Turhan Selçuk'a veda

İSTANBUL - Türk mizahının ustalarından Turhan Selçuk, son yolculuğuna, uzun yıllar çalıştığı Cumhuriyet Gazetesi önünde düzenlenen törenle uğurlandı.

Törenden çok önce gazete önünde toplanmaya başlayan Selçuk'un dostları ve sevenlerine hitaben konuşan Karikatürcüler Derneği Başkanı Metin Peker sözlerine, "Derneğimizin kurucularından ve onursal başkanımız Turhan Selçuk'un acısını tüm Turhan Selçuk dostlarıyla paylaşıyoruz" diyerek başladı.

Selçuk'un Türk halkına ve tüm dünyaya evrensel sorunları çizgileri aracılığıyla anlattığını belirten Peker, "Turhan Selçuk denince doğruluk, dürüstlük, yaratıcılık ve devrimcilik ilk akla gelenlerdir. Turhan Selçuk, sanat yaşamı boyunca baskıya, talana, yalana ve hukuk dışı uygulamalara karşı çıkarken hiçbir zaman ama hiçbir zaman düşüncelerinden ve çizgisinden ödün vermedi. Sevgili onursal başkanımız, güle güle. Işıklar içinde yat" diye konuştu.

Ali Sirmen

Cumhuriyet gazetesi yazarı Ali Sirmen de Turhan Selçuk'un evinde asılı olan bir resmi anlatarak, "Duvara dayalı bir kanepe. Burada oturan bir çocuk ve yanında bir adam ona Cumhuriyet gazetesi okuyor. Yukarıdan bir ampul sarkıyor, aydınlatıyor. Ampul, o zamanlar karanlığın simgesi değildi. Okunan gazete Cumhuriyet, adam Kasım Selçuk, ayakları yere değen çocuk İlhan Selçuk ve bu sahneyi çizen de Turhan Selçuk. Bunu hiç unutmam" diye konuştu.

Turhan ve İlhan Selçuk'la tüm Selçuk ailesinin Cumhuriyet'in aydınlanmasının ışığıyla yetişmiş, onu savunmuş insanlar olduklarını vurgulayan Sirmen, Turhan Selçuk'la ilgili bir yazı yazmak istemesine rağmen bunu neden yapamadığını şu sözlerle anlattı:

"Nitelikleri o kadar çok ki, alt alta geldiğinde gerçekliğini kaybeder gibi oluyor. Anlatamazsınız Turhan'ı. Çünkü çizgi, sözle anlatılmaz. Ama o, bizim yaşamımızı zenginleştirdi. Hem çizgisiyle bizi düşündürdü hem yaşam çizgisiyle bize bazı şeyler öğretti. Onda gördük alçak gönüllülüğün meğerse gerçek gurur olduğunu. Onda gördük kendini önemsemiyor görünmenin, kendinden çok emin olmak olduğunu. Bugünlerin tarihini kaleme alanlar pek güzel şeyler yazmayacak. Ama eğer arada güzel bir şeyler de anımsatmak istiyorlarsa o zaman diyecekler ki (Turhan da vardı)"

Doğan Hızlan

Hürriyet gazetesi yazarı Doğan Hızlan da bir aydının, Cumhuriyet kuşağından, Atatürk devrimlerine sadakat göstermiş bir sanatçının acısını paylaşmak için burada bulunduklarını dile getirdi.

Turhan Selçuk'un 60 yıllık sanat yaşamındaki eserlerine bakıldığında onun nasıl bir aydın olduğunun, ülkesinin esenliği için çalıştığının fark edildiğini ifade eden Hızlan, Selçuk'un insan hakları için yaptıklarıyla Türkiye'nin sınırlarını aştığını söyledi.

Hızlan, Turhan Selçuk'un yarattığı 'Abdülcanbaz' tiplemesinin bu kadar ünlü olmasının nedenine ilişkin de "Yarattığı tipler içinde çok önemli bir tip Abdülcanbaz. Abdülcanbaz, çıkarı uğruna her şeyi yapan, hiçbir şeyden utanmayan insanların bir toplam tipidir. Onun için etkiledi. O, bize kötü insanların tarihinin müthiş bir simgesi oldu" şeklinde konuştu.

Edip Akbayram

Törende basın mensuplarının görüşlerini aldığı sanatçı Edip Akbayram da gençlik yıllarında Abdülcanbaz karikatürlerini okuduklarını ve Turhan Selçuk'tan çok güzel şeyler aldıklarını belirterek, "Dileriz ki, arkasından nice Turhan Selçuk'lar gelsin. Ama Türkiye'nin şu siyasal konjonktüründe böyle Turhan Selçuk'lar gelmeyeceği için üzülüyoruz" dedi.

Törene, Turhan Selçuk'un eşi Ruhan ve kızı Aslı Selçuk'un yanı sıra DSP Genel Başkanı Masum Türker, CHP İstanbul milletvekilleri Çetin Soysal ve Mehmet Sevigen, CHP İl Başkanı Gürsel Tekin, DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, eski bakanlardan Yaşar Okuyan, Ahmet Tan, sanatçılar Tarık Akan, Bedri Baykam, Ataol Behramoğlu, Yaşar Kemal, Yıldız Kenter, Eşber Yağmurdereli, Sumru Yavrucuk, Rutkay Aziz, Arif Sağ, Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül, Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, emekli Kurmay Yarbay Talat Turhan ve tutuklu yargılandığı 'Ergenekon' davasında tahliye olan Doç. Dr. Emin Gürses ile çok sayıda vatandaş katıldı.

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek ile bazı kişi ve kurumların da çelenk gönderdiği törene, Acıbadem Hastanesi yoğun bakım ünitesindeki tedavisi süren Selçuk'un kardeşi İlhan Selçuk katılamadı.

Turhan Selçuk'un naaşı, törenin ardından Şişli Belediyesine ait bir araçla, defnedileceği Nevşehir'in Hacıbektaş ilçesine alkışlarla uğurlandı.

Özgeçmişi

Türk mizahının önde gelen isimlerinden ve Türkiye'de mizaha yön veren karikatüristlerden biri olan Selçuk, Muğla'nın Milas ilçesinde 1922 yılında dünyaya geldi.

Semih Balcıoğlu ve Ferit Öngören ile beraber Karikatürcüler Derneği'nin kurucularından olan Selçuk, Yeni İstanbul, Yeni Gazete, Akşam, Milliyet, Cumhuriyet gazetelerinde ve Akis, Yön, Devrim ve Toplum gibi dergilerde çizdi.

Özellikle Milliyet'teki ''Abdülcanbaz'' tiplemesi ün kazanan Selçuk'un Türkiye ve Avrupa'da birçok müzede karikatürleri sergilendi.

Cumhuriyet gazetesi çizeri olan Selçuk, ilk sergisini 1951 yılında açtı. Selçuk, 1952'de kardeşi ve gazeteci-yazar İlhan Selçuk ile öncülerinden olduğu 1950 kuşağının ilk yayını '41 Buçuk' adlı mizah dergisini yayımladı.

Selçuk, 1973 yılında Sanatçılar Birliği tarafından 'Halkın Sanatçısı', 1983'te Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından 'Yılın Karikatürcüsü' seçildi.

'Bordighera Altın Palmiye (1956)', 'Gümüş Hurma (1962)', 'İppocampo (1970)', 'Vercelli (1975)', 'Sedat Simavi Vakfı Görsel Sanatlar Ödülü (1984)' ve 1997 yılında da 'Cumhurbaşkanlığı Büyük Sanat Ödülü'nü alan Selçuk'un, 1992 yılında Dışişleri Bakanlığının önerisi üzerine hazırladığı 'İnsan Hakları' konulu sergisi Avrupa Konseyinin önerisiyle ilk kez Strasbourg'da açıldı ve 1997'ye kadar Avrupa'nın çeşitli kentlerinde ve Güney Afrika'da izlenime sunuldu.

Selçuk'un 'Barış ve Kitap' konulu karikatürü, 1992'de Avrupa Konseyinin başlattığı kitap okuma kampanyası boyunca bütün afiş ve dokümanlarda logo olarak kullanıldı.

Turhan Selçuk çalışmalarını, 'Turhan Selçuk Karikatür Albümü (1954)', '140 Karikatür (1959)', 'Turhan 62 (1962)', 'Hiyeroglif (1964)', 'Hal ve Gidiş Sıfır (1969)' ile 'Söz Çizginin (1979)' adlı albümlerinde topladı.

Bu arada, Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül, yaptığı yazılı açıklamada, Turhan Selçuk'un adının ilçede yaptırılacak ''Turhan Selçuk Karikatür Müzesi'' ile yaşatılacağını kaydetti.

Proje çalışmalarına önümüzdeki günlerde başlanılacak müzede Selçuk'un eserlerinin sergileneceğini belirten Sarıgül, "Genç kuşaklar onun eserlerini daha yakından tanıma ve anlama olanağı bulacaklar. Selçuk ailesi, Cumhuriyet gazetesi ve Karikatürcüler Derneğinin de görüş ve düşüncelerini alarak bu projeyi en kısa zamanda hayata geçirmek için harekete geçeceğiz" ifadesini kullandı.