Noterler, gayrimenkul satışlarını yapmak istiyor

TAYLAN BÜYÜKŞAHİN

BERLİN - Türkiye genelinde 1771 noterliğin üyesi olduğu Türkiye Noterler Birliği; Avrupa Birliği’ne (AB) ve günün koşullarına uygun bir noterlik kurumu oluşturulması hedefiyle “Değişim Projesi”ni hayata geçiriyor. Türkiye Noterler Birliği (TNB), yeni projesiyle gayrimenkul devri ve danışmanlığını da yaparak, hem süreci kolaylaştırıp hızlandırmayı hem de vatandaşların noterliklerde geçirdiği zamanı azaltmayı, hizmet kalitesini yükselterek tüm noterliklerde standart hale getirmeyi, ticari hayatı daha da kolaylaştırmayı ve Türkiye’nin 2023 yılı vizyonuna katkı sağlamayı hedefl iyor. 

TNB, Türkiye gibi "Latin Noterlik" modelini uygulayan 35 Avrupa ülkesi incelenerek hazırlanan ‘Değişim Projesi’ kapsamında; Alman Federal Noterler Odası’nın davetlisi olarak Berlin’de temaslarda bulundu. Almanya’daki noterlik yapılanmasının ayrıntılı olarak incelendiği ve son gelişmelerin değerlendirildiği görüşmelerde özellikle taşınmaz mal devri işlemlerine dönük uygulamalar masaya yatırıldı. 

Türkiye ve Avrupa ülkeleri arasındaki noterlik işlem giderleri karşılaştırıldığında, değerli kağıt gibi Avrupa ülkelerinde hiç olmayan vergi uygulamaları dikkat çekiyor. Türkiye’de noterlere ödenen işlem giderlerinin yüzde 80-85’e varan oranları, değerli kağıt benzeri, noterlerin devlet adına tahsil ettiği dolaylı vergilerden oluşuyor. 

Türkiye Noterler Birliği olarak AB Noterler Konseyi'nde gözlemci statüsünde bulunduklarını bildiren TNB Başkanı Yunus Tutar, başlattıkları "Değişim Projesi" kapsamında AB ülkelerindeki noterlik mevzuatına uyum çalışmaları gerçekleştirdiklerini söyledi. Almanya’ya gerçekleştirdikleri bu ziyaretin de uyum ve entegrasyon çalışmalarının bir parçası olduğunu belirten Tutar, şunları kaydetti: "AB ile uyum sürecinde Türk noterlerinin gayrimenkul satışlarında etkin yetkiyle donatılmalarını hedefl iyoruz. Başta ticari hayat olmak üzere günlük yaşamdaki tüm hukuki konularda sigorta görevi gören ve işlemleri güvence altına alarak birçok konunun yargıya yansımasını önleyen noterlerin hukuki işlem yapma alanları genişletilerek yargı sisteminin üzerindeki iş yükü azaltılabilir. Tüm Avrupa, Orta ve Güney Amerika ülkelerinde noterlerin sorumluluk alanında olan gayrimenkul alım-satım ve ayni haklara ilişkin hukuki işler ile çekişmesiz yargı işlemlerinin noterlere devredilmesi ile ihtilafl arın doğmadan önlenmesi sağlanabilir.” 

Avrupa’da taşınmaz malların alım-satımı noterlerde yapılıyor 

Avrupa ülkelerinde taşınmaz mal devri, ayni hak tesisi işlemleri konusunda noterlerin yetkili olduğunu belirten Tutar, “Gayrimenkul alım-satım işlemlerinin noterlerde yapılması; hukuki güvence, ülke ekonomisi ve dünya ile entegrasyon açısından büyük önem taşıyor. Böylece noterler hem hukuki güvenlik ve sözleşme dengesini sağlayacak hem de tüm işlemleri baştan sona organize ederek, tapu iptal-tescil, alacak-borç ve benzeri ihtilafl arı başlamadan önleyecektir” dedi. 

Yunus Tutar, AB ülkelerinde olduğu gibi, taşınmaz mülkiyetinin devri için zorunlu olan satış sözleşmelerinin hukukçu kimliğiyle güvenilir üçüncü taraf olan noterliklerde yapılmasının kayıtdışı ekonomiyle mücadeleye ve istihdama katkı sağlayacağını ifade etti. 

‘Noterler, yapılan işleme münhasır hukuki danışmanlık yapacak’ 

Noterlerin taraflar arasındaki uzlaşmanın da teminatı olacağını belirten Tutar, “Ülkemizde devletin kendisi, eksperler, bankalar gibiçok sayıda aktör taşınmaz işlemlerinde rol oynuyor. Prosedürlerin ortasında bulunacak olan noter, müdahaleleri organize ederek işlemleri kolaylaştıracaktır. Noter aynı zamanda kendisine başvuran kişiye hukuki danışmanlık yapacak. Taşınmazın gerçek hak sahibini sistematik bir şekilde araştıracak" dedi.

Gayrimenkul devir işlemlerinin noterliklerde yapılmasının avantajları

TNB Başkanı Tutar gayrimenkul devir işlemlerinin noterliklerde yapılmasının avantajlarını şöyle sıraladı:

Hukukçu kimliği: Gayrimenkul devir işlemi ile ilgili işlemler hukukçu olan noter veya hukukçu noter yardımcısı tarafından yapılacaktır. Sağlıklı kimlik doğrulama ve irade beyanı ile hukukî güvenlik ve işlem güvenliği arasında sıkı bir organik bağ vardır. Noter, ilgililerin taleplerini optimal seviyede gerçekleştirecek ölçüde biçimlendirecek ve inşası sürecinde, hukukçu kimliğiyle katkı sağlayacaktır.

Kayıtdışı ekonomi ile mücadeleye katkısı: Gayrimenkul bedeli alıcı tarafından noterlik hesabına yatırılacağından alıcı ve satıcının yaptıkları işlem gerçek bedel üzerinden kayda girecektir. Hem vergilendirme gerçek bedel üzerinden yapılacak hem de ödeme ve tahsilat bilgileri kayıt altına alınacaktır. 

Dünya ülkeleri ile entegrasyon: Dünya ülkeleri ile bu konudaki entegrasyon, eşgüdüm sağlanacak, taşınmaz satışları çağdaş bir yapıya kavuşturulacaktır. Gelecekte AB'ye katılmamız halinde, taşınmaz satışlarında noterler arasındaki işbirliği de sağlanacaktır. 

e-hizmetlerdeki deneyim ve başarılı projeler yapma: 2010 yılından bu yana noterler 2. el araç satışı işlemlerini ve 2011 yılından beri mirasçılık belgesi hazırlama işlemini elektronik ortamda başarıyla yürütmektedir. 2.el araç satışının elektronik ortamda ve tek noktada yapılmasıyla birlikte yıllık araç satış sayısı dörde katlanmıştır. Mahkemelerin yanı sıra noterler tarafından da verilen mirasçılık belgesi (Veraset İlamı) vatandaş tarafından oldukça kabul görmüştür. 

Vatandaş memnuniyeti: İkinci El Araç Satışı ve Tescil Projesi” araştırmasında, 81 il ve 863 ilçede, tek noktadan, beklemeden araç satışının gerçekleştirilmesi ile ilgili memnuniyet oranı yüzde 96’ya çıkmıştır.