Suriye toplantısından 'uzlaşı' çıkmadı

17 ülkenin katıldığı ve Viyana'da gerçekleşen 2. Suriye toplantısı sona erdi. Toplantıda ilerleme kaydedildiği belirtildi ancak Beşar Esad'ın Suriye'nin geleceğindeki yeri konusunda uzlaşı sağlanamadığı vurgulandı.

Fransa Dışişleri Bakanı Fabius'tan açıklama 

Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, Viyana’da yapılan Suriye görüşmelerinde bazı siyasi konularda ilerleme sağladıklarını, ancak Beşar Esad’in siyasi geleceği konusunda İran’la anlaşmazlığın sürdüğünü açıkladı. 

Suriye’deki iç savaşa siyasi çözüm bulmak amacıyla ABD ve Rusya’nın girişimleriyle Viyana’da düzenlenen ve Esad rejimine destek veren İran’ın ilk kez katıldığı uluslararası görüşmeler tamamlandı.

ABD, Rusya, Türkiye, Suudi Arabistan ve İran’ın da aralarında bulunduğu 17 ülkeden dışişleri bakanlarının katıldığı ve yaklaşık 8 saat süren görüşmenin ardından açıklama yapan Fransa Dışişleri Bakanı Fabius, Suriye’deki katliamlardan sorumlu tuttuğu Esad’in iktidarı bırakması gerektiğini söyledi.

Fabius, “Yüz binlerce Suriyelinin ölmesi, milyonlarca Suriyelinin sığınmacı haline gelmesi gerçek bir felaket. Ve bu felaketin asıl sorumlusu Beşşar Esad’dir” dedi.

Esad konusunda anlaşmazlık

Suriye konusunda belirleyici rol oynayan tüm ülkelerin ilk kez bir araya geldikleri toplantının önemli olduğunu ifade eden Fabius, yaklaşık 8 saat süren görüşmelerde birçok konuyu ele aldıklarını kaydetti.

“Bazı konularda farklı düşünüyoruz, özellikle de Sayın Beşşar Esad’in geleceği konusunda. Biz Esad’in Suriye’nin geleceğinde yeri olmadığını düşünüyoruz. Ancak bazı ülkeler, özellikle de İran farklı düşünüyor” diyen Fabius, şöyle devam etti:

“Ancak bazı konularda da ilerleme sağladık. Birleşmiş Milletler’in rolü, seçimler, yeni hükümet ve yeni anayasa konularında ilerleme sağladık. Bu konularda ortak anlayış sağladık ve bunlar bildiride yer alacak.”

Fabius tarafların siyasi çözüme dönük olarak çabalarını sürdüreceklerini ifade ederken, “İki hafta içerisinde aynı görüşme formatında yeniden bir araya gelmeyi kararlaştırdık” dedi.

Diplomatik kaynaklar, iki hafta içerisinde yapılacak görüşmenin zamanının ve yerinin henüz kesin olarak belirlenmediğini kaydettiler. 

Viyana'daki toplantıya ilk kez İran da katılmıştı.

Dışişleri Bakanı Sinirlioğlu'ndan açıklama

Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu, Viyana'daki Suriye görüşmelerine katılan ülkelerin çoğunluğunun Suriye'de "Beşşar Esed ile barışın mümkün olmadığı" konusunda mutabık olduğunu söyledi. 

Sinirlioğlu, Avusturya'nın başkenti Viyana'da 17 ülke dışişleri bakanlarının katılımıyla gerçekleştirilen "Suriye" toplantısından sonra Türk gazetecilere açıklamalarda bulundu.

Toplatının, bugüne kadar Suriye konusunda yapılan en geniş katılımlı toplantı olduğunu belirten Sinirlioğlu, bu bakımdan önem taşıdığını söyledi.

Ülkeler arasında temel anlaşmazlık noktalarının devam ettiğini kaydeden Sinirlioğlu, "Beşşar Esad'ı destekleyen ülkeler tutumlarında herhangi bir değişiklik işareti vermediler. En uzun tartışma bu konuda cereyan etti. Tabiatıyla Cenevre Bildirisi'ndeki temel formülasyon bugün de en geniş şekilde tartışıldı. Hatırlayacağınız üzere Cenevre'deki mutabakat Suriye'de bir siyasi değişimin sağlanabilmesi için bir geçiş sürecini öngörüyordu. Bu geçiş sürecinde bir geçiş yönetim organı tesis edilmesini öngörüyordu. Bunun zamanlaması konusu üzerinde geniş bir tartışma yapıldı ama henüz o konuda bir mutabakata varılamadı" dedi.

'Suriye'de Beşşar Esad ile bir barış mümkün değildir'

Gelecek iki hafta boyunca anlaşmazlıklar üzerinde görüşmelerin süreceğini aktaran Sinirlioğlu, "Bizimle birlikte toplantıya katılan ülkelerin büyük çoğunluğunun üzerinde mutabık kaldığı husus şudur, Suriye'de Beşşar Esad ile bir barış mümkün değildir. Bu konuda hiçbir tartışma yok. Bu konuda farklı düşünen ülkeler belli. Bu ülkelerin tutumlarında bir değişiklik olmadan somut bir gelişme sağlamak mümkün değil" diye konuştu.

Yeni bir Suriye'nin inşası

Bakan Sinirlioğlu, anlaşmazlıklara rağmen sürecin devam ettirilmesinde mutabık kalınmasını önemsediklerini vurgulayarak "Şayet Suriye'de barış ve istikrar isteniyorsa yeni bir Suriye'nin üzerinde mutabık kalınan ilkeler ve hedefler doğrultusunda inşa edilmesi için ortaya bir çerçeve çıkacaksa bu çerçevenin temel zemini Beşşar Esad'ın siyaset sahnesinden çekileceği bir geçiş sürecinin hayata geçirilmesidir. Şu anda tartışılan konu budur" değerlendirmesinde bulundu. 

Suriye'deki mevcut krizin, göç ve terör sorunu ortaya çıkardığına işaret eden Sinirlioğlu, "İkisi de Beşşar Esad'ın 4,5 yıldır halkına karşı yürüttüğü savaşın sonuçlarıdır. Eğer bu sorunların ortadan kaldırılması isteniyorsa biraz önce tarif ettiğim geçiş sürecinin hayata geçirilmesi gerekmektedir. O geçiş süreci neticesinde de ulaşılacak hedef bellidir, o da Beşşar Esad'ın siyaset sahnesinde yer almayacağı yeni bir Suriye'nin inşa edilmesidir" dedi.

'6 aydan daha fazla sürmeyecek'

Bakan Sinirlioğlu, her ülkenin "siyasi bir sürecin başlatılması" konusunda mutabık olduğunu ifade ederek "Bu siyasi sürecin ilk azami 6 ayı Beşşar Esad'ın siyasi geleceği konusundaki kararın verileceği dönem olacaktır. Bu 6 aydan daha fazla sürmeyecektir. Bu konuda geniş bir mutabakat bulunmaktadır. Bunu herkes kabul ettiğine göre burada tutumunu değiştirmesi gereken ülkeler bellidir. Bu konuda onların tutumlarının değişip değişmeyeceğini önümüzdeki günlerde göreceğiz" diye konuştu.

ABD Dışişleri Bakanı Kerry'den açıklama

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Suriye'nin geleceğine Suriye halkının karar vereceğini, siyasi sürecin Suriyelilerin liderliğinde ve sahipliğinde olacağını belirterek, "Suriye konusunda yeni siyasi sürece paralel olarak ve kesin bağlayıcı bir tarihte ülke çapında başlatılabilecek bir ateşkesin yöntemlerini ve uygulamasını ele almak konusunda BM ile anlaştık" dedi.

Kerry, Suriye'deki iç savaşa çözüm bulmak amacıyla Viyana'da düzenlenen uluslararası görüşmelerin tamamlanmasının ardından, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura ile ortak basın toplantısı düzenledi.

Rusya ve İran ile Viyana görüşmelerine katılan diğer ülkeler arasında, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in geleceği konusunda görüş farklılıklarının devam ettiğini vurgulayan Kerry, bununla birlikte iç savaşa siyasi çözüm bulabilmek için diplomatik çabalarını yoğunlaştırarak sürdüreceklerini açıkladı.

Kerry, Viyana görüşmelerinin yeni diplomatik sürecin ilk adımı olduğunu kaydederek, "Ben gerçekçiyim ve bunun zor olduğunu biliyorum" dedi.

BM'ye çağrı

ABD, Rusya, Türkiye, Suudi Arabistan ve İran'ın da aralarında bulunduğu 17 ülkenin katıldığı Viyana görüşmelerinde, tarafların bazı siyasi konularda ilerleme sağladıklarını belirten Kerry, siyasi çözüm süreci konusunda BM'ye çağrıda bulunduklarını söyledi.

Kerry, şöyle devam etti:

"Görüşmelere katılan ülkeler, 2012 yılında kabul edilen Cenevre Bildirisi ve BM Güvenlik Konseyinin 2118 sayılı kararına uygun olarak, Suriye'de güvenilir ve kapsayıcı olan, mezhepçi olmayan bir yönetimi sağlayacak ve devamında yeni anayasa ve seçimleri getirecek bir siyasi süreci başlatmak üzere Birleşmiş Milletleri Suriye hükümeti ve Suriye muhalefeti temsilcilerini bir araya getirmeye davet etmiştir."

Suriye'de yeni süreçte öngörülen seçimlerin BM gözetiminde ve en yüksek uluslararası standartlarda, özgür ve şeffaf şekilde yapılması gerektiğine dikkati çeken Kerry, ülke dışındakiler dahil tüm Suriyelilerin seçimlere katılabilmeleri gerektiğini, bu konuda da tüm ülkelerin görüş birliği içinde olduklarını dile getirdi.

Ateşkes için ortak çaba

Kerry, Viyana görüşmelerine katılan ülkelerin ateşkes konusunda da BM ile çalışacaklarına işaret ederek, "Suriye konusunda yeni siyasi sürece paralel olarak ve kesin bağlayıcı bir tarihte ülke çapında başlatılabilecek bir ateşkesin yöntemlerini ve uygulamasını ele almak konusunda BM ile anlaştık" dedi.

Viyana'da tarafların uzlaşma sağladıkları konulara ilişkin hazırladıkları ortak açıklamadan bölümler okuyan Kerry, katılımcı ülkelerin, "Suriye'nin birliğini, bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve laik niteliğini" temel kabul ettiklerini vurguladı.

Kerry, "Siyasi süreç, Suriyelilerin liderliğinde ve onların sahipliğinde olacak, Suriye'nin geleceğine Suriye halkı karar verecektir" dedi. 

Katılımcı ülkelerin DAEŞ ile mücadele edeceklerini vurgulayan Kerry, "Hepimiz şuna inanıyoruz ki DAEŞ ve diğer terörist örgütlerin Suriye'yi yönetmelerine asla izin verilemez" şeklinde konuştu.

Viyana görüşmelerine katılan ülkelerin, iki hafta içinde yeniden bir araya gelecekleri bilgisini veren Kerry, anlaşmazlığın sürdüğü konularda farklılıkları gidermeye çalışacaklarını, uzlaşma olan konularda ise daha fazla ilerlemeyi amaçladıkların anlattı.

Suriye krizine çözüm bulma amacıyla Viyana'daki tarihi Imperial Hotel'de yapılan uluslararası görüşmelere İran ilk kez katıldı, Suudi Arabistan ve İran dışişleri bakanları ilk kez aynı masaya oturdu.

Suudi Arabistan, Suriye'nin içişlerine karışmak ve teröre destek vermekle suçladığı İran'ın görüşmelere katılmasına karşı çıkıyordu. Buna karşın Rusya, görüşmelere İran'ın da katılmasında ısrarcı olmuştu.

AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Mogherini'den açıklama

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Viyana'daki "Suriye" toplantısında "masadaki bütün büyük sorunları ele aldıklarını" bildirdi.

Mogherini, Avusturya'nın başkenti Viyana'da gerçekleştirilen "Suriye" toplantısından sonra gazetecilere açıklamalarda bulundu.

Görüşmelerin "tarihi ve mühim" olduğunu belirten Mogherini, "Masadaki bütün büyük sorunları ele aldık" dedi.

Toplantının kolay bir toplantı olmadığını vurgulayan Mogherini, "Fakat görüşmelerin devam etmesine yönelik ortak bir zemin bulduk" diye konuştu.

İlk defa bütün aktörlerin bir masa etrafında buluştuğunu kaydeden Mogherini, geleceği inşa edecek ortak bir zeminin bulunduğunu inandığını söyledi. Mogherini, "BM şemsiyesi altında hepimizin bir araya geleceği siyasi sürecin başlatılması için umut var" dedi.

İngiltere Dışişleri Bakanı Hammond'dan açıklama

İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond ise toplantıyı "uzun, üretken ve değerli" olarak nitelendirerek, "Taraflar arasında Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın geleceğiyle ilgili çok önemli farklılıklar var" dedi.

İlk defa bir masa etrafında bir araya geldiklerini ve bunun bile kendi başına önemli bir gelişme olduğunu kaydeden Hammond, katılımcı ülke yetkililerinin farklılıkları gidermek için çalışacaklarını söyledi. Hammond, "Bu, biraz ivme kazandıktan sonra daha ileri gidecek bir süreçtir" ifadesini kullandı.

Suriye'deki savaşa diplomatik bir çözüm bulmak üzere gerçekleştirilen görüşmeler, 2012'de kabul edilen Cenevre Bildirisi temelinde “Suriye’de tam yetkili geçiş hükümetinin kurulması” konusunda ilerleme sağlamayı amaçlıyor.