu kentlerinde izlenebilen temel sorun Kütahya’da da var. Her şey, her sektör olsun isteniyor. Gediz’e üniversite isteniyor mesela!.. Her ile havaalanı gibi “her ile üniversite” politikası Türkiye’yi onlarca yetersizlikle malul üniversite sahibi yaptı. Bir odak eksikliğine dikkat çekmek gerekli. Nafi Güral da konuşmasında, “Kütahya’da en önemli ihtiyaç, modeldir. Hep konuştuk masada kaldı, inanılmaz bilgi birikimi var israf ettik. 1930’lu yıllarda başlayan birinci sanayileşme atılımının iş öğrettiği çalışanlar emekli olduklarında tazminatlarıyla ev, yazlık aldılar. Bu paralar işe yatırılsaydı, çok farklı noktada olurduk.” Model tartışmasında Güral’ın işaret ettiği iki sektör var; Makine ve kimya! Son bir notla bu bahsi kapatalım. İlde ‘havamania sorunu’ çözülmüş. İnşaat çok hızlı büyüyor. Konut siteleri yapılıyor. Bu ara satışlar biraz durgun. Kentsel dönüşüm çalışmalarının sektörü hareketlendirmesi bekleniyor.