Özel sektör sebze-meyve hali kurabilecek

Mehmet KAYA

ANKARA - Hal Yasası'na bağlı olarak çıkarılan yönetmelikte, özel sektörün belediyelerden izin almak koşuluyla sebze-meyve hali kurabilmesinin şartları belirlendi. Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelikte, büyükşehir belediyeleri hariç her belediyede tek bir halin olması, hallerde faaliyet gösteren tüccarların işyerlerini devredebilmesi-satabilmesine ilişkin şartlar da belirlendi.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve önceki gün Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelikte, işyeri sayısı 30 ila 100 arasında olan toptancı halleri küçük, 101 ila 250 olanlar orta, 251 ve üzeri olanlar ise büyük toptancı hali olarak sınıflandırıldı. Her bir toptancı halinin taşıması gereken asgari şartlar sayıldı. Buna göre bütün toptancı hallerinde idare binası, fiyat panosu, bilgi işlem sistemi, hoparlör sistemi, aydınlatma sistemi, güvenlik kamerası, giriş-çıkış kontrol kulübesi, ağırlık kontrol ünitesi, çöp toplama yeri, tuvaletler, otopark ve boş ambalaj depolama yeri zorunlu olarak bulunacak. Orta ve büyük toptancı hallerinde ise bunlara ek olarak laboratuvar bulunacak. Tüccarların talebi halinde ise soğuk hava deposu ile tasnifleme ve ambalajlama tesisleri kurulabilecek. Bu şartlara uyum için 1 Ocak 2015'e kadar süre verildi. Bu tarihte şartları yerine getirmeyen hallere 100 bin TL ceza verilecek.

Bilgi işlem servisini vermeyen hal işletmecisine 100 bin TL ceza verilecek

Bakanlığın uygulamaya koyduğu hal kayıt sistemi ile entegre olacak bilgi işlem sistemi de bu yılın sonuna kadar bütün hallerde uygulamaya girecek. Bunun için gerekli altyapıyı kurmayan hallere 100 bin TL ceza uygulanacak.

Belediyelerde toptancı hali kurabilecek

Yönetmelikle, hal kurma tekelinin kaldırılmasına imkan da sağlandı. Belediyelerden izin almak ve teminat yatırmak şartıyla anonim şirket veya kooperatif şeklinde örgütlenmek koşuluyla gerçek veya tüzel kişiler toptancı hali kurabilecek. Büyükşehir belediyeleri dışındaki her belediye örgütlenmesinde yalnızca bir toptancı hali olacak. Belediyeler birlik kurarak toptancı hali kurabilecek.

Faaliyette olan toptancı hallerinden, şehir içinde kalanlar, trafiğe yük getirenler, yeterli alanı olmayanlar Toptancı Hali Kuruluş Komisyonu tarafından hazırlanacak rapora bağlı olarak taşınacak veya kapatılabilecek. Yönetmelik şartına uymayan haller belediyeler tarafından kapatılabilecek. Hal yöneticileri üniversite mezunu olacak. İlçe ve beldelerde ise lise mezunları yöneticilik yapabilecek.

Toptancı hallerinde faaliyet göstereceklere düzenleme

Toptancı hallerindeki işyerleri kiralama ve satış yoluyla elde edilebilecek. Mevcut tahsisli işyerleri 12 yıl süreyle halen faaliyette bulunan tüccarlar tarafından kiralanmış sayılacak. Kira süresi sona erenler, "serbest rekabeti engelleyici anlaşmalar yapmamış, piyasada darlık oluşturucu davranışlarda bulunmamış, gerçeğe aykırı rapor ve belgeler düzenlememiş olması kaydıyla" ihalesiz olarak kira sürelerini uzatacaklar. İşyerleri, vefat, çalışamayacak durumdaki hastalık, kaza, yaşlılık hallerinde mirasçılara devredilebilecek.

Künyesiz ürün satılamayacak

Toptancı hal tüccarlarından, ticari faaliyette hakem heyetleri kararlarıyla oluşan alacakları hızlı yapabilmek amacıyla teminat alınacak. Alış bedellerinden kanuni kesinti dışında kesintiye gidilemeyecek. Hallerde, kasa, çuval ve sandık gibi temel ürün ambalajları kullanılacak ve bölünme yapılmadan satış gerçekleşecek.  Temelde tüm toptan sebze meyve ticareti toptancı haller üzerinden yapılacak. Ancak işlenmek veya ihraç edilmek üzere sanayicilere satılanlar, üretici örgütleri tarafından satılanlar ve iyi tarım uygulamaları kapsamında üretilen ürünler hal yönetimine bilgi vermek şartıyla, hal dışında satılabilecek.

Hallerde ürünler künyesiz satılamayacak. Künyelerde, malın üretim yeri, cinsi, miktarı, hangi üretici/işletmeye ait olduğunu, varsa sertifika bilgileri yer alacak. Toptancı hallerde satılan ürünlerden yüzde 1 hal rüsumu alınacak.


Canlı hayvan gümrük  vergisi yüzde 30'a yükseltildi

Bakanlar Kurulu, geçen yıl Ramazan ayından önce yüzde 15'e düşürdüğü canlı hayvan ithalatındaki  gümrük vergisi yükümlülüğünü yüzde 30'a yükseltti. Resmi Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı'na göre 0102.29.91.00.11 Gümrük Tarife Pozisyonlu ağırlığı 400 kg'ı geçen erkek danalar ile 0104.10.30.00.00 GTİP'li 1 yaşından küçük kuzuların ithalatında gümrük vergisi yüzde 30 olarak uygulanacak.

Et ve Balık Kurumu'nun gümrüksüz ithalat yapabildiği canlı hayvanlar için özel sektör 8 Temmuz tarihinden itibaren yüzde 30 vergi ile ithalat yapabilecek. Ancak yerli besiciler, vergi artışının Mart ayından bu yana gündemde olduğuna dikkat çekerek, artış olacağı haber alan ithalatçıların aradan geçen aylar boyunca binlerce hayvan için ithalat başvurusu yaptığını belirtirken, yaklaşan Kurban Bayramı öncesi yine büyük sıkıntıya gireceklerini bildirdiler.