NABUCCO'ya kim gaz verecek?

Serdar İSKENDER / Makina Yük. Mühendisi / TÜTEV Enerji Danışmanı

Nabucco Projesi'nde ilk imzalar, 13 Temmuz 2009'da Ankara'da atılmıştı. Nabucco Projesi'yle, Hazar Havzası'ndaki doğal gazın Türkiye üzerinden, Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya güzergahını izleyerek Güney Avrupa'ya taşınması planlanıyor.

Projenin imzasından dokuz ay geçtikten sonra Nabucco Projesi'nin belirlenen hedeflerin ne kadarına ulaşabileceği merak edilmeye başlandı. Nabucco Projesi'nde her şey yolunda giderse, ilk doğal gaz sevkiyatının 2013 yılında başlaması bekleniyordu. 2013 yılında, hatta 8-11 milyar metreküp doğal gaz verilmesi planlanıyordu. Ancak, 2010 yılının ilk çeyreği bitmek üzereyken, henüz borulama ihalesi için duyuruya bile çıkılmadı. Her geçen gün, projeye ilk gaz verme tarihi olan 2013 yılının ötelenmesine neden oluyor. Nabucco'nun hızlanabilmesi amiyane tabirle projeye gaz verilmesi gerekiyor.

Proje hızlandırılsa bile şu an için hatta verilecek gazda bulunmuyor. 2013 yılında ise hatta kimin gaz vereceği, projeye imza atanların bile cevabını net olarak bilemedikleri bir soru olsa gerek. Çünkü, projenin başlangıcında, Nabucco Boru Hattı'nın Erzurum <http://tr.wikipedia.org/wiki/Erzurum>'da Türkiye-İran Doğalgaz Hattı <http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=T%C3%BCrkiye-%C4%B0ran_Do%C4%9Falgaz_Hatt%C4%B1&action=edit&redlink=1> ile birleştirilmesi düşünülüyordu. Ancak, İran doğal gazının Avrupa'ya açılacak olması Amerika'nın ambargosuyla karşılaştı. Bu aşamada, dünyanın en büyük doğal gaz rezervine sahip ülkesi İran'ın doğal gazı Nabucco ile de Avrupa'ya ulaşamayacak gözüküyor.

Projenin başlangıcında, potansiyel doğal gaz kaynaklarından biri olan Kazakistan Nabucco'ya gaz vermeyeceğini ve Rusya ile birlikte hareket edeceğini açıkladı. Mısır, Suriye ve Irak'ın mevcut şartlarda, dikkate alınacak miktarda satacak doğal gazı bulunmuyor.

Azerbaycan'ın yıllık 15 milyar metreküp doğal gaz ihraç potansiyeli bulunuyor. Azerbaycan Haziran 2009'da, ihraç ettiği doğal gazın yarısını Rusya'ya satma konusunda uzun vadeli bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşmayla, Azerbaycan'da Nabucco'ya gaz veremeyecek gözüküyor.

Projenin imzası sırasında,Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov, Nabucco için doğalgaz satmaya hazır olduklarını bildirmişti. Ancak, Nabucco Projesi'nin imzasından çok kısa bir sonra Aralık 2009'da Çin Devlet Başkanı Hu Jintao, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Berdimuhammedov yıllık 40 milyar metreküplük kapasiteye ulaştırılması beklenen doğalgaz vanasını birlikte çevirdiler. Bu projeyle, Türkmenistan'ın doğal gazı Çin'e kadar ulaştırılacak.

Türkiye ve Avrupa Birliği üzerindeki doğal gaz tekelinin kırılmasını istemeyen Rusya'da, Nabucco Projesi'nin gerçekleşmesini istemiyor. Türkiye kullandığı doğal gazın yüzde 65'ini, Avrupa Birliği ülkeleri ise yüzde 50'ye yakınını Rusya'dan ithal ediyor. Rusya, doğal gaz fiyatlarını tek başına belirleme lüksünü kaybetmemek için Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan'la büyük miktarlarda, uzun süreli doğal gaz anlaşmaları yapıyor. Bu anlaşmalar sayesinde Nabucco Boru Hattı devreye alınsa bile Hazar Havzası'ndan, hatta doğal gaz verilmesini engellemek istiyor.

Asrın rüya projesi olarak değerlendirilen Nabucco Projesi, gaz tedariği konusunda büyük sıkıntılarla yola çıkmış gözüküyor. Gelinen noktada, Nabucco'ya kim gaz verecek? sorusuna cevap aranıyor.