TL, 2011'de yüzde 13 değer yitirdi
Türk Lirası'ndaki on iki aylık ortalamalara göre yıllık reel değer kaybı TÜFE'ye göre yüzde 3.7 olurken, ÜFE'ye göre yüzde 10.1'e ulaştı.
YAYINLAMA
GÜNCELLEME
Naki BAKIR
ANKARA - 2011 yılında, özellikle ikinci yarıda küresel ekonomide artan sıkıntıların etkisiyle Türkiye'ye yönelik sermaye akımlarının yavaşlamasının etkisiyle Türk Lirası, döviz karşısında önemli oranda değer yitirdi. TL'deki yıllık değer kaybının, hesaplamada baz alınan fiyat endeksine göre yüzde 12-13 arasında olduğu belirlendi.
Merkez Bankası'nın, Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin fiyat gelişmelerine göre hesapladığı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endeksleri'nin 2011 sonu değerleri açıklandı. DÜNYA'nın belirlemelerine göre TÜFE bazlı endeksin önceki yılın aralık ayında 125.7 olan değeri, Aralık 2011 itibariyle 112.3'e geriledi. Buna göre TÜFE bazlı endekse göre TL yıllık bazda döviz sepeti karşısında reel olarak yüzde 13.2 değer yitirdi. Ancak, kur hareketlerinin yıl içindeki seyrini de gözeterek 12 aylık endekslerin ortalamasına göre yapılan hesaplamada, TL'deki değer kaybının daha düşük olduğu belirlendi. TÜFE bazlı endeksin geçen yılın 12 ayı ortalamasındaki değerinin, önceki yılın ortalamasına göre yüzde 3.7 düştüğü hesaplandı. Bu oran, TL'deki yıllık “ortalama” değer kaybını gösteriyor.
Bu arada Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin üretici fiyat endeksleri (ÜFE) baz alınarak yapılan hesaplamada da TL'de döviz sepetine karşı yıllık reel değer kaybı yüzde 12.2 olurken, bu bazda on iki aylık ortalamalara göre yıllık reel değer kaybının da yüzde 10.1 ile oldukça yüksek düzeyde gerçekleştiği belirlendi.
Gelişmiş ülke dövizlerine karşı kayıp daha az
2011 yılında TL'de değer kaybının, dolar, euro gibi gelişmiş ülke paralarına karşı daha az olduğu belirlendi. TÜFE bazlı endekse göre geçen yıl TL'de gelişmekte olan ülke paralarına karşı yıllık değer kaybı yüzde 14.2, on iki aylık ortalamalara göre yıllık kayıp da yüzde 5 dolayında gerçekleşirken; sıcak para girişlerinin büyük bölümünün gerçekleştiği dolar ve euro gibi gelişmiş ülke dövizlerine karşı reel değer kaybının yıllık bazda yüzde 12.8, on iki aylık ortalama bazda da yüzde 3.1'de kaldı.
Son 8 yıldaki gelişme
Reel kur endeksi, geçen yılki değer kaybına rağmen, baz yılı olan 2003'e göre TL'nin döviz karşısında hala değerli olduğuna işaret ediyor. 2003 temel yıllı endeksin anılan yıl 100 kabul edilen değerinin Aralık 2011 itibariyle 112.3'e çıkması, TL'de baz yılına göre yüzde 12.3'lük bir değerliliği gösteriyor. Alt endeksler ise bu dönemde gelişmekte olan ülke paralarına karşı yüzde 8.2 değer yitiren TL'de gelişmiş ülke paralarına karşı ise yüzde 21.4 değerlenme olduğuna işaret ediyor. Reel efektif kur endeks değerinin yükselmesi, TL'nin reel olarak değer kazandığını, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden pahalandığını; düşmesi ise bunun tersini gösteriyor. Değerin 100'ün üstünde olması baz yılına göre TL'nin daha değerli; altında olması ise değerinin daha düşük olduğu anlamına geliyor.
Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100)
TÜFE BAZLI ENDEKS
GENEL Gelişmekte ol. Gelişmiş ÜFE BAZLI ENDEKS
ülkeler bazlı ülkeler bazlı
Aralık 10 125,70 102,10 135,86 121,80
2010 ortalaması 116,51 96,01 125,26 122,33
Ocak 11 121,25 97,73 131,43 118,68
Şubat 11 117,33 94,67 127,12 115,51
Mart 11 115,86 94,21 125,17 114,31
Nisan 11 118,33 96,88 127,51 115,47
Mayıs 11 117,24 95,79 126,44 112,27
Haziran 11 113,30 92,63 122,15 110,12
Temmuz 11 109,39 88,98 118,17 106,65
Ağustos 11 103,51 84,66 111,59 102,21
Eylül 11 104,89 85,22 113,36 104,71
Ekim 11 106,54 86,31 115,27 105,19
Kasım 11 110,38 89,37 119,45 107,74
Aralık 11 109,16 87,59 118,52 106,97
2011 ortalaması 112,27 91,17 121,35 109,99
Yıllık artış (%) -13,16 -14,21 -12,76 -12,17
Ortalama artış (%) -3,65 -5,04 -3,12 -10,09
Bu konularda ilginizi çekebilir