Ortadoğu-Avrasya Bölgesi ilişkilerinde neler oluyor… Türk- İsrail ilişkilerine Rusya nasıl bakıyor……

Yrd. Doç. Dr. Hülya ARSLAN / Avrasya Araştırma ve Uygulama Merkezi, OKAN ÜNİV.

hulya.arslan@okan.edu.tr

Gazze'ye insani yardım taşıyan ve içersinde 33 ülkeden 581 yolcunun bulunduğu " Mavi Marmara" gemisine İsrail askerlerince yapılan baskın, Rusya Devlet Başkanı Dimitry Medvedev'in Rostov-na-Donu kentindeki basın toplantısında " insanların ölümü telafi edilebilir değil ve kesinlikle gereksizdi"  sözleri ile kamuoyuna yansıdı. Rusya'nın önemli bir düşünce kuruluşu olan "Uluslararası Sosyal Politika Enstitüsü" Müdürü Vyaçeslav İgrunov'un bu konudaki açıklamaları önümüzdeki günlerde önemli gelişmeler beklendiğinin işaretidir.

Rusya'nın resmi haber ajansı olan "Rusya'nın Sesi" radyosunda 2 Haziran'da konuşan Vyaçeslav İgrunov, "Türkiye-İsrail arasındaki gergin sürecin ciddi boyutlara varmayacağını" belirtmiştir.   Türkiye'nin, İsrail ve Suriye arasında olumlu bir diyalogun başlaması için önemli adımlar atmasından ve Türkiye'nin bu konudaki kilit konumundan çıkmak istemeyeceğinden bahseden V. İgrunov,  Türkiye'nin bu siyasetine ABD'nin nasıl bakacağı ve nasıl bir politika izleyeceği hususunda  "ABD'nin İsrail'i desteklemekten vazgeçmeyeceğini" ifade etmiştir. Rusya, AB ve ABD'nin Ortadoğu politikasında büyük değişme beklememekle beraber İsrail'e karşı etkin rol oynamayacağını düşünmektedir.  Bunun yanında Rusya'nın yüksek tirajlı önemli bir ekonomi gazetesi olan "Kommersant Gazetesi" ne Başbakan Putin'in basın sözcüsü Dimitry Peskov'un " ilişkiler stratejik ortaklık niteliklidir" demeci yanında gazetenin enerji çevrelerinden aldığı bilgiler doğrultusunda Rusya'nın  Türkiye'ye  stratejik ortak gözüyle bakabileceğini haberleri yer almıştır.

Türkiye-Rusya arasında kısa süreli de olsa vizenin kalkması oldukça önemli bir gelişmedir. Rusya, vizenin AB ülkelerinde de kaldırılmasından yana tavır koymaktadır.  Rostov kentinde yapılan Rusya - AB Zirvesinde de vize konusu ağırlıklı olarak gündeme gelmiş, Zirve sırasında yaptığı konuşmada Rusya Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev, "Ülkemiz vizelerin kaldırılması konusunda hazır" demiştir. Öte yandan Rusya'nın bu isteğine karşılık AB buna olumlu yaklaşmamıştır.

2 Haziran'da İzvestiya Gazetesi'nde yer alan haberde, Rusya-AB İşbirliği Anlaşması kapsamında Rusya'nın istediği vize düzenlemelerinin yer almadığı ifade edilmiştir.

Avrasya Bölgesi için Rusya Devlet Başkanı Medvedev'in imzaladığı 17 anlaşma çok önemlidir.

1. Doğalgaz için yapılan her görüşme ve atılan her imza bölge ülkelerini ve ABD'yi düşündürmektedir.

2. Vize ve gümrük uygulamaları için alınan her bir basitleştirme kolaylaştırma kararı AB ülkelerini yakından ilgilendirmektedir.

3. Ulaştırma alanında konuşulan projelerin yatırıma dönüşmesi çevre ülkeler kadar, uluslararası finans kuruluşları için de dikkatle takip edilmektedir.

4. Projelerin gerçekleştirilmesi için, inşaat firmalarının, ticaret şirketlerinin ve sanayi kuruluşlarının beklentileri yoğunlaşmıştır.

5. İran nükleer programı, Afganistan'da değişmekte olan siyasal yapı, Pakistan'da oluşan iç kargaşa gibi "bölgesel sorunlar" Dünya'nın sorunu haline gelmiştir.

Bu konular,  Vladimir Putin'in  " 3. Asya'da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı" sebebiyle İstanbul'daki görüşmelerde ele alınacağı ve ilerleme sağlanacağı beklenilmelidir.  "İran uranyum takas anlaşması", "Gürcistan'ın toprak bütünlüğü",  "Karabağ konusunda AGİT-Minsk Grubu ilkelerine aykırı davranılmaması gerektiği", "KKTC'yi asla tanımayacakları" gibi açıklamaları ile dikkati çeken tecrübeli bir diplomat olan Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un PUTİN'e  eşlik etmesi ayrı bir önem taşımaktadır.