Sigorta primi desteğinde dikkat çeken konular
VERGİ PORTALI / Recep BIYIK
Yeni teşvik sistemiyle ilgili geçen hafta iki makalemiz yayınlandı.
10 Haziran tarihli DÜNYA Gazetesi'nde yayınlanan makalede, yeni teşvik sistemini ve teşvik unsurlarını ana hatlarıyla açıklamaya çalışarak, bu teşviklerin ne kadar yeni olduğu konusundaki düşüncelerimi anlattım.
12 Haziran günü yayınlanan makalede ise yeni teşvik paketinin en önemli parçası olarak düşündüğüm kurumlar vergisi indirimi teşvikinden bahsettim.
Aynı konuya devam ederek, bu makalede de yeni teşvik unsurlarından biri olan sigorta primi desteğinden bahsetmek istiyorum.
Kuşkusuz yeni teşvik paketinin en önemli unsurlarından biri de sigorta primi işveren hissesi desteğidir. Diğerlerinden farklı olarak, işletme döneminde sağlanacağını tahmin ettiğim bu destek unsuru, hem uygulanan ekonomik politikalar açısından, hem de yatırımcılar açısından oldukça önemli. Bu destekle bir taraftan istihdamın artırılması için bir atak yapma olanağı doğarken, işletmeler üzerindeki vergi ve vergi benzeri yüklerin azalması nedeniyle işletmelere de ek bir kaynak yaratabilir.
Teşvik önemli ama şu an itibariyle niteliği, yatırımcıya sağlayacağı avantaj, koşulları ve yararlanma şekli henüz netleşmiş değil. Başbakan'ın sunumunda yer alan birkaç bilgi kırıntısı dışında, bu destekle ilgili konular henüz belirsiz.
Bütün belirsizliğe rağmen, bu desteğin önemi konunun bugünlerde tartışılmasını gerektirecek boyutta.
Mevcut istihdam destekleri
İstihdamı teşvik eden veya istihdam üzerindeki yükleri azaltmayı amaçlayan çok sayıda yasal düzenleme var. Bunların önemli bir bölümü de geçen yıl yapılan düzenlemelerle sağlandı.
İstihdam destekleri neler diye bakacak olursak, ilk akla gelenler;
- Özürlü sigortalıların, sigorta primine ait işveren hisselerinin Hazine'ce karşılanması
- Yeni işe alınan kadın ve 18-29 yaş arası gençlere ait sigorta primi işveren hissesinin 5 yıl boyunca kademeli olarak İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanması
- Sigorta primi işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazine'ce karşılanması
- AR-GE personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısının beş yıl süreyle Hazine'ce karşılanması
- Teknoloji geliştirme bölgelerinde çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personelinin ücretlerinin her türlü vergiden müstesna tutulması
- Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunanların, çalıştırdıkları personele ödedikleri ücretlerin gelir vergisinden müstesna olması
- 5084 sayılı kanun kapsama giren 49 ilde istihdam edilen işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin terkin edilerek ödenmemesi
- 49 ilde yer alan işyerlerinde çalışan işçilerin sigorta primlerinin işveren hisselerinin Hazine'ce karşılanması
- Kültür yatırım ve girişimlerde çalıştırılan işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin bir kısmının terkini
- Kültür yatırım ve girişimde çalıştırılan işçilerin sigorta primlerinin işveren hissesinin, bir kısmının Hazine'ce karşılanması
Yeni sigorta primi işveren hissesi desteği
Başbakan tarafından yapılan sunumdaki bilgilere göre, belirli bir süre için sigorta primi işveren hissesinin tamamı, asgari ücret üzerinden hesaplanan prim tutarıyla sınırlı olarak, Hazine tarafından karşılanacaktır.
Böylece işletmelere, istihdam edilen her bir işçi için, yaklaşık 130 liralık bir sigorta primi tasarrufu sağlanmış olacaktır.
Yapılan açıklamalara göre, bölgeler itibariyle destek aşağıdaki süreler için sağlanacaktır:
Bölgeler Bölgesel ve sektörel büyük proje yatırımları
1 2 yıl 2 yıl
2 3 yıl 3 yıl
3 5 yıl 5 yıl
4 7 yıl 7 yıl
Beklenen yasal düzenleme
Yeni teşvik sistemde sigorta primi işveren hissesi desteğiyle ilgili olarak nasıl bir düzenleme yapılacağı ve kanun gerekip gerekmediği henüz açıklanmış değildir.
Bir önceki bölümde sayılan sigorta primi desteklerinin tamamı kanunla getirilmiştir. Bu kanunlar Bakanlar Kurulu'na genel bir yetki düzenlemesi içermemektedir. Bu nedenle, söz konusu yasal düzenlemeler çerçevesinde, Bakanlar Kurulu'nca bir düzenleme yapılması olanaklı görülmemektedir.
Halen yürürlükte olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın dayanağını oluşturan beş kanun bulunmaktadır. Belki inanmayacaksınız ama Bakanlar Kurulu kararının hangi kanunlardan alınan yetki kapsamında yapıldığına baktığınızda, burada Katma Değer Vergisi Kanunu yer almazken, kararnamenin içeriğiyle ilgisi artık iyice kopmuş kanunlar gözükmektedir. Bu kanunlar şunlardır:
- 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun
- 933 sayılı Kalkınma Planının Uygulanması Esaslarına Dair Kanun
- 4684 sayılı kanun (KKDF ile ilgili yetki düzenlemesi içermektedir)
- 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
- 2976 sayılı Dış Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
Bunlardan hiç biri, Yatırımlarda Devlet Yardımları kapsamında sigorta primi desteği verilmesi konusunda Bakanlar Kurulu'na yetki vermemektedir. Bu nedenle bizce, sigorta primi desteği için mutlaka bir kanun çıkarmaya ihtiyaç vardır. Bu boşluğun Yatırımlarda Devlet Yardımları'yla ilgili genel bir çerçeve kanun çıkartılarak doldurulması tercih edilirse, ayrıca başka bazı teknik sorunlar da giderilmiş olur.
Yeri gelmişken Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın dayanağı olan kanunları da yeniden gözden geçirmekte yarar vardır. Mevcut kanunlardan bazıları belki korunabilir ama bunların arasına mutlaka Kurumlar Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi Kanunu da eklenmelidir.
Yapılması gerekenler
Yukarıda özetlenen çok sayıdaki desteğin istihdama katkısına şüphe yok. Ancak bütün bu desteklerin birbiriyle ve genel ekonomi politikasıyla ne kadar uyumlu olduğu tartışılır bir konudur.
Birbirinden kopuk, farklı gerekçelerle ve farklı şekilde düzenlenen bütün bu desteklerin topluca bir değerlendirilmesinin yapılmasına, en azından bir kısmının da konsolide edilerek sistemin iyileştirilmesine ihtiyaç var. Yeni teşvik sistemi, bunu yapmak için belki bir şanstı, ancak bu şansı zannediyorum kaybetmek üzereyiz.
Bunun yanında yatırımı ve istihdamı desteklemek istiyorsak, ücretler üzerinden ödenen gelir vergisi stopajını da bir şekilde yeni teşvik sisteminin parçası olarak düşünmek gerekmektedir.