Çay molalarının fazla mesai hesabında tenkis edilmesi
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2004/ 20237 E. ve 07.04.2005 tarihli kararında işçinin fazla mesai iddiaları açısından yapılacak değerlendirmede dikkate alınacak kriterleri ortaya koymuştur. Bu kararda işçinin hangi çalışmalarının çalışma saatleri içerisinde değerlendirilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.
Bu kararda özellikle çay aralarının da ara dinlenmesi hükmünde olduğu ve çay dinlenmesinde geçen vaktin çalışma süresi olarak değerlendirilemeyeceği açıklıkla ortaya konulmuştur. İncelememize konu kararda davacı, ihbar, kıdem tazminatı, izin ve fazla mesai ücreti ile sosyal haklar bedelinin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Yargılama kapsamında dinlenen davacı tanıklarına günde üç vardiya halinde çalışıldığı anlaşılan işyerinde, davacının hangi nedenle fazla mesai yaptığı ve fiilen yaptığı iş sorulmadığı gibi, tanıkların günde bir saat yemek molası dışında on-on beş dakika da çay molası verildiğini belirtmelerine rağmen bilirkişinin günlük çalışma süresinden sadece bir saat dinlenme süresi düşerek yaptığı hesaba itibar edilerek hüküm kurulduğu görülmüştür. Ayrıca bilirkişi raporundan sonra davalı işveren davacıya fazla mesai ücreti ödenen aylara ilişkin ücret bordroları ile, bordroda yazan miktarın davacıya ödendiğine ilişkin imzalı aylık ücret listesini ibraz etmiştir. Yerel mahkeme ise bu belgeleri değerlendirmeden bilirkişi raporuna itibar ederek hüküm kurmuştur. Bu itibarla Yargıtay yerel mahkemenin kararını bozmuştur.
Görüldüğü üzere Yargıtay yemek molası dışında işyerinde uygulanan çay, sigara ve ihtiyaç molalarının da çalışma süresinden sayılmaması gerektiğine hükmetmiştir.
Buna göre bir işçinin günlük net çalışma süresi hesaplanacağı vakit işçinin işyerinde bulunduğu süreden çalışmadan geçirdiği yemek, çay, sigara, ihtiyaç ve uyku molalarının çıkarılması gerekmektedir. İşçinin bir günlük ve devamla haftalık çalışma süresi buna göre hesaplanmak gerekecektir. Bu şekilde bulunan çalışma süresinin haftalık 45 saati aşması halinde işçinin fazla mesai alacağı doğmuş olacaktır. Bu kararda önem arz eden bir diğer husus ise daha evvelki yazılarımızda da örneklerini sunduğumuz fazla mesai tahakkukunu havi bordrolar karşısında işçinin ödenmemiş fazla mesai alacağı olduğu şeklindeki iddiasıdır.
Yargıtay’ın istikrar kazanmış bu içtihadına göre işçinin ihtirazi kayıt koymadan imza attığı bordroda fazla mesai tahakkuku var ise işçi o ay için daha fazla mesai yaptığını tanık ile ispatlayamayacaktır. Hatta işveren tarafı bu vasfa haiz bordroları bilirkişi incelemesinden sonra sunmuş olsa bile mahkeme bu bordroları dikkate almalı ve gerekirse ek bilirkişi raporu tanzim ettirmelidir.