SMMM ve YMM olmanın zorlukları

Orhan VANLIOĞLU / SMMM

Kamu harcamaları çeşitli tür ve miktarlardaki vergiler üzerinden finanse edebilmekte. Mükellefler ve vatandaşlardan toplanan bu vergilerin ise belirli bir yasa çerçevesi içerisinde ödenmesi gerekiyor. İşletmelerde faaliyetlerin ve işlemlerin sağlıklı ve güvenilir bir şekilde işleyişini sağlamak, faaliyet sonuçlarını ilgili mevzuat çerçevesinde denetlemeye, değerlendirmeye tabi tutarak gerçek durumu ilgililerin ve resmi mercilerin istifadesine mali müşavirler sunmakta. Tarafsız bir şekilde yüksek mesleki standartları gerçekleştiren mali müşavirler, SMMM ve YMM olabilmek için epey meşakatli bir yol izlemekte zorunda kalıyorlar. Örneğin mühendislik, avukatlık gibi diğer meslek grubu mensupları 4 yıllık üniversite tahsili ve 1 yıllık staj süresinden sonra imza yetkilerini kullabilmekte iken, mali müşavirlerin ise SMMM ve YMM olabilmeleri için en az 10 yıllık mesleki bir geçmişi ve yeterlilik sınavında da başarılı olması gerekiyor. Kamu adına vergi denetimi, vergi tahsilâtı, muhasebe kayıtlarının tutulması, vergi ödevlerinin süresinde yerine getirilmesi, SGK bildirimlerinin zamanında ifa edilmesi, kayıtlı ekonomiye geçilmesi konusunda fedakârca gece gündüz demeden az bir ücretle ve bu ücretlerini de çoğu zaman alamayan alsa bile uzun vadeli çeklerle veya açık hesaplarla ve mükellefin keyfine göre tahsilat yapabilen mali müşavirler YMM olmak için karşılaştıkları engelleri zaman zaman çeşitli vesileler dile getirmekteler. Geçtiğimiz günlerde de bir gazetenin mali müşavirlerin YMM olmaları için girdikleri sınavdaki "adaletsizlikler düzeltilmeli" diye dile getirdiği, bu meslek grubları arasındaki temsil yetkisi edinmede yaşanan bir adaletsizlik var. Evet, Türkiye de 4 yıllık bir üniversite mezunu nasıl SMM ve YMM olabiliyor, bunun serancamesine bir göz attığımızda;

Serbest mali müşavir olabilmek için;

1) 4 yıllık fakülte mezunu olmak, (işletme, hukuk, vs.)

2) Staja başlayabilmek için sınava gireceksiniz. Sınavı kazanamaz isen staja bile başlayamazsınız,

3) Staja başlama sınavını kazanırsanız en az üç yıl bir SMMM veya YMM gözetiminde sigortalı olarak staj yapacaksınız,

4) Staj döneminde internet üzerinden TÜRMOB'dan eğitim alacaksınız, aldığınız CD eğitimlerinden de sınava tabi tutulacaksınız,

5) 3 yıllık staj süresini başarılı bir şekilde tamamlamanız halinde SMMM sınavına gireceksiniz. Sınavlar klasik yapılacak ve siz sınavları kazanır iseniz SMMM olabileceksiniz. (3568 sayılı Kanun)

YMM olmak için ise ;

1) 10 yıl mali müşavirlik yapacaksınız, fiilen ve resmen bunu da belgeleyeceksiniz,

2) 10 yıl sonra da 10 adet dersten klasik bir yöntemle YMM sınavlarına gireceksiniz ve sınavları verebilmeniz halinde YMM olacaksınız,

3) Sınava girmek için ayrıca sınav başı 90 TL TESMER'e yatırmanız, (3568 sayılı Kanun)

gerekiyor.

SMMM'ler odaya aidat ödüyor. Bu sınav ücretine gerek olmadığı düşüncesindeyim. TÜRMOB ve TESMER'de SMMM staj, seminer, kurs, aidat adı altında para alıyor. Bu sınav ücreti ya kaldırılmalı veya 25 TL gibi bir tutara indirilmeli,

10 yıl içinde geçim derdi ile uğraşan SMMM'ler sınav sisteminin teoriye dayanması, SMMM mesleğinin uygulamaya yönelik olması nedeni ile bu sınavı kazanmaları oldukça da zor. Oysa Maliye Bakanlığı'nda denetim elemanı olarak görev yapanlar ile bazı meslek mensuplarının (üniversite hocalarının) bu güne kadar sınavsız YMM olma hakkı tanınmıştı. Son olarak devlet memurları (vergi denetim yapan) için yapılan sınava 10 yıldan bu güne kadar fiilen SMMM mesleğini icra edenler alınmamıştır. Ve mesleği icra edenleri derinden yaralamıştır. Burada adeta devlet kendi memuruna bir ayrıcalık tanımış mali müşavirlerin girmiş oldukları on adet derse karşılık tek sınav ve hem de test yaparak 1100 civarında kişiye YMM belgesi verilmiştir. Bu uygulamasonucu doğan haksızlığın giderilmesi açısından yeni bir sınav açılarak en az 10 yıldan beri SMMM mesleğini fiilen icra edenlere de test ve tek bir sınav ile YMM olmaları sağlanmalıdır.

Öte yandan YMM sınavlarında sorulan soru tekniği itibari ile kamuda çalışan denetim elemanlarının kazanmasına yöneliktir. Çünkü sorular mesleğin uygulamasına yönelik olmayıp teori bazındadır. Bu açıdan da Maliye Bakanlığı YMM kadro açıklığını tek sınavla, test olarak, kendi elemanlarına ayrıcalık yaparak kapatmakta mıdır? Bir de sınav sonuçlarının geç açıklanması problemi yaşanıyor. Sonuçlar iki ay sonra açıklanıyor ve yeni sınav dönemine ortalama 75 gün kalıyor ki, bu sürede hangi derse çalışılır. TESMER'den aldığımız şifahi rakamlara göre yılda ortalama 200 kişi sınava giriyor (yılda iki kez 400 kişi yapar bu sayı) belge alabilenlerin sayısı ise sadece 5. Evet bu yüzde 2.5 başarı demektir. Bu başarı oranı iyi mi, değilse neden, suçlu kim nerede?

Diğer taraftan konuyu başka bir gözle değerlendirir isek;

Örneğin avukat olmak, mühendis olmak için ilgili üniversiteden mezun olmak yeterli sayılmaktadır. Hukuk fakültesinden mezun olan bir kişi sınavsız olarak başlayacağı 1 yıllık staj sonunda mesleğinin istediği dalında (Boşanma, İcra, Ceza Hukuku, Ticaret Hukuku, İcra İflas Hukuku, Uluslararası Hukuk, Sosyal Güvenlik Hukuku, Anayasa Hukuku vs…..) icra edebilmektedir. Aynı şekilde mühendislik fakültesi mezunu olan bir kişi de kendi alanında serbest mesleğini sınavsız yapabilmekte ve sorumlu olarak imza atabilmektedir. Serbest meslek mensupları arasında SMMM'ler aleyhine ayrıcalık yapılması Anayasa'ya aykırıdır. 

YMM ler dünya kadar tasdik ve raporlara imza atıyorlar, bunların risklerini karşılayacak hiçbir sorumluluk sigortası limiti bu kadar yüksek değil. Çünkü sigorta şirketleri de 10 milyon TL limite kadar sigorta yapmaktadırlar. Bu limitin üstündeki riskler ne olacak kim karşılayacak, burası ise meçhul. Meslek mensuplarının riskleri bu sınırların çok üstünde gerçekleşebilmektedir.

Eleştirilen haksız uygulamalar ve çözüm yoları için talepler;

1) Mali müşavirler de avukatlar ve mühendisler gibi aynı haklara sahip olmalıdırlar,

2) YMM sınavları test yapılmalı, haksızlık kaldırılmalı. Yapılacak ise SMMM ve YMM sınavları yapılmalı.

3) YMM sınavları halen sadece Ankara'da yapılmaktadır. Bundan dolayı da mali müşavirler günlerce sıkıntı çekmekte otel odalarında kalmakta bir sürü masraflara katlanmaktadırlar. Bunun yerine YMM sınavları en azından Ankara, İstanbul ve İzmir de yapılmalıdır.

4) YMM sınavına giren SMM'ler için ders kitapları TÜRMOB tarafından bastırılmalı ve sınavlar bu kitaplar ile sınırlı tutulmalı. Halen hangi dersin sınav sorusunun nereden geleceği meçhuldür. Örnek; Yönetim muhasebesinde sorulan terim sorusu "Keizen Maliyetleme " Prof. Dr. Kamil Büyükmirza ve Prof. Dr. Yurdakul Çaldağ'ın kitaplarında bile bulunmamaktadır. (2011/2 dönem yönetim muhasebesi sınav sorusu.)

5) YMM sınavına gireceklere yukarıdaki şartların değişmemesi halinde 2 yıllık devam mecburiyeti olan eğitim şartı (akademi) getirilmeli ve bu surede yapılacak sınavlar neticesinde YMM hakkı verilmeli.

6) Sınavlara girme şartı olan 10 yıllık süre kaldırılmalı veya en azından 5 yıllık SMMM faaliyet süresinden sonra sınava girme hakkı verilmelidir.

7) Bu mesleği bu güne kadar fiilen icra eden SMMM'lere, YMM sınavı girişinde ayrıca bir ek puan verilmesi