TALPA: Beoing'te imalat hatası var

İSTANBUL - Türkiye Havayolları Pilotları Derneği (TALPA) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ziya Yılmaz,  THY uçağının Hollanda'daki kazasına ilişkin, "Burada bir sistem hatası var. Bu sistem hatası otopilota yanlış işlemler yaptırıyor" dedi.

TALPA'nın Yeşilköy'deki merkezinde, THY uçağının Hollanda'daki kazasıyla ilgili bugün Hollanda makamlarınca açıklanan rapora ilişkin basın toplantısı düzenlendi.

Toplantıda, TALPA Yönetim Kurulu İkinci Başkanı Mete Dane, Yönetim Kurulu adına yazılı açıklamayı okudu.

Dane, Hollanda makamlarınca bugün açıklanan raporun ilk bulgulara göre hazırlandığını, asıl araştırma raporunun ayrıntılı incelemelerden sonra ortaya çıkacağını kaydetti.

Eldeki bulgulara göre, THY uçağının Amsterdam üzerinde alçak irtifaya kadar uçuşuna normal olarak devam ettiğini anlatan Dane, rapora göre 1950 feet yükseklikte (yaklaşık 600 metre) sol taraftaki yükseklik ölçme sisteminin (radaraltımetresi) henüz bilinmeyen bir nedenle hatalı değer vermeye başladığını söyledi.

Bu hatalı değerin, uçağın inişini etkileyen diğer sistemler tarafından algılandığını ve uçakta motor gücünün azaldığını, süratin düştüğünü ve uçağın ani irtifa (yükseklik) kaybettiğini kaydeden Dane, "Bu anormalliği fark eden pilotlar, düzeltici işlem olarak motor gücünü artırmaya ve yükseklik kaybını önlemeye çalışmışlardır. Ancak yüksekliği yetersiz olması nedeniyle uçağın piste 1 kilometre mesafede yere teması engellenememiştir" diye konuştu.

Bu değerlendirmenin, bugün televizyonlarda açıklanan ilk rapora göre yapıldığını söyleyen Dane, raporun İngilizce çevrisinin yapılmasını beklediklerini dile getirdi.

Gerçekler incelemenin deataylandırılmasından sonra ortaya çıkacak

Açıklamanın ardından TALPA Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ziya Yılmaz, Boeing uçaklarının çalışma sistemi hakkında kısa bir bilgi verdi.

Bir gazetecinin, "Uçakta 8 defa flap arızası tespit edilmiş. Flap arızası uçağı düşürür mü?" sorusu üzerine Yılmaz, "Hayır. Flapla ilgili arıza değil, radarla ilgili konu söylendi" dedi.

Bir gazetecinin, "Pilotlar otomatik pilotla inişe geçti. Bu sistemi açıklar mısınız?" sorusu üzerine de Yılmaz, şunları kaydetti:

"Soldaki sistem ana sistemdir, çünkü kaptan tarafındadır. Bütün sistemler soldaki bilgileri alıp değerlendirir. Normalde iki ayrı sistem, bağımsız, ayrı çalışır. Sol çalışıyor gibi görünüyor. Hiç değer göstermezse zaten çalışmaz. Eksi 8 gibi bir değer gösterdiği için bunu doğru kabul ediyor ve işleme geçiyor. Tabii ki o anı yaşamadığımız için tam olarak bilemiyoruz durumu."

İncelemenin detaylandırılmasından sonra gerçeklerin ortaya çıkacağını ifade eden Yılmaz, araştırmanın tamamlanmasıyla gerekli kurumlara ikazların yapılacağını belirtti.

Bir gazetecinin, "Uçağın iniş yapacağı alanda 6 pist var ve her pistte kule var. Kuleler uçağı görememiş mi?" sorusu üzerine de Yılmaz, uçağın kuleler tarafından görülemeyecek yükseklikte bulunduğunu, ayrıca uçağın süratle irtifada olduğunu kaydetti.

Yılmaz, kulelerin müdahale şansının çok az olduğunu, çünkü oraya kadar uçağın alçalma hattında geldiğini anlattı.

Ön Raporlar, spekülasyonları yok etmek için açıklandı

Bir gazetecinin, "Rapor sizi tatmin etti mi?" sorusuna Yılmaz, şöyle yanıt verdi:

"Normalde böyle açıklamalar yapılmaz. Ön raporlar kamuoyundaki spekülasyonları yok etmek için yapıldı, yanlış yorumlara sebep olmasın diye. Bugün açıklanan rapor sadece kara kutudaki dijital bilgilerin sonuçlarına göre hazırlanmıştır. Diğer etkenlerin araştırılması yapılacak."

Bir gazetecinin, "Türk pilotların göstergeleri dikkate almadığının belirtildiğini" ifade etmesi üzerine Yılmaz, "almadıkları değil, algılamadıkları yönünde bir bilgi olduğunu" söyledi.

Yılmaz, uçak sürekli alçaldığı için göstergelerin normal algılanabileceğini kaydetti.

"Dünyada ilk kez böyle bir şey oluyor. Siz kaptan olsaydınız ne yapardınız?" sorusu üzerine de Yılmaz, o anki durumun çok önemli olduğunu, 30 saniyede gerçekleşen bir olayın yaşandığını belirtti.

Yılmaz, "Dünyada uygulanan eğitim standartları takip ediliyor. 'Eğitimdeki insan bu şekilde uçamaz' diye bir şey yok. 'Eğitimdeki adam olduğu için bu oldu' mantığı yanlış" şeklinde konuştu.

İmalat hatası var

Toplantının ardından soruları yanıtlayan Yılmaz, Hollanda Kaza İnceleme Heyeti tarafından Boeing firmasına uyarı yazısı gönderildiğini söyledi.

Sistem hatasının kabul edilebilir bir hata olmadığını ifade eden Yılmaz, şunları kaydetti:

"Uçakta iki ayrı yükseklik göstergesi var. Biri, deniz seviyesine göre olanı (tazyikaltımetre), diğeri de yere göre seviyeyi (radaraltımetresi) ölçer. Radaraltımetresinden alınan bilgileri otopilot değerlendirir ve ona göre işlem yapar. Otopilotla inişler ona göre yapılır. Radaraltımetresi 2500 feetten itibaren göstermeye başlar. 1950 feette eksi 8 feet gösterdiği için uçak kendini yerde sanmış. Yerde sandığı için de gaz kollarını geriye çekmiş, yani iniyor uçak düşüncesiyle. Ondan sonra sürati düşmüş. 500 feetten itibaren de uçak uçamayacağı süratlere kadar düşmüş. İmalat hatası var. Onun için uyarıyorlar firmayı. Bu ikazdan aldığı bilgilerle sesli bir ikaz yapmış kokpite. Radaraltımetresini dikkate almıyorlar. Çünkü çok kötü havalarda radaraltımetresiyle ineriz biz, normalde tazyikaltımetresini kullanırız. Sistemin böyle bir hata yapabileceği ikazı hiçbir yerde yazmıyor. Bu nedenle firmaya ikaz veriyorlar, 'böyle bir sistem arızasının gerekli tedbirlerini alınız' diye. Böyle bir arıza olacağını düşünmüyoruz bile. Burada bir sistem hatası var. Bu sistem hatası otopilota yanlış işlemler yaptırıyor. Bundan oldu bu olay."

Her şey normal giderken, normal süratin düştüğü irtifaya kadar herhangi bir pilotaj hatası olmadığını kaydeden Yılmaz, ikaz geldiğinde zaten pilotların gerekli kurtarma işlemini yaptıklarını, ancak alçak irtifada olunduğu için uçağın kurtarılamadığını söyledi.

TALPA Genel Sekreteri Savaş Şen de bugün açıklanan raporun, uçağın kara kutusundan elde edilen bilgilerle hazırlandığını belirterek, olayın derin araştırmasının devam ettiğini, düşmenin kesin sebebinin en geç 1 yıl içerisinde ortaya çıkabileceğini kaydetti.

Boeing'in savunması

Hollandalı yetkililerin, Amsterdam'daki uçak kazasına ilişkin raporunun ardından Boeing şirketi, 737 tipi Boeing uçağı operatörlerine, uçuşun tüm kritik aşamalarında kilit uçuş cihazlarının dikkatle izlenmesi gerektiğini hatırlattı.

Seattle'daki Boeing firmasının medya ve halkla ilişkiler yetkilisi Sandy Angers, Hollandalı yetkililerin raporunun ardından, Boeing şirketinin konuyla ilgili değerlendirmesini içeren bir açıklama yaptı.

"Boeing, uçaklarının ve onlarla uçan insanların güvenliğinde kararlı bir şirkettir. Ürünlerimizin olabildiğince güvenli olmasını güvence altına almak için, yürütülen incelemeye biz de katılıyoruz ve bizim uçaklarımızla ilgili konularda gereken acil eylemleri almakta kararlıyız" denildi.

Boeing açıklamasında ayrıca, Hollandalı yetkililerin, kazayla ilgili ilk bulguları yayınladığı rapora dayanarak, "Boeing, tüm 737 operatörlerine, uçuşun kritik aşamaları sırasında kilit uçuş cihazlarının dikkatle izlenmesi konusunda bir hatırlatmada bulunuyor" denildi.

Boeing, Hollandalı yetkililerin ilk bulgularına göre uçağın pilotlarının hem otomatik pilot B, hem de ILS denilen iniş sistemini kullandıklarını ve Amsterdam Schiphol Havaalanı'na yaklaşırken, sağ alçak menzilli radyo altimetresinin doğru veri sağlamasına karşın soldaki altimetrenin, "eksi 7, eksi 8 feet civarında" yani 2.5 metre civarında yanlış bir okuma yaptığını bildirdi.

Açıklamada, uçak inişe geçtiğinde, soldaki yanlış verilerin sistem gereği otomatik pilota iletildiğini ve bunun da uçağın zamanından önce durarak süzülme moduna geçmesine neden olduğu, uçağın bu biçimde yaklaşık 100 saniye süzüldüğü kaydedildi. Bu sırada uçağın hızının da olması gereken daha düşük olduğu belirtildi.

Soruşturma halen sürüyor

Boeing şirketinin açıklamasında, soruşturmanın halen sürdüğü ve Hollanda yetkililerinin, bu karmaşık soruşturmanın ön aşamalarında olduğu da vurgulandı. Açıklamada, Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu'nun (ICAO) 13. maddesine göre, Boeing'in henüz sürmekte olan bir soruşturmanın bulguları konusunda kamuoyu önünde yorum yapamayacağı da belirtildi ve soruların, Hollanda havacılık yetkililerine iletilmesi tavsiyesinde bulunuldu.

Şirket, uçakların ve yolcuların güvenliği için tüm uçaklarını dikkatli bir biçimde gözden geçirmeyi sürdürdüklerini de kaydetti.