Sigorta prim teşviklerinden geriye dönük yararlanma

Bilindiği üzere, işverenlere çalıştırdıkları sigortalılar ile ilgili değişik düzenlemelerle getirilmiş sigorta prim teşvikleri bulunmaktadır. İşverenler özel durumlarına göre bu teşviklerin bir ya da birkaçından faydalanabilmektedirler.

İşverene teşvik sağlayan düzenlemeler;

- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,
- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu,
- 4857 sayılı İş Kanunu,
- 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile 5225 sayılı Kültür Yatırımlarını ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kapsamında belirtilmiştir.
Bu mevzuat hükümleri gereğince Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanmakta olan on farklı sigorta primi teşvik çeşidi bulunmaktadır. Söz konusu düzenlemelerde belirlenen sigorta primi teşvikleri aşağıda belirtilmiştir.

1) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi işveren hissesinden beş puanlık prim indirimi,
2) Yurtdışına götürülen/gönderilen sigortalılar hakkında genel sağlık sigortası primlerinin işveren hissesinden beş puanlık prim indirimi,
3) On ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenlere yönelik beş puanlık prim indirimine ilave altı puanlık sigorta primi teşviki,
4) Yatırımlarda Devlet Yardımı Hakkında Kararlar çerçevesinde işverenlere sağlanan sigorta primi teşviki,
5) İşsizlik ödeneği alan sigortalıları istihdam eden işverenlere yönelik sigorta primi teşviki,
6) Genç ve kadın istihdamına yönelik sigorta primi teşviki,
7) Genç ve kadın istihdamı ile mesleki eğitimin özendirilmesine yönelik sigorta primi teşviki,
8) Engelli sigortalıların istihdamına ilişkin sigorta primi teşviki,
9) Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik sigorta primi teşviki,
10) Kültür yatırım ve girişimlerinin desteklenmesine yönelik sigorta primi teşviki.

Sigorta primi teşvikleri ile ilgili uygulamalar bahsedilen kanunlarla düzenlenmiş olmakla birlikte, işverenlerin hangi teşvikten yararlanacakları, teşviklerden geriye yönelik yararlanıp yararlanamayacakları ya da bir sigortalının birden fazla teşvik kapsamına girmesi durumunda hangi yolu izleyeceklerine açıklık getirmek üzere, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nce 18.03.2015 tarih, 2015/10 sayılı genelge yayınlanmıştır.
Söz konusu genelgede, bir sigortalının aynı ayda birden fazla sigorta primi teşviki kapsamına girmesi durumunda, işverenlerin bahse konu sigortalıyı tercih edecekleri herhangi bir sigorta primi teşvikinden yararlanmak üzere kuruma bildirebilecekleri belirtilmektedir.

Bununla birlikte, uygulamada bazı işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini tercih ettikleri sigorta primi teşvikine ilişkin ilgili kanun numarasını seçmek suretiyle düzenleyip teşvikten yararlandıktan sonra, yararlanılan bu sigorta primi teşvikinin değiştirilmesi yönünde talepte bulunmalarından kaynaklı sorunların çözüme kavuşturulmasını sağlamak üzere ise genelgede aşağıdaki açıklamalar yer almaktadır.
“Herhangi bir sigorta primi teşvikinden yararlandıktan sonra, geriye yönelik başka bir sigorta primi teşvikinden yararlanma talepleri hakkında yapılacak işlemler

Sigortalının aynı ayda/dönemde birden fazla sigorta primi teşviki kapsamına girmesi durumunda, işverenlerin bu sigortalıyı cari aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin düzenlendiği tarihte tercih edecekleri herhangi bir sigorta primi teşviki kapsamında ilgili kanun numarasını seçmek suretiyle yasal süresi içinde kurumu bildirmeleri mümkün bulunmaktadır.

Örnek 1: 4857 sayılı Kanun'un 30'uncu maddesi kapsamında olan engelli bir sigortalının aynı ayda/dönemde 4447 sayılı Kanun'un geçici 10'uncu maddesinde belirtilen şartları da haiz olması durumunda; işverenler, söz konusu engelli sigortalı için e-Sigorta sistemi üzerinden 14857 ya da 06111 kanun numaralarından herhangi birini tercih etmek suretiyle sigorta primi teşvikinden yararlanabilmektedirler.

Bununla birlikte, sigorta primi teşviklerine ilişkin yasal düzenlemelerde yer alan usul ve esasların belirlenmesine ilişkin hükümler dikkate alınarak ilgili bakanlık ve kuruluşların görüşleri alınmak suretiyle konu yeniden değerlendirilmiş olup, bundan böyle aylık prim ve hizmet belgelerini tercih edilen sigorta primi teşvikine ilişkin kanun numarası seçmek suretiyle düzenleyip teşvikten yararlanıldıktan sonra, sigorta primi teşvikinin değiştirilmesi yönündeki talepler işleme alınmayacaktır.

Örnek 2: (B) AŞ’ce 15.1.2015 tarihinde işe alınan engelli sigortalının, aynı zamanda 4447 sayılı Kanun'un geçici 10 uncu maddesi kapsamında da olduğu ve işverence bu sigortalı için 2015/Ocak ayına ilişkin olarak 14857 kanun numarası ile yasal süresinde bildirim yapıldığı varsayıldığında, sonradan 2015/Ocak ayına ilişkin bu sigortalı için işverence 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen teşvikten yararlanmak üzere talepte bulunulması halinde, bu talep işleme alınmayacaktır.

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar, Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kapsamında yapılan talepler
5510 sayılı Kanun'un Ek 2'nci maddesinde yer alan sigorta primi teşviki uygulamasında;

• Ekonomi Bakanlığı'nca düzenlenen teşvik belgelerine istinaden kuruma iletilen bilgilerin sisteme kodlanmasının ardından ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğünce/sosyal güvenlik merkezince işverenlere teşvikten yararlanılmasına ilişkin bilgilerin resmi bir yazı ile bildirilmesi,

• Ekonomi Bakanlığı'nca yatırım teşvik belgesi verilen bir işyerine birden fazla yatırım teşvik belgesinin verildiği durumlarda her bir teşvik belgesi için ayrı bir işyeri dosyasının tescil edilmesi,

• Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar kapsamında desteklenen tersanelerin gemi inşa yatırımlarında, teşvikten yararlanılacak her bir gemi için ayrı bir işyeri dosyasının tescil edilmesi,

5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında sigorta prim teşvikinden yararlanacak işverenlerce, teşvikten yararlanmaya hak kazanıldığına ilişkin ilgili kurum, kuruluş, vakıf veya denetimle görevli şirketlerden alınan belgeler ile birlikte Kurumun ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak müracaat edilmesi,
5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanun'u kapsamında sigorta primi teşvikinden yararlanacak işverenlerce ‘Kültür Yatırım Belgesi’ veya ‘Kültür Girişim Belgesi’ ile kurumlar vergisi mükellefi olduklarına ilişkin ilgili vergi dairesinden alınan belgelerin sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine dilekçe ekinde ibraz edilmesi,
gerekmektedir.

Buna göre, anılan kanunlar kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğünce/sosyal güvenlik merkezince; söz konusu teşvik belgelerine istinaden işyeri tescil işleminin yapılamaması veya geç yapılması, işverenlerce ibraz edilen belgelerin ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğünce/sosyal güvenlik merkezince uygun görülmesine rağmen sisteme tanımlama işleminin yapılamaması veya geç yapılması, ilgili bakanlıkça gönderilen bilgilerin işverenlere hiç bildirilmemiş veya geç bildirilmiş olması nedenleriyle işverenlerce, başka bir sigorta primi teşvikinden yararlanmak üzere ilgili kanun numaralarından verilen aylık prim ve hizmet belgeleri yerine ilgisine göre farklı kanun hükümlerinde düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinin işleme alınmasına yönelik talepte bulunulması halinde, işverenin iradesi dışında oluşan bu durumlar nedeniyle ilgili kanunlar gereği geriye yönelik yararlanma talepleri, sonradan yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın işleme alınacağı anılan yönetmelik ile işverenlere müjdelemiştir.

Bu genelge ile geçmişe yönelik sigorta teşviklerinden yararlanma imkânı getirilmiş olup, sigorta prim teşviklerinden yararlanmak isteyen ya da birden fazla teşvik kapsamına giren sigortalılar konusunda ve yaşanılan diğer tereddütler konusunda uygulayıcılara yol gösteren bir düzenleme niteliğindedir.