Suudiler 'üretim ekonomisi'ne geçiyor, yatırım fırsatları çok

 

İSTANBUL - Yeraltı kaynaklarıyla kalkınan ülkeler, bir gün tükenecek olan bu kaynaklara alternatif ekonomi modelleri geliştiriyorlar. Bu ülkelerden birisi olan Birleşik Arap Emirlikleri, turizm, finans ve uluslararası ticaret alanlarında yaptığı atılımlarla dünyada adından söz ettirmeyi başardı. Bir diğer petrol zengini ülke Suudi Arabistan da petrole alternatif çalışmalarına hız verdi. Yazıişleri müdürümüz İbrahim Ekinci, kısa bir süre önce Kervan Gıda'nın Bebeto markasına ait perakende noktalarının açılışı dolayısıyla Suudi Arabistan'a gitti. 

 

Başkent Riyad'da, orada görev yapan Türkiye'nin ticaret müşavirleri Ahmet Güner ve Devlet Selim Paslı ile görüşme yapan Ekinci, birçok Türk markasının Suudi Arabistan pazarında yer aldığını söyledi. Ekinci, müşavirlerden aldığı bilgileri ve izlenimlerini anlattı:

S. Arabistan'da Doğtaş, Koton, Hisar, Simit Sarayı, Koska, Mado, Livaa, Colin's, LCW ve Bebeto, Banat, Arko ve İstikbal (Cidde'de) gibi markaların mağazaları, satış noktaları var. Beko son dönemde girdi. Türk restoran markaları Tike ve Köşebaşının şubeleri var.

 

Pazarda Ülker ve Pınar gibi markaların bilinirliği yüksek. Keskinoğlu dondurulmuş tavuk gönderiyor. Yetkililer, "En ücra bakkalda bile Ülker, Pınar ürünleri görebilirsiniz" dedi. Ülker'in, Suudi Balsharaf Grubu ile ortaklığı var. Bisküvi ve dondurma (Golf) üretiyorlar. Balsharaf'ın patronları Murat Ülker'in çok yakın dostları. "Pazarda en büyük ciroyu Ülker gerçekleştiriyor" dediler.

 

 

 

 

Suudi Arabistan'da Ülker'in iki fabrikası dışında Havatek  Makine'nin Suudi Nesma ile ortak yatırımı var. Saç boru, çelik imalat yapıyor. Bunun dışında Türkiye'den küçük mobilya şirketleri üretim yapıyor. Ziraat Bankası'nın Cidde'de şubesi var. Önemli bir yatırım söz konusu, Türkiye'den Bayegan Grubu var. Suudi tarafında muhtemel partner Advanced Petrochemical'di. Yatırım Bayegan için gündemdeki yerini koruyor. Ancak Suudi grubun tavrı net değil. Petrokimya üzerine olması beklenen 1 milyar dolarlık yatırım projesine Bayegan, başka ortaklarla devam edebilir.

 

 

Bu tespit ticaret müşavirlerine ait. Şöyle dediler: "S. Arabistan'da gündemde yatırım, üretim var. Petrol gelirlerinin sonsuza kadar sürmeyeceğinin bilincindeler. Üretim ekonomisi temeli oluşturmak istiyorlar. Para var, bu nedenle mantıklı gördükleri her türlü yatırım fikrine çok sıcaklar."

Suudi Arabistan'da üretim yapmanın en büyük avantajı, çevre Arap ülkelerine gümrüksüz giriş imkanı vermesi. Yatırımcılar için sanayi bölgelerinde ucuz arsa temin ediliyor. Enerji ucuz. Ülkede büyük bir inşaat hamlesi dikkat çekiyor. Başkent Riyad'da gökdelenler var ancak, sınırlı sayıda. Yetkililer, inşaat furyasının, kule modasının yeni yeni depreştiği izleniminde. "Ortadoğu'nun en büyük inşaat pazarı. 2009-2014 planları kapsamında 385 milyar dolar harcayacaklar. Türk şirketlerinin bugüne kadar üstlendiği projelerin toplamı 12.1 milyar dolar, sadece son üç yılda alınan proje tutarı 4.7 milyar dolardır."

 

 

2012'de 397 milyar dolarlık ihracat, 144 milyar dolar ithalat yapılmış. İthalatın yüzde 90'ı nihai tüketim ürünü. "Ülkedehangi sektörlere yatırım yapılabilir?" sorusuna karşılık sektör lerin başında gıda geliyor. 2011

yılında 1.7 milyar dolarlık tavuk ithalatı yapılmış. 2012 yılında bu rakamın 2 milyar dolara yaklaştığını tahmin ediyoruz. Pirinç tüketimi de çok yüksek. Türkiye'nin Suudi Arabistan'a en büyük ihracat kalemi demir-çelik. 1.4 milyar dolarlık ihracatımız var. Arkasından 332 milyon dolarlık halı ihracatı geliyor. Üçüncü sırada 208 milyon

dolarla elektrikli aletler ihracatı var.

 

 

 

 

Pazarla ilgili birkaç not daha...

 

• Suudi Arabistan'da 120 bin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yaşıyor. Hataylılar çok.

• Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki gündemlerden biri Arar Kapısı'nın açılması. Bu konuda görüşmeler var. Vize zorluğu bir türlü halledilemedi.

• Suudi Arabistan'da ticaret şirketi kuracaksanız, 27 milyon riyal (yaklaşık 13 milyon lira) sermaye koyma şartı var. En az 20 milyon riyalı yabancı taraf koymak zorunda. Üretim şirketlerinde böyle ağır koşullar yok.

• Suudi Arabistan'da daha önce mümkün değilken, yeni yasal düzenlemelerle, yabancılara yüzde 100 yabancı sermayeli şirket kurma olanağı getirilmiş. Ancak pratikte neredeyse bütün yabancı yatırımcılar, pazarın inceliklerine nüfuz edebilmek ve sorunlarla başa çıkabilmek için yerli ortak tercih ediyor.

• Suudiler, finans merkezi kuruyorlar. Bu büyük inşaat furyasında mermer ve granit üreticileri için de imkanlar var. Granitler Çin'den geliyor. Türkiye'den mermer ithalatı var.

• Suudi şirketler Türkiye'de gayrimenkul ve enerji yatırımlarıyla ilgileniyorlar. Ticaret müşaviri Ahmet Güner,

"Yeni teşvik sisteminden sonra sık sık gelip fiyat soruyorlar. Aynen emlakçı gibi, bölgeyi, firmayı soruyorlar. Konut alıp yaşamak isteyen çok. Yeni teşvik sistemini tanıttık, imkanları anlattık. Ancak 'Bunlar tamam da biz Suudi yatırımcılar için daha özel imkanlar var mı' diye soruyorlar" dedi.