Deprem bölgesine okul yaptır, vergi matrahından indir
DÜNYA'nın bu köşesinde yazdığım son iki makalede, depremle ilgili vergi konularını değerlendirmiştim. Seriyi tamamlamak için bugün, deprem bölgesinde okul yaptırıp bağışlayanların veya mevcut okulların faaliyetini devam ettirebilmesi için bağış ve yardım yapanların yararlanabilecekleri vergi avantajından bahsetmek istiyorum.
Aşağıda özetleyeceğim konular aslında sadece okullar için geçerli değil. Okul ifadesinin geçtiği yerlere; sağlık tesisi, öğrenci yurdu, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ifadelerini koyup makaleyi bu şekilde de okuyabilirsiniz. Küçük ayrıntılar dışında, anlatılanlar bu sayılanların tamamı için geçerli.
Genel olarak okulla ilgili bağışların indirim olanağı
Vergi mükellefi gerçek kişiler ve kurumlar tarafından;
- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine,
- İl özel idarelerine,
- Belediyelere,
- Köylere
bağışlanan, okul inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya okulların inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut okulların faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı, belirli koşullarla yıllık beyanname ile bildirilecek gelir veya kazançtan indirilebilmektedir.
İndirim uygulaması, duruma bağlı olarak değişebilmekte, sonuçları önemli ölçüde farklılaşabilmektedir.
Aşağıda farklı durumlara göre konu değerlendirilmiştir.
Mevcut okullar için yapılan bağışlar matrahtan indirilebilir
Yukarıda sayılan idarelere ait mevcut okulların faaliyetlerini sürdürebilmeleri için, bu idarelere yapılan bağış ve yardımların tamamı, beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirilebilir.
Bu kapsamda yapılan bağış ve yardımların matrahtan indirimi ancak yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara, yine yukarıda sayılan amaçlarla yapılan bağış ve yardımlar için geçerlidir. Örneğin okul yapma amacıyla da olsa; bir dernek ve vakfa yapılan bağış ve yardımların bu kapsamda sınırsız olarak matrahtan indirimi olanaklı değildir.
Yeni okul inşası için yapılan harcamalar matrahtan indirilebilir
Deprem bölgesinde inşa edilen bir okulun, yukarıda sayılan idarelere bağışlanması durumunda, bu inşaat dolayısıyla yapılan harcamaların tamamı beyan edilen matrahtan indirilebilir.
Yüzde yüz indirim açısından okulun, kamuya ait arsalara yapılması ile bağış yapanın kendi mülkiyetinde yer alan arsaya yapıp bağışlaması arasında bir farklılık yoktur. Ancak her iki durum arasında, bağış yapanın vergi pozisyonuna bağlı olarak olumlu veya olumsuz, önemli bir farklılık ortaya çıkabilmektedir. Bu durum aşağıda açıklanacaktır.
Birden fazla kişi ortak okul yaptırıp bağışlayabilir
Bağışlanacak okulun, bir veya birkaç kişi tarafından yapılmasının, vergi uygulaması açısından bir önemi yoktur. Koşullara uygun olması şartıyla, yapılan bağış tutarı (inşa için yapılan harcama tutarı), bağış yapanların payları oranında, beyan ettikleri matrahtan indirilebilir.
Düzenlenen kampanyalara katılıp, indirimden yararlanılabilir
Yukarıda, yapılan bağışların indiriminin ancak sayılan idarelere bağış yapılması halinde olanaklı olduğu belirtilmiştir.
Kural bu yönde olmakla birlikte, Maliye Bakanlığı öteden beri, başta gazete ve televizyonlar tarafından yapılan özellikle eğitim amaçlı kampanyalar çerçevesinde, açılan banka hesaplarına yatırılan bağışların indirimini de kabul etmektedir.
Bakanlık bu durumda kampanyayı yapan kurum veya kuruluşa değil, toplanan paraların devredileceği kurum veya kuruluşa bakmaktadır.
Gerçek kişiler bağış tutarını bütün kazanç unsurlarından indirebilir
Bağış ve yardımların indirilmesinde gelir unsurları itibariyle bir ayırım yoktur. Gelirin türü ne olursa olsun, bağış ve yardım tutarı, yasal sınırlar içinde bütün kazanç ve iratlardan indirilebilir.
Buna göre; deprem bölgesinde okul yaptıran veya mevcut okulların faaliyetini devam ettirebilmesi için nakdi veya ayni yardım yapan kişiler, bu tutarı beyan ettikleri ticari veya meslek kazancından, kira gelirlerinden veya menkul sermaye iradından indirebilirler. Ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyan edilmesi çok sınırlı hallerde olmakla birlikte, ücret gelirini beyan etmek zorunda olanlar da yaptıkları bağışları beyan ettikleri ücret tutarından indirebilirler.
Bağış ve yardımları matrahtan indirme zamanı
Kanunlarda okul inşası dolayısıyla yapılan harcamaların indirim zamanını düzenleyen açık bir hüküm yoktur. Maliye Bakanlığı'nca öteden beri hukuken bağışın yapıldığı, bağışa konu değerin mülkiyetinin bağış yapılan kurum veya kuruluşa geçtiği tarih esas alınmakta, bu çerçevede;
- Okulun kamu kurum ve kuruluşlarına ait arsa üzerine inşa ettirilmesi halinde, inşaat için yapılan harcamaların, harcamanın yapıldığı yılın matrahından,
- Okulun mükellefin kendi arsası üzerine inşa ettirilmesi halinde, inşa için yapılan harcamaların, okulun tamamlanarak bağışlandığı yılın matrahından,
- Mevcut okulların faaliyetini devam ettirmesi için yapılan harcamaların da yine harcamanın yapıldığı yılın matrahından,
indirim konusu yapılması gerektiği kabul edilmektedir.
Kazanç yetersiz olduğu için ilgili yılda indirilemeyen bağış ve yardım tutarının sonraki yıllara devretmediği unutulmamalıdır.
Dikkat edilecek konular
Deprem veya başka bir nedenle, nakden veya aynen, okul yaptırarak veya mevcut okullar için parasal yardım yaparak, şekli ne olursa olsun, yapılan bağış ve yardımları vergi matrahından indirebilmek için, iki şekli konuya dikkat etmek gerekmektedir.
Bunlardan birincisi, yapılan bağış ve yardım mutlaka belgelendirilmesidir. Kanunda sayılan idarelere yapılan bağışlar için mutlaka makbuz istenmeli, bağış harcama yapmak şeklinde gerçekleşmişse ayrıca harcama belgeleri temin edilmeli ve saklanmalıdır.
Bağışın çeşitli kurumlarca yapılan kampanyalara katılmak ve bu amaçla açılan banka hesaplarına para yatırmak şeklinde gerçekleşmesi halinde, bankadan dekont alınmalı, düzenlenen dekonta hesabın kampanyaya ait olduğu ve hesapta toplanan paranın tamamının ilgili idareye devredileceği yazdırılmalıdır.
Şekli olarak dikkat edilmesi gereken ikinci konu, bağış ve yardım tutarı mutlaka gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin ilgili satırına yazılmasıdır. Bu çerçevede defter tutan kişi ve kurumların, defterlerinde gider yazdıkları bağış ve yardım tutarını beyannamede ticari kazanca eklemeleri, indirebilecekleri tutarı beyannamenin ilgili satırına yazarak matrahtan indirmeleri gerekmektedir.