Yeni GDO yönetmeliği yolda

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, geçen yıl Ekim ayından bu yana 4 kez değiştirdiği Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)'larla ilgili yönetmeliği, yeniden yazıyor. Kurumlara görüşe gönderilen yönetmelik, geçen yıl çıkan yönetmeliğin GDO'lu yem hammadesi ithalatını yasaklamasının ardından TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Biyogüvenlik Yasası uyarınca hazırlandı. Yönetmelik uyarınca ithal edilen GDO'lu ürünlerin etiketine 'genetik yapısı değiştirilmiştir' yazılacak. Ayrıca ithal edilen GDO'lu ürün, sağlık ve çevreye zarar vermesi durumunda, bu kararın giderilmesi için yapılacak masrafı karşılayacaklar.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 31 Mart'a kadar görüş bildirmeleri için ilgili kuruluşlara söz konusu yönetmelik taslağını gönderdi.

Toplam 23 maddeden oluşan yönetmelik, GDO'lu ürünlerden kaynaklanabilecek riskleri engellemek, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin korunmasını sağlamak amacıyla faaliyetlerin düzenlenmesine ilişkin esasları belirliyor.

Satır başlarıyla yeni yönetmeliğin bazı hükümleri şöyle: Komite, Başvuru, Risk Değerlendirme, İzin, Karar Verme ve Yasaklar

Komite kurulacak

Gıda, yem ve işleme amaçlı GDO ve ürünleri ile ilgili bilimsel ve teknik değerlendirmeleri yapmak üzere uzmanlar listesi oluşturulacak. Bu uzmanlar arasından 9 kişilik, hiçbir kuruma bağlı olmayan bir komite kurulacak. Komite, hassas tüketici grupları için GDO ve ürünleriyle ilgili değerlendirmeler yaparak tavsiyelerde bulunacak. GDO çalışması yapılmış ve üretime sunulmuş riskli ürünleri belirleyerek ilgili kurumları bilgilendirecek, risk değerlendirmesini yapmak. GDO veya ürünlerinin ithalatı, ihracat ve piyasaya sürülmesine Komite tarafından karar verilir. Her bir GDO ve ürününün ilk ithalatı için gen sahibi veya ithalatçı, yurt içinde geliştirilen GDO ve ürünü için ise gerçek ve tüzel kişiler tarafından bakanlığa başvuru yapılır. Başvurularda, başvurunun içeriğine ilişkin bilgiler ile GDO ve ürününün ne amaçla kullanılacağının belirtilmesi zorunlu olacak.

Başvuru sahiplerine en geç 20 gün içinde bilgi verilecek

Alınan başvurular Bakanlık tarafından Komiteye iletilecek. Komite en geç on beş gün içerisinde başvuruyu değerlendirerek ve sonucunu Bakanlığa bildirecek, Bakanlık da 5 gün içinde başvuru sahibine bildirimde bulunacak. Biyolojik çeşitliliğin devamlılığını tehlikeye düşürecek GDO'lu ürünlerin ithalatına izin verilmeyecek. GDO ve ürünlerinin transit geçişinde her bir geçiş için Bakanlıktan izin alınması zorunlu olacak. Avrupa Birliği'nce onaylanmış genleri içeren GDO ve ürünlerinin başvuruları için Komite tarafından yapılacak risk değerlendirmelerinde AB tarafından yapılmış değerlendirmeler esas alınabilecek. GDO ve ürünlerinin piyasaya sürülmesinden sonra, kararda verilen koşullara uyulup uyulmadığı, insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde herhangi bir beklenmeyen etkisinin olup olmadığı Bakanlık tarafından kontrol edilerek denetlenecek.

Yasak hükümler

-GDO ve ürünlerinin onay alınmaksızın piyasaya sürülmesi.

-GDO ve ürünlerinin, Komite kararlarına aykırı olarak kullanılması veya kullandırılması.

-Genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanların üretimi.

-GDO ve ürünlerinin Komite tarafından piyasaya sürme kapsamında belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı.

-GDO ve ürünlerinin bebek mamaları ve bebek formülleri, devam mamaları ve devam formülleri ile bebek ve küçük çocuk ek besinlerinde kullanılması.

İthalat şartları

-İthalatçı firmadan, ithal edilecek ürünün içerdiği gen ve ürünün miktarı ile ilgili taahhütname alınacak.

-Belirlenen eşik değerin üzerinde GDO içeren gıdaların etiketine 'genetik yapısı değiştirilmiştir' ibaresi yazılacak.

-Hayvan yemi olarak kullanılan GDO'lu maddelerin de etiketinde 'genetik yapısı değiştirilmiştir' yazılacak.

-GDO'lu ürünlerle ilgili faaliyette bulunanlar, insan, hayvan, bitki ve çevre sağılığıyla ilgili oluşan zararlardan sorumlu olacak. Bu kişiler, tahrip olmuş unsurların yerine getirilmesi için yapılacak masrafları karşılayacaklar.