Reel sektörün döviz açığı 100 milyar dolara gidiyor

Naki BAKIR

ANKARA - Finans kuruluşları dışındaki şirketler kesiminin son yıllarda rekor düzeyde büyüyen döviz pozisyon açığı, 100 milyar dolara yaklaştı.

DÜNYA'nın belirlemelerine göre finansal kesim dışındaki firmaların döviz mevduatı ve menkul kıymetler ile ihracat alacakları ve yurtdışındaki doğrudan yatırımlarından oluşan "döviz varlıkları" ile dövize dayalı kredi borçları ve ithalat borçlarından oluşan "döviz yükümlülükleri" arasındaki makas, krizden çıkış yılı olan 2010'da daha da açıldı.

Geçen yıl döviz varlıkları yüzde 9.4 oranında 7 milyar 483.1 milyon dolar artışla 86 milyar 699.4 milyon dolar olurken, yükümlülükler yüzde 15.8 oranındaki 24 milyar 655.4 milyon dolarlık artışla 181 milyar 12.5 milyon dolara ulaştı. Bu gelişmeyle, söz konusu kesimin "net" döviz pozisyon açığı geçen önceki yıla göre yüzde 22.3 oranında 17 milyar 172.2 milyon dolarlık artışla 94 milyar 313.1 milyon dolara ulaştı.

Varlıkların büyük bölümü mevduat

Finansal kesim dışındaki firmaların varlıkları içinde en büyük bölümü oluşturan yurtiçi ve yurtdışı bankalardaki döviz mevduatları geçen yıl yüzde 8.5 artışla 62 milyar 115.5 milyon dolara çıktı. Şirketler kesiminin yurtdışındaki doğrudan sermaye yatırımları yüzde 11.3 artışla 12 milyar 601 milyon dolara, ihracat alacakları yüzde 13.5 artışla 10 milyar 805 milyon dolara, menkul kıymetler portföyü de yüzde 5.5 artışla 1 milyar 177.9 milyon dolara yükseldi.

2010 sonu itibariyle şirketler kesimi yükümlülüklerinin 162 milyar 937.6 milyon dolarlık bölümü, nakdi döviz kredilerinden oluştu. Geçen yıl yüzde 15.5 oranında 21 milyar 812.2 milyon dolar büyüyen söz konusu kredilerin 81 milyar 884.4 milyon dolarını yurt içi, 81 milyar 53.2 milyon dolarını ise yurt dışından kullanılan krediler oluşturdu. 2010 yılında firmaların yurt içindeki banka ve finans kurumlarından kullandıkları kredi hacmi yüzde 62.7 oranında net 31 milyar 552.8 milyon dolar büyürken, yurt dışı kredi borcu bakiyesinin yüzde 10.7 oranında net 9 milyar 740.6 milyon dolar azaldığı dikkati çekti. Finans kesimi dışındaki firmaların ithalat borçları toplamı da geçen yıl yüzde 18.7 oranında 2 milyar 843.1 milyon dolar büyüyerek 18 milyar 74.9 milyon dolar oldu.

Açık, yedi yılda 3.6 kat büyüdü

Türkiye ekonomisinin uluslar arası finans sistemine entegrasyonun tamamlandığı 2003-2010 arasında şirketler kesiminin döviz pozisyon açıkları rekor bir hızla büyüdü. 2003 yılında bu kesimin varlıkları 30.2 milyar, yükümlülükleri 50.7 milyar dolar, açıkları da 20.5 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. 2003-2010 arasında; finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları yüzde 187 oranında 56.5 milyar dolar, yükümlülükleri yüzde 257 oranında 130.3 milyar dolar arttı; bunun sonucunda açık pozisyonları yüzde 360.7 oranında 73.8 milyar dolar büyüdü.