Suriyeli gelinler ve çeyiz eşyası muafiyeti

Mehmet ÇARDAK / Gümrük Müşaviri

Türkiye ile Suriye vize kolaylığı konusunda anlaşmaya vardığından beri, sınırlar evlilik kapısına döndü. Sınırlar Türk erkeğini özgürleştirirken, kadını baskı altına aldı. Özellikle de çocuğu veya erkek çocuğu olmayan Güneydoğulu erkekler, nikâhsız beraberliğe rağbet eder oldular. Bugüne kadar yüzlerce çiftin evlendiği biliniyor. Evliliklerdeki bu artış simsarların da ilgisini çekiyor.

Suriye'nin Kamışlı, Haseki ve Amudi kentlerinde simsarlık yapanların, açtıkları bürolarda 20-25 yaş grubu kadınlar için 10 bin TL, 25-30 yaş grubu kadınlar için 7 bin 500 TL, 30 ve üzeri yaş grubundaki kadınlar için 5 bin TL talep ettikleri söyleniyor.

Simsarların, aldıkları paranın yarısını Suriyeli gelinlere verdikleri, gelinlerin de bu parayla çeyiz hazırladıkları iddia ediliyor.

Ülkelerinde küçük yaştaki kızların evlenmesine izin verilen Suriyeli aileler, damadın yaşına ve kaç eşinin olduğuna değil, alacakları başlık parasına bakarak kızlarını veriyorlar.

Suriyeli kızlar da Türkiye'yi anavatanları ve Ortadoğu'nun Avrupa'sı olarak gördüklerinden Türkiye'deki erkeklerin yaş ve özelliklerine bakamadan evlilik teklifini kabul ediyorlar.

Bu olay, sınır illerimizdeki acı bir gerçeği de ortaya çıkarıyor.

Bölgede, parası olan birçok kişi imam nikâhıyla ikinci, hatta üçüncü eş olarak Suriyeli kızlarla evleniyor. İmam nikâhıyla evli olanlar, çoluk çocuğa karışmasına rağmen, süresi dolduğunda Suriye'ye giriş-çıkış yapıp Türkiye'ye geri dönüyorlar.

Resmi nikâhlı evlenenler ise 3 yılı doldurduktan sonra başvuruda bulunarak Türk vatandaşlığına geçebiliyorlar.

Evlilik nedeni ile serbest dolaşıma giren eşya

Yürürlükteki Gümrük Mevzuatı uyarınca; yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenerek veya evlenmek üzere yerleşim yerini yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesine nakleden kişilere ait çeyiz eşyasına muafiyet tanınıyor.

Yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenerek veya evlenmek üzere yerleşim yerini yabancı bir ülkeden Türkiye Gümrük Bölgesi'ne nakleden yabancı geline, yerleşim yeri yabancı bir ülkede olan kişiler tarafından evlilik nedeniyle ve geleneksel olarak gönderilen, ticari miktar ve mahiyette bulunmayan hediyelere, her bir hediyenin kıymeti 430 euro ve toplam hediye kıymeti 3 bin euroyu aşmamak kaydıyla muafiyet uygulanıyor.

Muafiyet uygulanacak kişiler

Muafiyet, yerleşim yerinin evlilik nedeniyle naklinden önce, en az 12 ay süre ile Türkiye Gümrük Bölgesi dışında bulunan ve evlilik belgesini ibraz eden kişilere tanınıyor.

Muafiyet:

1) Yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenerek gelmiş olan,

2) Evlenmek üzere yabancı ülkedeki asli yerleşim yerini terk ile Türkiye'ye gelmiş ve burada evlenmiş olan,

3) Herhangi bir sebeple, turizm, ziyaret, tahsil, memuriyet gibi, Türkiye'ye gelip en çok bir yıl içinde yine yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Tür vatandaşı ile evlenmiş bulunan,

Kişilere uygulanıyor.

ÇEYİZ EŞYASININ NAKİL SÜRESİ

Evlilik nedeniyle bu muafiyet çerçevesinde eşya getireceklerin, muafiyetten istifade edebilmeleri için bu eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine evlilik akdinden iki ay önce veya dört ay sonraki süreler içerisinde serbest dolaşıma sokmaları gerekiyor.

Eşyanın serbest dolaşıma girişi tek seferde olabileceği gibi öngörülen süreler içerisinde ayrı partiler halinde de yapılabiliyor.

Eşyanın evlilik akdinden önce serbest dolaşıma sokulması halinde, gümrük idaresince serbest dolaşıma girişinde gümrük vergilerini karşılayacak miktarda teminat aranıyor.

Eşyanın evlilik akdinden sonra serbest dolaşıma sokulması halinde ise, gümrük idaresince serbest dolaşıma girişinde gümrük vergileri için teminat aranmıyor.

Yasaklar ve yaptırımlar

Ayrıca, yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile evlenerek veya evlenmek üzere Türkiye'ye gelen ve gümrük muafiyetinden yararlanan yabancı gelinlere ait çeyiz eşyası; gümrük idaresinden izin alınmaksızın muafiyetten faydalanmayan kişi, kurum ve kuruluşlara bir yıl geçmeden belli bir para karşılığı veya karşılıksız olarak ödünç verilemiyor, teminat olarak gösterilemiyor, kiralanamıyor, devredilemiyor, satılamıyor veya muafiyet amacı dışında kullanılamıyor.

Bu tür eşyanın muafiyet amacına uygun kullanılmak ve gümrük idaresinden izin alınmak kaydıyla muafiyet hakkında sahip başka bir kişi, kurum veya kuruluşa ödünç verilmesinden, kiralanmasında, devredilmesinde veya satılmasında gümrük vergileri aranmıyor.

Diğer taraftan, gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma sokulan eşyayı muafiyet koşullarını kaybeden veya başka amaçlarla kullanmayı talep eden kişi, kurum veya kuruluşların gümrük idaresine bildirimde bulunması gerekiyor.

Muaf olarak serbest dolaşıma sokulan gelinlere ait çeyiz eşyası, bir yıl geçtikten sonra, gümrük idaresinden izin alınmaksızın muafiyetten faydalanmayan kişi, kurum ve kuruluşlara belli bir para karşılığı veya karşılıksız olarak ödünç verilebiliyor, teminat olarak gösterilebiliyor, kiralanabiliyor, devredilebiliyor, satılabiliyor veya muafiyet amacı dışında kullanılabiliyor.

Aksi halde, ithal edildikleri tarihten itibaren bir yıl geçmeden ödünç verilen, kiralanan, devredilen veya satılan eşyaya ait gümrük vergileri 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nda öngörülen esaslara göre tahsil ediliyor.

Ancak, yerleşim yeri Türkiye'de olan bir Türk vatandaşı ile nikâhsız olarak evlenerek ve kuma olarak Türkiye'ye gelen Suriyeli gelinler söz konusu 'çeyiz eşyası' muafiyetinden yararlanamıyorlar.

Çünkü çeyiz eşyası muafiyetinden yararlanmak isteyen yabancı gelinlerin, yerleşim yeri Türkiye'de olan biri Türk vatandaşı ile evliliklerini 'evlilik cüzdanı' ile belgelemesi gerekiyor!