Serbest meslek erbabının Ar-Ge çalışmaları için izni var, indirim hakkı yok!

YILMAZ SEZER

Ülkemizde sunulan teşviklerden bir tanesi de, firmaların araştırma geliştirme faaliyetleri nedeniyle katlanmış oldukları maliyetleri, belirli şartlar dâhilinde vergi matrahlarından indirebilmeleridir. Burada esas olan, yapılan Ar-Ge harcamalarının hangilerinin ve hangi esaslara göre gider yazılabileceği kadar, hangi kazanç sahipleri tarafından da gider yazılabileceğidir. 

Bize göre birçok konuda olduğu gibi bu konuda da serbest meslek kazancı sahipleri mağdur edilmektedir. Öncelikle serbest meslek kazancını ve serbest meslek faaliyetini tanımlamamız yerinde olacaktır. Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak nitelendirilmektedir. Serbestmeslek faaliyeti ise, sermayeden çok şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Gelir Vergisi Kanunu'nun, “Gelir vergisi matrahının tespiti” başlıklı 89. maddesi hükmünde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden hangi indirimlerin yapılabileceği belirtilmektedir. Söz konusu maddenin 9. Fıkrasında ise "mükellefl erin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100'ü oranında hesaplanacak Ar-Ge indirimi"nden bahsedilmiştir. 

5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun'un 3. maddesinin 1. fıkrasında da "Ar-Ge indirimi teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıfl ar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer AR-GE personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının yarısı, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 10. maddesine göre kurum kazancının ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 89. maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır” hükmü yer almaktadır.

31.07.2008 tarihli ve 26953 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği'nin 8. maddesinin 1 numaralı bendinde “Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı 31.12.2023 tarihine kadar Kurumlar Vergisi Kanununun 10. maddesine göre kurum kazancının ve Gelir Vergisi Kanunu'nun 89. maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır" denilmektedir.

Yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri çerçevesinde mükellefl erin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri Ar-Ge harcamalarını kurum kazancının ve ticari kazancın tespitinde indirim yapılması mümkün iken, serbest meslek kazancının tespitinde indirim yapılması konusu mümkün bulunmamaktadır. Çünkü kanun koyucu Ar-Ge çalışmalarının serbest meslek kazancı için bir gider olmadığını öngörmektedir. Yani kanunla serbest meslek erbabının Ar-Ge çalışmaları yapamayacağı öngörülmüştür. Yapılan çalışmalarının aynı nitelikte olduğu kabul edildiğinde, kurum kazancının ve ticari kazancın tespitinde gider olarak kabul edilmesi buna karşın serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak kabul edilmemesi kabul edilemez bir uygulama olarak karşımızda durmaktadır.