SGK kayıtdışılık ile mücadele de kararlı!

Ülkemizde halen daha çözüme kavuşturulamayan 'kayıtdışı' ekonomi her alanda kendisini göstermekte. Birçok önlem, teknolojik yenilikler ve yaptırımlara rağmen %30 civarında olduğu düşünülmekte. Malumunuz üzere bunu bire bir tespit etmekte mümkün değildir. Dünya sıralamasına baktığımız zamanda hatırı sayılır bir yerde olduğumuzda unutulmamalıdır. Bu oran ile ne yazık ki az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler arasında yer almaktayız.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) özellikle son can yakıcı iş kazaları ve olaylardan sonra bu durumu mercek altına almış olup ardı ardına çözüm önerileri sunmuştur. Bunlardan ilki maaşların banka kanalı ile ödenmesi olmuş, bunu meslek kod tanımlamaları takip etmiştir. Daha sonra ise 10 Haziran 2014 gün ve 29026 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kayıtdışılık ile Mücadele Tebliği olmuştur.

Söz konusu tebliğ 01 Ağustos 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Tebliğin detayları şu şekildedir; Bireysel tüketici kredisi kullanmak isteyenler ya da kredi kartı almak isteyen kişilerin bankaya ibraz etmiş oldukları ücret pusulaları veya maaş beyan yazılarının bir kopyası banka tarafından SGK’ya bildirilecektir. Bu sayede işveren tarafından bildirilen aylık prim kazanç bildirgesi ile beyan edilen maaş tutarı çapraz kontrole tabii tutacaktır. Yapılacak çapraz kontrollerle kayıt dışı çalışanlar ve aldıkları maaşlar aylık prim hizmet dökümü ile karşılaştıracaktır. Farklılık olması durumunda ise işvereni yaptırımlar ve idari para cezaları salınacaktır.

Bunun yanında bankalar maaş hesaplarına ait müşterilerinin TC kimlik numarası, işyeri unvanı, açık adresi, işe başlama tarihi ve meslek bilgilerini de SGK’ya bildirecektir. Ayrıca 6 ay süreyle hareket görmeyen hesaplara ait bilgileri de kurumla paylaşacaktır. Kamu kurumlarında çalışanlara ait hesaplar bu uygulamadan muaf tutulmuştur. SGK’nın talep etmesi halinde prim borcu bulunanlara ait iş ve ev adresleri ile hesap bilgileri banka tarafından kuruma bildirilecek ve borçluların banka hesaplarına hızlı bir şekilde elektronik haciz uygulanacaktır.

SGK yukarıda bahsetmiş olduğumuz uygulamayı yaklaşık 1.5 yıldır uygulamakta. Uygulama esnasında meydana gelen sorunların çözümü için SGK Genelgesi 2015/25 (Kayıt dışı istihdam ile mücadele) yayınlanmıştır. Söz konusu genelde de kısaca şu hususlar ele alınmıştır; İşverenlerin maaş ödemesi adı altında birçok kişiye ödeme yaptığı fakat bu ödemeler içinde işçilerden ziyade işverenle iş ilişkisi olmayan vergi mükelleflerinin de olduğu tespit edilmiştir. İnceleme neticesinde yapılacak bu tespitler için işverenin adresine gönderilecek iade taahhütlü tebligat ile izahat istenilecektir. Kredi kullanım veya kredi kartı temini amacıyla bankalara başvuran işçilerin ibraz etmiş oldukları maaş beyanları ile kuruma verilen aylık hizmet dökümleri arasında farklar olması halinde de yine işverenin adresine iade taahhütlü tebligatlar gönderilerek izahat istenilecektir. İşveren tarafından verilen bilgi ve belgeler değerlendirilerek sigortalı sayılması gerektirecek nitelikte olup olmamasına göre gerekli işlemler yapılacak ve bu hususlar gereğinin yapılması için il müdürlüklerine gönderilecektir. 

Sonuç olarak kayıt dışı ile mücadelenin her alanda ve kararlılık ile sürdürülmesi gerekmektedir. Kısmı yapılması halinde ise amacının dışında farklı sorunlara sebebiyet verebilmektedir. Bahsi geçen uygulama ile artık ücret pusulası yerine personelinize aldığı ücreti veya hatıran daha fazla bir meblağı antetli kağıdınıza yazıp veremeyeceksiniz, aksi taktirde başınız çok büyük derde girecektir. Tabii ki gerçek maaşların beyan edildiği bir ortam işçinin gerek bugünü gerekse de emekliliği için çok büyük bir avantajdır. Fakat masanın diğer tarafından bakınca işverenin maliyeti ve yükü de hafife alınamayacak kadar ağırdır. Asgari ücrette yapılacak yaklaşık %30’luk artış ve bu artışın tamamen işverene yüklenmesi durumunu da göz önünde bulundurursak durumun ciddiyeti ortadadır. Kısmi bir düzenleme ile kayıt dışı ile mücadele ne yazık ki tarafları karşı karşıya getirecek olup işi içinden çıkılmaz bir hale dönüştürecektir. Bu kapsamda işverene destek verilmesi ve yükünün hafifletilmesi şarttır. Bunun yanında kayıtdışılık ile mücadelenin tüm alanlara yayılması ile sorunlarımız kalıcı çözümlere kavuşturulabilecektir. Daha güçlü bir ekonomiye, yaşanabilir bir refah düzeyine ulaşmamız temennisi ile saygılar sunuyoruz.