Yurt dışına kar transferi 54 milyar dolar

İSTANBUL  - 2003-2010 yıllarını kapsayan 8 yılda, şirketlerin kar aktarımı, faiz ödemeleri ve portföy yatırımları aracılığıyla, Türkiye'den yurt dışına götürdüğü net kar transferi 54 milyar dolara ulaştı.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasının (İSMMMO) Merkez Bankası ve Hazine rakamlarından yararlanarak hazırladığı "Faiz ve Kar Transferi-2011" raporuna göre, bankalar 2010'un ilk 11 ayında net olarak 33 milyar dolar borçlanırken cari açığın yüzde 80'ini finanse etmiş oldu.

Açığın geri kalanı ise yaklaşık 20 milyar dolarlık kısa vadeli portföy yatırımları girişiyle karşılandı. Bunun 15,6 milyar dolarını devlet iç borçlanma senetleri için gelen yatırımlar, 4,2 milyar dolarını ise hisse senedi alımları oluşturdu.

Aynı dönemde doğrudan sermaye yatırımlarının 6,2 milyar dolarda kaldığına işaret edilen raporda, "Oysa ki 2006'dan 2008'e üç yıllık dönemde doğrudan yatırımlar 20 milyar dolar civarında seyretmişti. Dünya ekonomisindeki kriz doğrudan yatırımların 2009'da 8,2 milyar dolara inmesine neden oldu. Geçen yıl Türk ekonomisi hızla yukarı bir atak yapmasına, yaklaşık yüzde 8 büyüme hızına karşın doğrudan yatırımlar düşmeye devam etti" ifadelerine yer verildi.

Rapora göre, 2010'da dışarıya transfer edilen para miktarı yüksek seviyelerini korurken, şirketlerin kar transferi, faiz ödemeleri ve portföy yatırımları aracılığıyla yurtdışına transfer edilen para miktarı toplamda 10,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. 2009 yılında doğrudan yatırımlar aracılığıyla transfer edilen kar tutarı 2,9 milyar dolar olurken bu yılın ilk 11 ayında rakam 2,6 milyar doları aştı. Portföy yatırımları aracılığıyla çıkan para 3 milyar dolar, faiz gideri ise 4,8 milyar dolar oldu. Ayrıca ücret ödemeleriyle 158 milyon dolarlık bir çıkış gerçekleşti. Gelir dengesi net olarak 11 ayda 7 milyar dolar açık verdi.

Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yapılan hesaplamaya göre, 2003-2010 yılları arasında yabancıların, Türkiye'den yaptıkları kar transferi 89 milyar dolar oldu. Kar transferleriyle Türkiye'nin elde ettiği 35 milyar dolarlık gelir düşüldüğünde net kar transferi 54 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Türkiye'den yabancıların son 25 yılda yaptıkları kar transferlerinin toplamı ise 165,5 milyar dolar düzeyine ulaştı. Kar transferiyle elde edilen 59,7 milyar dolar düşüldüğü zaman dışarıya net kar transferi 105,8 milyar dolar oldu.

Cari açığın yüzde 88'i borçla transfer edildi

İlk 11 aylık veriler, 41,6 milyar dolarlık cari açığın finansmanında bankacılık kesimi ve borçlanma senetlerinin büyük rol oynadığını gösterdi. Bankaların bu dönemde sağladığı yaklaşık 22,3 milyar dolarlık kaynağın 12,3 milyar dolarını dışarıdan sağlanan mevduat, 10 milyar dolarını krediler oluşturdu. Hazine ise gelen sıcak para karşılığında 14,3 milyar dolar borçlandı. Toplamda cari açığın yüzde 88'ini oluşturan 36,6 milyar dolarlık bölüm borçla finanse edildi.

Hazine Müsteşarlığı verilerine göre ise Türkiye'nin brüt dış borç stoku 2010 yılı üçüncü çeyreği sonu itibariyle 282,3 milyar dolar oldu. Bunun yüzde 63,9'una denk gelen 178,7 milyar dolarını özel sektör borçları oluştururken, kamu kesimi borçlarının payı 91,3 milyar dolar ile yüzde 32,3 seviyesinde gerçekleşti.

Merkez Bankası, 12,3 milyar dolarlık borcu ile yüzde 4,35 pay ile en az borcu olan kurum olarak dikkati çekti.

Özel sektörün 59.5 milyar dolar kısa vadeli borcu var

Kamu kesiminin 91,3 milyar dolarlık borcunun 84,3 milyar dolarını uzun vadeli borçlar, bu miktarın 43,8 milyar dolarını ise uluslararası finansal piyasalarda gerçekleştirilen tahvil ihraçları stoku oluşturdu.

Merkezi yönetim dışında kalan mahalli idareler, fonlar, kamu bankaları, kamu iktisadi teşekkülleri (KİT) ve diğer finansal olmayan kamu kuruluşlarının toplam dış borçları, 2010 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla 13,4 milyar dolar tutarında gerçekleşti.

Özel sektörün 178,7 milyar dolarlık borcunun ise 59,5 milyar doları kısa vadeli borçlardan oluştu. Bankacılık sektörü 36,8 milyar dolar ile yüzde 62'lik paya sahip olurken, özel sektörün orta ve uzun vadeli dış borçları aynı dönemde 119,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Finansal olmayan kuruluşlar 85,4 milyar dolar ile uzun vadeli özel sektör dış borç stoku içinde en büyük paya sahip oldu.

Kamu 10.5 milyar dolar ödeyecek

Rapora göre devlet, 2011 ve 2012 yıllarındaki 10'ar milyar dolarlık ödemenin ardından, dış borç ödemelerinde görece rahat bir döneme girecek. Ödeyeceği en yüksek miktar ise 2011 yılındaki 10,5 milyar dolar olacak. Devletin yaklaşık 10 yılda ödeyeceği toplam miktar 112 milyar doları aşacak. Yaklaşık 10 yılda ödenecek faiz rakamı ise 38,5 milyar doları bulacak.

2017 yılına kadar toplam 136 milyar dolar dış borç ödemesi yapacak olan özel sektör, en büyük tutarı 32 milyar dolar ile bu yıl ödeyecek.

Vade süreleri göz önüne alındığında özel sektörün 2012'de 24,8 milyar, 2013'de 19,7 milyar, 2014'de 12,1 milyar, 2015 ve sonrasında 47,4 milyar dolar dış borç ödemesi yapması gerekiyor.

Özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun 72 milyar 15,9 milyon doları dolardan, 30 milyar 993,1 milyon doları eurodan, 3 milyar 916,9 milyon doları da diğer dövizlerin dolar karşılığından oluşuyor.